صفحه نخست»اجتماعی

روش‌های کنترل خشم در نوجوانان

هر چند باید حالات و احساسات یک نوجوان را در سنین حساس نوجوانی درک کرد و به پیامد‌ها و تغییرات طبیعی این مرحله از رشد یک انسان آگاه بود، اما نباید اجازه بدهید که یک نوجوان، با خشم و پرخاش خود زندگی کند و نسبت به رفتار‌های تهاجمی او با دیگران بی‌تفاوت باشید.

کد خبر: ۱۳۳۲۹۰

تاریخ انتشار:۲۳ شهريور ۱۳۹۸ - ۱۸:۵۸ - 14 September 2019

به گزارش روزپلاس، در فیلم‌ها و کتاب‌ها و... تصویری که از یک نوجوان ارائه می‌شود، فردی با نوسانات خلقی، روحیه تهاجمی و شورش‌گر است، زیرا این انتظاری است که بیشتر ما از یک نوجوان داریم و پدر و مادر‌ها نیز تائید می‌کنند که فرزند نوجوان‌شان چنین رفتار‌هایی دارد.

یک نوجوان هم درست مانند هر انسان دیگری نیاز دارد که یاد بگیرد چطور هیجانان خود را کنترل کند و پدر و مادر‌ها نیز باید مطمئن شوند که فرزند نوجوان آن‌ها قادر است مسئولیت رفتارهایش را بپذیرد و ابزار‌های و شرایط لازم برای فراگیری مهارت‌های ضروری را برای او فراهم نمایند.

اگر تا اینجای این مطلب را خوانده‌اید پس به احتمال زیاد فرزند نوجوانی در خانه دارید و احساس می‌کنید برای کمک به کنترل هیجانات او نیاز به نکات و راهنمایی‌هایی دارید و دل‌تان می‌خواهد تا آخرین حد توان خود شرایط یک زندگی سالم و شاد را برای فرزند نوجوان‌تان فراهم کنید.

ببینید چه چیزی خشم فرزند نوجوان‌تان را تغذیه می‌کند

نوجوانان ممکن است در آن ِ واحد و ظاهرا بی‌دلیل دچار خشم و عصیان شوند و شما حتی فرصتی پیدا نکنید تا بفهمید چه چیزی در ابتدا آن‌ها را خشمگین کرده است و چرا در این لحظه دچار چنین هیجانی شده‌اند. اولین قدم برای کنترل خشم این است که به فرزند نوجوان خود کمک کنید بفهمد چه زمانی شروع به احساس خشم می‌کند، چه زمانی احساس می‌کند باید خشم خود را به حرکتی تبدیل کند و اینکه آیا این حرکت نسبت به دیگران است یا خودش.

به او یاد بدهید که لازم است از خودش بپرسد «چه چیزی من را تا این حد عصبانی می‌کند؟»، «آیا می‌توانم این خشم را مختص زمانی خاص بدانم و اگر این طور است آن چه زمانی است؟». اگر بتوانید بفهمید چه چیزی عصبانی‌تان می‌کند بهتر خواهید توانست موقعیت را کنترل کنید.

برای هر مشکل چند راه حل پیدا کنید

برای برخی از نوجوانان، مدیریت خشم می‌تواند کار بسیار سختی باشد، زیرا اولین تمایل یک نوجوان این است که جوری واکنش نشان بدهد که سبب آسیب جسمی یا هیجانی شود یا فراتر از قدرت والدینش باشد. برای غلبه بر چنین تمایلی، یک نوجوان باید بداند علاوه بر واکنشی که در حال حاضر نشان می‌دهد، راه دیگری هم دارد و آن این است که با شما بنشیند و در مورد هیجانات خود و اینکه چرا چنین احساسی دارد با شما حرف بزند.

