اعلام آمادگی ترامپ برای سفر به تهران/عراق، واسطه دوم است؛ ترامپ برای همین به عراق رفت

«امیر موسوی» دیپلمات سابق ایرانی در استودیو تهران، «توفیق شومان» روزنامه‌نگار و تحلیلگر سیاسی لبنان در بیروت و «خطار ابو دیاب» استاد رشته روابط بین‌الملل دانشگاه پاریس و عضو مرکز مطالعات ژئوپلوتیک، در فرانسه میهمانان این میزگرد بودند.

دو میهمان این برنامه از وساطت پنج کشور (عربی، اروپایی و آسیایی) خبر دادند که از جانب آمریکا پیام‌های متعددی به تهران رسانده‌اند مبنی بر اینکه دونالد ترامپ آماده گفت‌وگوی مستقیم و سفر به تهران است.

هیچ منبع رسمی این خبر را تأیید نکرده و احتمال آن هست که در ساعات یا روز‌های آینده، این خبر واکنش‌هایی در پی داشته باشد.

به گفته میهمانان این برنامه، رئیس جمهور آمریکا با آنکه از توافق هسته‌ای خارج شده، اما او بشدت به دنبال گرفتن موافقت ایران برای دیدار و گفت‌وگوی مستقیم است، اما تهران به آمریکا اعتماد ندارد و می‌داند که واشنگتن به دنبال مذاکره برای مذاکره است و با این کار به دنبال مشروعیت‌بخشی به خود در منطقه است. جزئیات متعدد این خبر را در گزارش زیر از ویژه برنامه شبکه المیادین در تهران دنبال کنید.

 

شومان - موسوی - ابودیاب

 

** ** **

امیر موسوی در نیمه دوم برنامه در پاسخ به این سوال که در مقابل اقدامات اروپا ایران چه می‌تواند بکند و چه اهرم‌های فشاری در اختیار دارد، گفت، ایران مسائل مختلفی را در روابط ایران و اروپا دیده و تجربه کرده است. از ابتدا ایران هیچ‌گاه بر اروپایی‌ها تکیه نکرده و خود اروپایی‌ها نیز دچار مشکل بوده و هستند و به همین دلیل ایران همیشه راه‌های جایگزینی برای خود باقی گذاشته است.

آمریکا دنبال مذاکره است

موسوی توضیح داد: اقتصاد مقاومتی مهم‌ترین چیزی است که امام خامنه‌ای بر آن تأکید می‌کند و بعد از آن روابط متعدد. (المیادین پرسید: روابط به کدام سو؟ و موسوی پاسخ داد) به سوی منطقه و سطح بین‌المللی. (المیادین: روسیه و ترکیه و..) روسیه، ترکیه، چین، هند، آمریکای لاتین. فکر می‌کنم که می‌شود راه‌های جایگزین پیدا کرد. ایران از شدیدترین تحریم‌ها قبلا به سلامت عبور کرده و فراموش نکنیم که آمریکا هم در تحریم‌های کنونی چندان جدی نیست. به دلیل. یک اینکه برخی کشور‌های را معاف کرده (المیادین: برای شش ماه). حالا یا شش ماه یا هشت ماه، این‌ها بازی سیاسی است. دوم اینکه همزمان با این کارها، تلاش می‌کند به ایران پل ارتباطی بزند.

المیادین پرسید: چگونه این کار را می‌کند؟ موسوی پاسخ داد: از طریق فرستادگانش به مسقط و برخی مناطق دیگر. شاهدیم که پیام‌هایی از او به تهران می‌رسد. المیادین پرسید، چه پیام‌هایی رسیده؟ و موسوی پاسخ داد: پیام‌هایی مبنی بر گفتگو مستقیم میان (دونالد) ترامپ و آقای (حسن) روحانی.

ترامپ گفته آماده است به تهران بیاید

المیادین پرسید، چنین اتفاقی ممکن است بیفتد؟. موسوی ادامه داد: طبق اطلاعی که دارم هفته گذشته پیامی از واشنگتن (از طریق واسطه‌هایی) رسید برای گفت‌وگوی مستقیم با آقای روحانی. حتی آقای ترامپ اعلام آمادگی کرده که به تهران سفر کند.

ترامپ در سه ماه گذشته سخت تلاش کرده است که چنین دیداری در سطح سران اتفاق بیفتد

المیادین پرسید: آیا ترامپ اعلام آمادگی کرده که به تهران بیاید؟. موسوی ادامه داد: بله، اما تهران چنین درخواستی را رد می‌کند. المیادین سوال کرد، این پیام را چه کسی آورده است و موسوی پاسخ داد، برخی هستند که واسطه شده‌اند.

