ترامپ چگونه خاورمیانه را به ایران باخت؟

به گزارش روپلاس، عملیات موشکی ایران که در راستای انتقام سخت وعده شده پس از ترور سردار سلیمانی صورت گرفت، نقطه عطفی در تاریخ تحولات منطقه خواهد بود. چرا که بزرگترین و مهم‌ترین پایگاه نظامی آمریکا در عراق هدف قرار گرفت. در جریان این عملیات ۱۳ موشک به سمت پایگاه‌های آمریکا شلیک شد که طبق اعلام سردار امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده هوافضای سپاه پاسداران حتی یک تیر به سمت این موشک‌ها نیز شلیک نشد. این مسئله در حالی بود که ترامپ پیش از این عملیات تهدید کرده بود که در صورت حمله ایران، ۵۲ نقطه مهم و فرهنگی ایران هدف قرار خواهد گرفت. اما عملیات و انتقام سخت ایران انجام شد و ترامپ در یک سخنرانی بسیار ضعیف نه تنها به این عملیات موفق ایران واکنش نشان نداد بلکه اعلام کرد که به دنبال رسیدن به صلح است. این مسئله باعث شده تا فصل جدیدی در معادلات منطقه‌ای رقم بخورد.

سخنرانی ضعیف و لرزان ترامپ

پس از عملیات موشکی ایران به پایگاه عین الاسد رسانه‌های آمریکایی در بهت فرو رفتند. همه نگاه‌ها به کاخ سفید بود. رسانه‌ها به صورت معناداری خبر ورود وزیر خارجه و مقامات نظامی آمریکایی به کاخ سفید را مخابره می‌کردند. طرفداران و امیدوارن به ترامپ منتظر بودند تا وی سرانجام آغاز حمله نظامی به ایران را اعلام کند. اما وی تنها به یک توییت بسنده کرد: «از ایران موشک‌هایی به دو پایگاه نظامی واقع در عراق شلیک شده است. ارزیابی تلفات و خسارات الان در جریان است. تا الان همه چیز خوب بوده! ما قدرتمندترین و مجهزترین ارتش کل جهان را داریم! فردا صبح بیانیه‌ای صادر می‌کنم.»

همه منتظر بودند تا ترامپ ساعت ۱۹:۳۰ به وقت تهران (چهارشنبه) واکنش قاطع خود را نشان دهد. اما طرفداران ترامپ همه ناامید شدند. ترامپ در ۹ دقیقه سخنرانی ۵۸ بار تپق زد! لکنت و اضطراب ترامپ هنگام سخنرانی پس از حمله موشکی ایران به پایگاه عین الاسد مایه طنز و کنایه کاربران آمریکایی شد و هشتگ "slurring" به معنای بریده بریده حرف‌زدن در میان کاربران آمریکایی ترند شد. ترامپ با صدایی لرزان اعلام کرد که به دنبال واکنش نظامی نخواهد بود. تغییر لحن و رویکرد دونالد ترامپ در سخنان وی به طور کامل مشهود بود. روزنامه گاردین نوشت، سخنرانی ترامپ بسیار ملایم‌تر از آن چیزی بود که برحسب تجربه از او انتظار می‌رفت.

ترامپ چگونه خاورمیانه را به ایران باخت؟

سی‌ان‌ان در گزارشی نسبت به سخنان ترامپ به ویژه تغییر لحن وی ابراز شگفتی کرده و آورده است: «مشخص نیست دلیل تغییر تفکر و لحن رئیس جمهور در این چند روز چیست. این بار آن‌چه دونالد ترامپ گفت، از روی یک نطق ازپیش تنظیم‌شده و تراش‌خورده بود. ‏عبارت "همه گزینه‌ها روی میز است" در خیلی از نطق‌های روسای جمهوری آمریکا در قبال ایران در دو دهه اخیر بوده؛ حتی میانه مذاکرات هسته‌ای و از زبان باراک اوباما. اما ساعاتی بعد از حمله ایران به مقر نیرو‌های آمریکایی، در نطق دونالد ترامپ اثری از این تهدید همیشگی نبود؛ بلکه حتی او گفت که داشتن "ارتش و تجهیزات عالی، به این معنی نیست که باید از آن استفاده کنیم." هرچند بیرون از متن، سران لشکری آمریکا کنار او ایستاده بودند. «ترامپ ادامه داد: «امروز از ناتو می‌خواهم که در روند خاورمیانه مداخله بیشتری داشته باشد... نیرو‌های نظامی آمریکا در دولت من با ۲/۳ تریلیون دلار کاملاً بازسازی شده است.»