همچنین اگر چیزی که شما گفتید یا کاری که کردید را دوست ندارد، می‌تواند انتخاب کند به دنبال راه حلی برود که به او اجازه می‌دهد هیجانات خود را به شیوه‌ای سالم‌تر تخلیه کند تا بتواند بدون اینهمه خشم و عصیان، موقعیت را پشت سر بگذارد. هر چند برای یک نوجوان به نظر می‌رسد مشکلات مانند سنگ بسیار بزرگی هستند که هرگز نمی‌تواند آن‌ها را بردارد، اما او باید یاد بگیرد برای هر مشکلی راه حل‌هایی وجود دارد و برخی از این راه حل‌ها بهتر از بقیه‌اند.

تفکر قبل از دست به عمل زدن

خشم یک نوع هیجان است که معمولا با دلیلی همراه است. خشم واکنشی ناگهانی است و نوجوانان خشمگین نیز اغلب دست به رفتار‌های ناگهانی می‌زنند. آن‌ها عواقب رفتار‌های خود را در نظر نمی‌گیرند، اما واقعیت این است که رفتار‌های آن‌ها پیامد‌هایی دارد، هم خوب و هم بد. قبل از اینکه فرزند نوجوان شما راه حلی برای مشکلش پیدا کند، باید به عواقب انتخابش فکر کند و در نظر بگیرد چه اتفاقی خواهد افتاد و نتیجه‌ی این انتخاب و راه حل چه خواهد بود.

اگر نوجوان شما نتیجه‌ی فکر کردن قبل از دست به عمل زدن را ببیند و تجربه کند، انگیزه پیدا خواهد کرد که مهارت‌های کنترل خشم را یاد بگیرد تا دفعات بعد باز هم این تجربیات خوب را تکرار کند.

یک راه مناسب و خلاقانه برای تخلیه‌ی خشم پیدا کنید

ما اغلب بهترین کار‌های هنری یک هنرمند را به هیجانات و احساسات ناب او مربوط می‌دانیم و خشم نیز یکی از این هیجانات است که می‌تواند تبدیل به یک اثر هنری فوق العاده شود؛ و فرزند نوجوان شما هم می‌تواند هیجانات ناب خود را به شیوه‌ای خلاقانه بروز بدهد و از طریق خلق یک اثر هنری حس خود را بروز دهد. مثلا نوشتن، نقاشی کشیدن و یا نواختن یک ساز یا هر کار مبتکرانه‌ی دیگری تنها چند نمونه از راه‌هایی هستند که به روش‌هایی سالم، درون را به بیرون می‌کشند و این راه‌های بیشمار و پایان ناپذیرند.

اگر فرزند نوجوانی دارید که خیلی اهل هنر نیست و بیشتر به فعالیت‌های فیزیکی علاقه دارد، تشویقش کنید در ورزش‌های تیمی شرکت کند یا به تمرینات فردی مشغول شود و از این طریق خشم خود را تخلیه نماید. تمام ورزش‌ها و تمرینات پُرشدت راه‌های مناسبی هستند که خشم درون را آزاد می‌کنند و احساس بهتری به فرد می‌دهند. البته فراموش نکنید که باید تحت هر شرایطی باید مطمئن شوید که فرزندتان به هم تیمی‌هایش آسیب نزند و خشم خود را دوباره به شیوه‌ای منفی تخلیه نکند.

تمرینات ریلکسیشن برای کمک به تسکین خشم و تنش درون

هر چند مهم است که خشم درون به شیوه‌ای درست و خلاقانه بروز داده شود، اما کنترل خشم و جلوگیری از درد سرساز شدن آن نیز مهارتی است که هر کسی در زندگی باید بلد باشد. خیلی از افراد سعی می‌کنند خشم درون خود را سرکوب کنند و به این طریق هیجانات خود را تحت کنترل بگیرند، اما احساسات و هیجانات باید شناسایی و ابراز شوند و فرزند نوجوان شما هم باید یاد بگیرد سرکوب و پنهان کردن احساسات کمکی به او نمی‌کند و حتی می‌تواند در آینده برای او مشکل ساز شود. در عوض به فرزندتان یاد بدهید که هیچ ایرادی ندارد هیجانات خود را ابراز کند و تا زمانی که به خودش یا کسی آسیب نزند و بتواند بعد از آن به کنترل و آرامش برسد، آزاد است احساسش را نشان بدهد.