المیادین پرسید: عُمان؟. موسوی گفت، یکی از واسطه‌ها عمان است. المیادین پرسید، آلمان هم ارتباطی دارد؟. موسوی گفت، دو کشور اروپایی هستند و المیادین ادامه داد: فرانسه و آلمان؟ و موسوی ادامه داد، بهتر است که اسمی ذکر نشود. دو کشور اروپایی و دو کشور عربی و یک کشور در جنوب شرق آسیا.

پنج کشور هم‌زمان واسطه پیام‌های ترامپ شده‌اند

موسوی تصریح کرد: پنج کشور الان تلاش می‌کنند فضا را برای ترامپ (جهت تماس با ایران) آماده کنند. پیام‌ها هم از شخص ترامپ و داماد او [جرد کوشنر]به تهران می‌رسد.

المیادین پرسید: آن یک کشور عربی کدام است. قطر؟ عمان با چه کشوری؟ موسوی پاسخ داد: مسقط برای همه معروف است. اجازه دهید نام دوم را ذکر نکنیم که (در این گونه امور) معروف نیست و شاید ذکرش نوعی غافلگیری باشد. الان تلاش زیادی دارد می‌شود تا فرصتی ایجاد شود برای گفت‌وگوی ترامپ و...

آمریکا الان دنبال گرفتن عکس یادگاری است نه مذاکره

المیادین با قطع سخن موسوی پرسید: (مذاکره) در مقابل چه چیزی؟ و موسوی پاسخ داد: مشکل [آمریکا]همین‌جاست. ایران برای مذاکره شرط مهمی دارد و آن عدم مذاکره به خاطر مذاکره است.

آمریکا اصلا نمی‌خواهد با ایران رویارو شود. دولت این کشور دنبال این است که این مرحله را تا قبل رسیدن به انتخابات آتی، به سود خود تمام کند

یعنی مذاکره صرفا برای گرفتن عکس یادگاری نباشد. این چیزی است که الان دولت آمریکا به ریاست ترامپ دنبال آن است. ایران مذاکره را برای حل مسائل کلان و راهبردی می‌خواهد. مهم‌ترین شرط الان این است که ترامپ به توافق هسته‌ای که از آن خارج شد برگردد.

احتمال سفر مقامات سعودی به تهران؟

المیادین پرسید: آیا این شرط ایران است؟ و موسوی پاسخ داد، بله این شرط ایران است و پیام از طریق واسطه‌ها به واشنگتن ارسال شده است. المیادین پرسید: آیا پاسخ آمده است؟ و موسوی گفت: الان اطلاع دقیقی ندارم، اما پیام و پاسخی رد و بدل شده. ترامپ در سه ماه گذشته سخت تلاش کرده است که چنین دیداری در سطح سران اتفاق بیفتد. تلاش زیادی می‌کند و شاید برخی طرف‌های منطقه عربی که چندان رابطه خوبی هم با ایران ندارند، در منطقه به حرکت وا دارد. یعنی بعید نمی‌دانم که عربستان باشد و به ایران بیاید.

المیادین پرسید: عربستان؟ یعنی چگونه؟ شخص شاه، ولی‌عهد، منظور چیست؟ و موسوی پاسخ داد: فکر می‌کنم که الان داماد ترامپ بزودی سفری به منطقه دارد. (المیادین: کوشنر..). - بله کوشنر. (المیادین: به تهران می‌آید؟ -خنده-). البته که نه. او می‌آید که مسائل اقتصادی مصالحه عربی-صهیونیستی [یعنی معامله قرن]را [برای برخی کشور‌های عربی]توضیح دهد. برای عادی‌سازی. اما فکر می‌کنم او برای مسائل بزرگ‌تری هم می‌آید.

المیادین پرسید: مثل چه؟ و موسوی پاسخ داد: شاید همین مسئله. آماده کردن کشور‌های عربی و تشویق آنان برای تفاهم با تهران تا فضا برای تفاهم بزرگ‌تری که واسطه‌ها دارند طبق خواست آمریکا برای آن کار می‌کنند، فراهم شود.

موسوی توضیح داد: آمریکا اصلا نمی‌خواهد با ایران رویارو شود. دولت این کشور دنبال این است که این مرحله را تا قبل رسیدن به انتخابات (ریاست جمهوری) آتی، به سود خود تمام کند.