وی که چند روز پیش تهدید به بمباران ۵۲ سایت در ایران از جمله اماکن فرهنگی کرده بود، مدعی شد: «در پایان خطاب به مردم ایران و رهبران ایران می‌گویم که ما می‌خواهیم که شما آینده خوبی داشته باشید. ما دوست داریم با همه کشور‌هایی که خواستار صلح هستند، همکاری کنیم.» در واقع سخنرانی ترامپ از منظر حامیان جنگ‌طلب وی بسیار ناامیدکننده و منفعلانه بود. کارشناسان نظامی این سخنرانی لرزان را به دلیل قدرت موشکی ایران می‌دانند چرا که بسیاری از کارشناسان اعلام کرده‌اند ایران به یک ابرقدرت موشکی تبدیل شده و آمریکا به خوبی به این نکته واقف است. به همین دلیل ترامپ از واکنش به عملیات ایران خودداری کرد تا جان نظامیان آمریکایی را نجات دهد.

آغاز فصل جدید منطقه

از ۸ ژانویه سال ۲۰۲۰ باید به عنوان یک نقطه عطف در تاریخ یاد کرد. چرا که حمله‌ای که ایران در این روز به پایگاه عین الاسد آمریکا داشت باعث آغاز فصل جدیدی از معادلات در منطقه شد که در نهایت به پایان نظم آمریکا در طول هشت دهه گذشته منتهی خواهد شد. سیلی ایران به ترامپ با واکنش انفعالی وی مواجه شد و کارشناسان از این انفعال به این نتیجه رسیدند که آمریکا باید با خاورمیانه خداحافظی کرده و به قدرت نوظهور منطقه و جهان یعنی ایران سلام کند.

آمریکا از جنگ جهانی دوم به هیچ وجه مورد تعرض نظامی یک کشور قرار نگرفته و شکسته شدن این هیمنه توسط ایران برای آن بسیار دردناک است. آمریکا در کشور‌های مختلف از جمله در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس به بهانه حفظ امنیت و دفاع از آن کشورها، حضور نظامی دارد و مورد هدف قرار گرفتن این پلیس، به ویژه اگر امکان پاسخ متقابل به پاسخ ایران را نداشته باشد، حیثیت آن را در مقابل این کشور‌ها که هزینه‌های گزافی بابت تأمین امنیت خود به واشنگتن پرداخت می‌کنند لکه‌دار می‌کند. در موضوع سرنگونی پهپاد غول‌پیکر آمریکایی نیز نباید فراموش کرد که سکوت آمریکا چگونه توسط برخی شخصیت‌های سیاسی خلیج‌فارس و کاربران این کشورها، به خصوص امارات و عربستان با تمسخر مواجه گردید.

ترامپ چگونه خاورمیانه را به ایران باخت؟

هدف قرار دادن پایگاه نظامی بزرگ آمریکا در عراق در پاسخ به اقدام تروریستی‌اش، شکسته شدن خطوط قرمز آمریکایی‌ها بود و تهران با عبور از این خط قرمز، عملا توانایی آمریکایی‌ها در پاسخگویی و افسانه شکست‌ناپذیری آن‌ها را به چالش کشید. این چالش آمریکایی‌ها زمانی می‌تواند جدی‌تر شود که سایر گروه‌های مقاومت در منطقه به خصوص عراق اقدام به رویارویی نظامی با آمریکا کنند.