فقط حرف زدن کافی نیست. شما باید ابزار‌های لازم جهت رسیدن به آرامش را برای فرزند نوجوان خود فراهم کنید مثلا تمرینات تنفسی، مدیتیشن و سایر متد‌های ریلکسیشن که به او کمک می‌کند خشمش را تحت کنترل بگیرد و بتواند بهتر فکر کند.

پیدا کردن سرگرمی‌ها و فعالیت‌های لذتبخش و آرام کننده

وقتی شاد هستید و از چیزی لذت می‌برید واقعا به سختی می‌توانید از چیزی عصبانی شوید و این شیوه‌ای است برای خیلی از نوجوانان که از خشم فاصله بگیرند و بتوانند موقتا حواس خود را پرت کنند. هر وقت فرزند نوجوان شما از چیزی عصبانی شد به او بگویید یکی دو ساعت به کاری بپردازد که او را شاد می‌کند و به او حس خوبی می‌دهد. بعد از اینکه کارش تمام شد به احتمال زیاد موضوعی را که باعث خشمش شده بود فراموش کرده است و به این معنی است که واقعا مسئله‌ی مهمی نبوده است. اما اگر همچنان خشم و ناراحتی در وجودش بود نشان می‌دهد که این احساس نیاز به بررسی شدن دارد تا نوجوان شما بتواند به خوبی از آن عبور کند.

خودتان الگوی مناسبی از کنترل خشم باشید

وقتی خودتان عصبانی می‌شوید چه واکنشی نشان می‌دهید؟ آیا می‌توانید به شیوه‌ای مناسب خشم و ناراحتی‌تان را بروز بدهید و بلدید چگونه در شرایط تغییر ایجاد کنید؟ اول خودتان مهارت‌های لازم برای کنترل هیجانات را خوب یاد بگیرید تا بتوانید الگوی مناسبی برای فرزندتان باشید.

نسبت به سایر محرک‌های خشم آگاه باشید

خیلی از پدر و مادر‌ها تصور می‌کنند خشم و عصیان فرزند نوجوان آن‌ها فقط به شیوه‌های ضعیف فرزند پروری آن‌ها و مسائل خانه مربوط است و فراموش می‌کنند که فرزندشان زمان زیادی را با دوستان و سایر همسالان خود می‌گذراند. هر چند باید خشم فرزندتان را جدی بگیرید، اما آن‌ها را به خود نگیرید و خودتان را سرزنش نکنید. خیلی از پدر و مادر‌هایی که به مهارت‌های فرزند پروری مجهز هستند نیز با فرزند نوجوان خود مشکل دارند.

قانون بگذارید و پاداش در نظر بگیرید

شما چه از همسرتان جدا شده باشید و چه در کنار همسرتان زندگی کنید، در هر دو صورت می‌توانید قوانینی برای خانه‌تان وضع کنید و مزایای پایبند ماندن به این اصول را به فرزندتان یادآوری نمایید و برایش مشخص کنید سرپیچی از این قوانین چه عواقبی خواهد داشت. عواقبی که در نظر می‌گیرید باید منصفانه و متناسب باشند (مثلا اگر ریخت و پاش‌هایش را جمع نکند اجازه‌ی بیرون رفتن با دوستانش را نخواهد داشت). بیشتر از ده قانون وضع نکنید، اما می‌توانید گهگاه آن‌ها را تغییر دهید.

وقتی فرزندتان به اصول عمل می‌کند، تشویقش کنید و نشان بدهید که برای کار خوبش ارزش قائل هستید. وقتی هم که فرزندتان با پیامد‌های نافرمانی‌اش روبرو می‌شود، غُر نزنید و موعظه و سرزنش نکنید، طبیعی رفتار کنید.