المیادین بار دیگر پرسید: پس این خبر مهمی است. ترامپ برای سفر به تهران اعلام آمادگی کرده. آیا به صراحت این را گفته است؟ موسوی پاسخ داد: پیام‌ها این طور رسیده است که آماده است به تهران سفر کند و با آقای رئیس جمهور روحانی دیدار کند. اما آیا ایران این را [باید]بپذیرد؟

المیادین ادامه داد: ترامپ در حاشیه نشست‌های مجمع عمومی سازمان ملل پیشنهاد دیدار داده بود و آقای روحانی رد کرده بود. اما الان اعلام آمادگی کرده که به تهران بیایید؟

موسوی پاسخ داد: بله الان بیشتر خواسته است (خنده). طی ماه گذشته چند پیام به تهران ارسال شد. اما ایران اصلا تمایلی به آن ندارد. ایران از ارسال این پیام‌ها خوشحال نشده و آن را به فال نیک نگرفته است. سران ایران معتقدند که هدف از این پیام‌ها خرید زمان است. آمریکایی‌ها می‌خواهند به حضور خود در منطقه مشروعیت‌بخشی کنند. می‌خواهند از (تصویر و عکس‌های) هر دیداری با مقامات ایرانی بهره‌برداری کنند و خود را مقابل چشم دنیا صلح‌طلب جلوه دهند تا دوباره جایزه نوبل صلح بگیرند.

سه شرط احتمالی ایران

المیادین گفت: خواسته تهران چیست. آیا ترامپ آماده است آنان را بپذیرد؟ و موسوی پاسخ داد: تا الان هیچ پاسخ خوبی دریافت نشده؛ لذا ایران موضع قاطعانه‌ای گرفته است. اما اگر ترامپ با اصول معینی موافقت کند... من در سه چیز ن. را خلاصه می‌کنم. یک: احترام به توافق هسته‌ای. المیادین پرسید: لازمه‌اش بازگشت ترامپ به توافق و عقب‌نشینی اوست؟. موسوی گفت: مکانیزمی ایران شاید پیشنهاد کرده. شاید آمریکا برنگردد، اما ممکن است به آن احترام بگذارد و با آن مخاصمه و مخالفت نکند. (المیادین: در را برایش باز بگذارد). بله. آمریکا الان هر کس را که با ایران همکاری کند در چارچوب سازمان ملل و شورای امنیت، مجازات می‌کند. این مشکلی بزرگ است.

شفاف می‌گویم که آن‌ها این ۱۲ شرط (پامپئو) را کنار گذاشته‌اند

المیادین: نکته دوم؟. موسوی گفت: احترام به حاکمیت ایران و به رسمیت شناختن وضعیت سیاسی در ایران. المیادین: وضعیت سیاسی داخل ایران؟ -بله. المیادین: و نفوذ خارج از ایران چه؟ - آن‌ها خوب می‌دانند که (چیزی به نام) نفوذ ایران در منطقه وجود ندارد بلکه تفاهم‌های راهبردی ایران با دولت‌هایی در منطقه است و نمی‌توان جلوی آن را گرفت. مشکل این است که آمریکا و متحدانش و دوستانش - البته من تحفُظ دارم که از واژه متحدان استفاده کنم، چون آمریکا در منطقه متحدی ندارد - المیادین: از جمله شروطی که مایک پامپئو (وزیر خارجه آمریکا برای ایران) مطرح کرد، این بود که حمایت از گروه‌های تروریستی متوقف شود. طبعا آن‌ها نامش را تروریستی می‌گذارند و شما آنان را مقاومت می‌دانید. حزب‌الله و حماس وگروه‌های دیگر مثل الحشد و حوثی‌ها.

موسوی ادامه داد: شفاف می‌گویم که آن‌ها این ۱۲ شرط (پامپئو) را کنار گذاشته‌اند. المیادین گفت: آمریکا آن را کنار گذاشته؟ و موسوی پاسخ داد: بله. همه در پیام‌های اخیر همه آن را کنار گذاشته است.

موسوی گفت: نکته سوم، ورود به گفت‌وگوی سازنده با دستور کار مشخص و روشن و عملی. یعنی چه؟ یعنی باید به نتیجه مشخص برسد. المیادین گفت: چطور وارد گفتگو می‌شوید و مشروط است به رسیدن به نتیجه مشخص است. موسوی گفت: یعنی این گفتگو باید نتیجه داشته باشد نه اینکه گفتگو با هدف گفتگو باشد [چیزی که آمریکا دنبالش است]. المیادین: با وقت مشخص که مثلا مثل هسته‌ای چندین سال طول نکشد.

خطار ابو دیاب: ترامپ که با اون دیدار کرد، چه نتیجه‌ای داشت؟

المیادین از خطار ابو دیاب میهمانش از پاریس پرسید آیا این ممکن است که ترامپ به تهران بیاید یا مثلا ملک سلمان؟

خطار گفت: چرا نه. فکر می‌کنم در سال‌های گذشته دیدار‌های متقابلی انجام شده است بین ایران و عربستان. این مسئله ممکن است. اما در خصوص ترامپ باید بگویم او می‌تواند کاری را بکند که باراک اوباما نتوانست. این آرزوی اوباما از طریق توافق تاریخی با تهران بود، اما او ناامیدانه نتوانست خود را به تهران برساند.

روابط آمریکا و ایران بالا و پایین خیلی داشته است. زنجیره‌ای است از فرصت‌ها که از دست رفته. مثلا کلینتون در دوره [محمد]خاتمی فرصت داشت که از آن اصلا استفاده نکرد. همچنین در سال ۲۰۰۵ که روحانی خودش مذاکره‌کننده بود. نه فقط آمریکا فرصت‌ها را از دست داده که البته ایرانی‌ها اعتماد ندارند. عامل اعتماد عامل مهمی است. الان برای ترامپ همه چیز آماده است. اما شما نگاهی به کیم جونگ اون بیندازید. آیا نتیجه‌ای [از دیدارش با ترامپ]حاصل شده است؟ خیر هیچ نتیجه‌ای. احساس ملی در کره [شمالی]چیره شده و همچنین چین حاضر است. درخصوص مسئله ایران فکر نمی‌کنم که موضوع مانور باشد. همه اقدامات ترامپ هدفش بازگشت به مذاکره است. مذاکره دوباره برای اینکه خودش قهرمان معامله باشد، چون او تاجر است و همیشه به معامله‌های برنده فکر می‌کند. بدون کنفرانسی فراگیر که در آن آمریکا، روسیه، چین، اروپا و ترکیه و ایران نباشند و حتی می‌خواهم بگویم اسرائیل؛ که در آن به شکل علمی و واقعی مسائل حل و فصل نشود، در همین وضعیت می‌مانیم که هر طرف می‌خواهد از طرف مقابل بهره‌برداری کند. یعنی در نهایت ایران تا الان استقلال خود را حفظ کرده است...

***

المیادین: ایران می‌گوید که اسرائیل بعد از ۲۵ سال دیگر در این دنیا وجود نخواهد داشت بعد شما میگویید کنفرانسی با حضور اسرائیل.. چگونه ممکن است؟. آقای توفیق شومان نظر شما را هم می‌خواهیم بدانیم. به نظر می‌رسد منطقه برای مرحله‌ای جدید باید آماده شود.

عراق، واسطه دوم است؛ ترامپ برای همین به عراق رفت

شومان گفت، بگذارید آنچه را امیر موسوی نگفت، من بگویم. آن یک کشور عربی که دارد وساطت می‌کند، عراق است. اینطور گفته شده و البته مسئولیت بر عهده منبعی است که گفته که زمانیکه ترامپ [در آستانه سال نو میلادی]به عراق رفت، با نخست‌وزیر عراق دیدار کرد و از او خواست که چنین پیامی را به تهران منتقل کند. این نکته اول.

شومان افزود: نکته دوم این است که فالح الفیاض مشاور امنیت ملی عراق اکنون مشغول وساطت میان ایران، سوریه و عربستان سعودی است. باز هم می‌گویم که مسئولیت بر عهده راوی است همچنین اطلاعاتی هست که البته قطعی نیست مبنی بر اینکه احتمال دیدار بشار اسد و ملک سلمان وجود دارد. این مسائل این روز‌ها در محافلی بسیار محدود رایج شده. بله ممکن است گفتگو‌هایی در سطح منطقه‌ای نزدیک باشد.

به گفته شومان، آنچه ترامپ به دنبال آن است توافقی نیست که اوباما به آن رسید. بلکه او توافق ترامپ را می‌خواهد. مشکل ترامپ این است. از زمان خروج از توافق هسته‌ای در می ۲۰۱۸، همه دریچه‌ها برای گفتگو با ایران را مسدود نکرد. هر چند که ایرانی‌ها از او استقبال نکردند و همانطور که اوباما را در تهران نپذیرفتند، طبعا ترامپ را هم نخواهند پذیرفت. اما آنچه می‌خواهم بگویم و تکرار کنم، این است که عراق اکنون مشغول وساطت است؛ از یک طرف میان آمریکا و ایران و از یک طرف میان ریاض و دمشق.

تنها راهکار فلسطین، همه‌پرسی است

المیادین در پایان خطاب به آقای موسوی گفت، خب روشن شد که آن یک کشور عربی عراق است. اما درباره اسرائیل چه. آیا پیامی بوده است؟ و موسوی گفت، بله اسرائیل هم پیام غیرمستقیم فرستاده، اما پاسخ ایران خیلی روشن است. فلسطین هیچ راهکاری ندارد جز همه‌پرسی سراسری. همه فلسطینی‌های داخل و خارج، مسلمان و مسیحی و یهود بیاییند و در آن شرکت کنند. هر نتیجه‌ای داشته باشد و فلسطینی‌ها قبولش کنند، ایران آن را می‌پذیرد. نه راهکار دو دولتی یا چیز دیگر جز کشور واحد فلسطین. در پایان هم بگویم که محور مقاومت در بهترین حالت خود در منطقه به سر می‌برد.