درک کنید که فرزند شما به عنوان یک نوجوان تحت چه فشار‌هایی است

بیشتر نوجوانان تحت فشار تحصیل، مسئولیت‌های فردی، روابط پُرچالش اجتماعی و دوستانه و از همه مهمتر، تغییرات هورمونی هستند که واقعا پریشان کننده است. فرزند نوجوان شما ممکن است در لحظه‌ای احساسی بسیار خوب داشته باشد و لحظه‌ای دیگر دچار بدترین احساسات ممکن شود. ضمنا فرزند شما هنوز آنقدر عاقل و بالغ نشده که بلد باشد با مشکلاتش چطور کنار بیاید و این مسئله نیز به اندازه کافی گیج کننده است.

برای گفتگو با فرزندتان و گوش دادن به حرف‌هایش وقت صرف کنید

هر روز برای فرزند نوجوان‌تان وقت بگذارید و با او حرف بزنید. وقتی از فرزندتان در مورد روزی که گذرانده و احساساتش حرف می‌زنید به او حس ارزشمند بودن می‌دهید. اگر فرصت دارید خیلی خوب است که با هم بیرون بروید و در جایی بنشینید و با هم گپ بزنید. داشتن اوقات شاد خانوادگی نیز برای پرورش روح و روان فرزندتان بسیار عالیست.

آمار نشان می‌دهد نوجوانای که وقت بیشتری با خانواده صرف می‌کنند خیلی کمتر سراغ مواد مخدر می‌روند. در صحبت های‌تان به جای اینکه دستور بدهید، توضیح بدهید، به جای اینکه سرزنش کنید، احساس‌تان را بگویید و به جای اینکه ساعت‌ها وعظ کنید، بسیار مختصر و مفید اصل مطلب را ادا کنید.

در‌های مذاکره را باز بگذارید

اگر نوجوان‌تان نسبت به قانون یا محدودیتی که گذاشته‌اید اعتراضی دارد مانع او نشوید. بهترین کار این است که اهل سازش و مدارا باشید. مثلا اگر قرار گذاشته‌اید که فرزندتان هر شب تا قبل از ساعت ده خانه باشد و او معترض است، با هم توافق کنید که دو شب در هفته می‌تواند یک ساعت دیرتر به خانه بیاید، اما اگر دو شب به سه شب تبدیل شد یا دیرتر از ساعت یازده به خانه رسید به همان قانون قبلی برگردید.

سعی کنید خودتان را جای فرزند نوجوان‌تان بگذارید

نوجوانان نیاز دارند که از پدر و مادر فاصله بگیرند و مستقل شوند. آن‌ها باید بتوانند اشتباه کنند و شما نمی‌توانید جلوی اشتباه کردن آن‌ها را بگیرید. شما باید به فرزندتان این اطمینان را بدهید که هر وقت به کمک نیاز داشت شما در دسترس او هستید و می‌توانید از او حمایت کنید.

اگر فرزندتان خطایی مرتکب شد نگویید: «من که به تو گفته بودم ...»، و اجازه دهید خودش از آنچه تجربه کرده درس بگیرد. حتما خود شما هم دوست ندارید قضاوت شوید پس خودتان هم این کار را نکنید. نکته‌ی مهم دیگر اینکه اشتباهات گذشته فرزندتان را به رُخش نکشید. گذشته‌ها را در گذشته رها کنید.

به رفتار بد فرزندتان بی‌اعتنایی کنید

رفتار خوب فرزندتان را ببینید و به رُخش بکشید، اما سعی کنید رفتار اشتباهش را نادیده بگیرید. باور کنید توجه کردن به موفقیت‌ها و دست آورد‌های و رفتار‌های مثبت فرزندتان خیلی بیشتر از آنچه فکرش را بکنید به شخصیت و طرز رفتار او جهت می‌دهد تا توجه به اشتباهات او.

به ازای هر نظر منفی که می‌دهید باید پنج نظر مثبت هم ارائه بدهید

نوجوان‌تان را مدام سرزنش نکنید. برخی از نوجوانان در محیط خانه با غُر زدن‌های مداوم و ایراد گرفتن‌های جورواجور دست و پنجه نرم می‌کنند. همه‌ی ما انسان‌ها اگر مدام تحقیر شویم، مورد انتقاد قرار بگیریم و تهدید شویم، زندگی برای‌مان غیرقابل تحمل خواهد شد. می‌توانید تصور کنید برای یک نوجوان با تمام نوسانات روحی و احساس ناامنی و اضطراب و پریشانی که دارد، شنیدن جریان مثبتی از نظرات چقدر می‌تواند ارزشمند و تاثیر گذار باشد؟ پس لطفا به ازای هر یک ایرادی که از نوجوان‌تان می‌گیرید، پنج تشویق یا نظر مثبت هم به او ارائه بدهید و این شیوه را برای خود تبدیل به یک عادت کنید.

نسبت به علائم افسردگی فرزندتان هوشیار باشید

حدود بیست درصد از نوجوانان پیش از اینکه وارد دوره‌ی بزرگسالی شوند دچار افسردگی می‌شوند. افسردگی درمان نشده می‌تواند در تحصیل و کار اختلال ایجاد نماید و سبب رفتار‌های پُرخطر بشود. پس اگر تردید دارید فرزندتان ممکن است دچار افسردگی باشد، از یک متخصص کمک بخواهید.

حس شوخ طبعی‌تان را حفظ کنید

وقتی فرزندتان عصیان می‌کند و پریشان است کار سختی است که شما پریشان نشوید، اما یک کار سخت‌تر هم هست که باید انجامش دهید! قدم دیگری بردارید و سعی کنید از حس شوخ طبعی تان به وقت و مناسب کمک بگیرید. شما برای اینکه اول خودتان آرام باشید و بتوانید شرایط را کنترل کنید باید به مراقبت از روح و روان خودتان هم اهمیت بدهید.

عشق و محبت خود را نشان بدهید

گاهی یک رفتار کوچک مهرآمیز تاثیری شگفت انگیز دارد. درست کردن غذای مورد علاقه‌ی فرزندتان، نشستن کنار تختخوابش و با عشق بیدار کردن او، در آغوش کشیدنش و حتی یک لبخند گرم وقتی که به شما نگاه می‌کند، می‌تواند تمام احساس‌تان را به او منتقل نماید و او را آرام کند. به هر حال همیشه پیشگیری بهتر از درمان است و شما به عنوان یک پدر یا مادر وظیفه دارید هر آنچه لازم است انجام دهید تا زمینه‌ی خشم و شورش فرزندتان فراهم نشود، اما گاهی واقعا طبیعی است که نوجوان‌تان این هیجانات را تجربه کند و چیزی که در این زمان اهمیت دارد، واکنش شماست.

مدیریت خشم چیزی نیست جز دسترسی داشتن به منابع درستی که کمک‌تان کنند پروسه‌ی خشم را راحت‌تر پشت سر بگذارید و هیجانات خود را قابل کنترل‌تر کنید. علاوه بر شیوه‌های خانگی و فردی کنترل خشم، شیوه‌ی مفید دیگری که در موارد شدیدتر موثرتر است گروه درمانی است. فرزند نوجوان شما با قرار گرفتن در میان افراد دیگری که شرایط مشابهی مثل خودش دارند بهتر می‌تواند به درک مناسبی از احساسات خود برسد و راه حل‌های ممکن دیگر را نیز فرا بگیرد.

در برخی از موارد ممکن است خشم به این راحتی‌ها قابل کنترل نباشد و نوجوان با طیفی از مشکلات دیگر روبرو باشد که او را پریشان و مضطرب کرده‌اند و مانع درک درستی از احساسات واقعی‌اش هستند. ضمنا ضعف ارتباطی میان والدین و فرزند نیز مسئله‌ی بزرگ دیگری است که به خودی خود موانع جدی ایجاد می‌کند و بار فشار وارد بر نوجوان را افزایش می‌دهد. در چنین شرایطی حتما به کمک یک مشاور و درمانگر حرفه‌ای نیاز است تا مشکلات یکی یکی بررسی شوند. پس اگر فکر می‌کنید مشکل نوجوان شما از این نوع است، تردید نکنید و از همین امروز اقدام نمایید.