"ویپن نارانگ" استاد علوم سیاسی دانشگاه ام آی تی در تحلیل دقت موشک‌های ایرانی نوشته است: «از نظر من مهمترین موضوع درباره حمله ایران آن است که چقدر موشک‌های بالستیک کوتاه‌بردشان دقیق است. انقلابی که در دقت موشک‌ها رخ داده واقعی است و دیگر در انحصار آمریکا نیست. این موضوع پیامد عظیمی بر درگیری‌های مدرن و جنگ‌های محدود دارد.» کارشناسان امنیتی معتقدند که کمیت و کیفیت عملیات ایران علیه پایگاه آمریکایی عین الاسد، کلاسی فراتر از قدرت منطقه‌ای بود. عملیات مقتدرانه علیه یک ابرقدرت که داعیه هژمونی (برتری و رهبری) جهانی دارد؛ ظهور یک قدرت جدید جهانی را نوید داد و طلیعه عبور از نظم یکجانبه گرایی به نظام چند قطبی و چند جانبه گرایی را عینیت بخشید.

چندین سال قبل ریچارد هاس، رئیس پژوهشکده روابط خارجی آمریکا در مقاله‌ای با عنوان عصر "بی‌قطبی، چندقطبی" که مجله فارین افرز آن را منتشر کرد، نوشت؛ آمریکا در آینده یک ابر قدرت نخواهد بود. وی با تصریح اینکه نظم آینده چندقطبی است، ایران را یک قدرت نوظهور جهانی در کنار سایر قدرت‌های جهانی معرفی کرد. نظم آمریکایی که از فردای پس از جنگ جهانی دوم در خاورمیانه حاکم شده است با عملیات موشکی ایران و انفعال آمریکا باید جای خود را به نظم منطقه‌ای جدیدی بدهد که ایران مهمترین بازیگر آن خواهد بود. در نظم جدید منطقه‌ای بازیگران منطقه با همکاری بایکدیگر و بدون حضور قدرت‌های فرامنطقه‌ای به دنبال امنیت پایدار خواهند بود. کشور‌های عربی نیز دیگر توان و جراتی برای ماجراجویی منطقه‌ای ندارند و به خوبی به این نتیحه رسیده‌اند که هر نوع اقدام اشتباه از سوی آن‌ها با واکنش قاطع ایران و اعضای محور مقاومت مواجه خواهد شد. در واقع سال‌ها بعد در کتاب‌های درسی از روز ۸ ژانویه ۲۰۲۰ به عنوان آغاز دوران نظم مدنظر ایران در منطقه خلیج فارس و خاورمیانه نام خواهند برد.

 خروج نظامیان آمریکایی از منطقه

حضور نظامی آمریکا در منطقه خاورمیانه به عنوان مهمترین عامل بی‌ثباتی و ناامنی به شمار می‌رود. برخی آمار‌های نظامی حاکی از وجود ۱۶۵ هزار سرباز آمریکایی در ۱۵۰ کشور جهان است. از این شمار بیشترین آمار سرباز و پایگاه‌های نظامی در خاورمیانه قرار دارد. پایگاه‌های آمریکایی در خاورمیانه متشکل از پایگاه هوایی، دریایی و زمینی هستند که نزدیک به ۶۰ هزار سرباز را در خود جای داده‌اند و این تعداد در ۱۲ کشور خاورمیانه مستقر شده‌اند.

 پایگاه‌های نظامی عراق: ۵۳۰۰ سرباز

 پایگاه‌های نظامی سوریه: ۸۰۰ سرباز

 پایگاه‌های نظامی اردن: ۳۰۰۰ سرباز

 پایگاه‌های نظامی عربستان: ۳۰۰۰ سرباز

 پایگاه‌های نظامی عمان: ۶۰۶ سرباز

 پایگاه‌های نظامی امارات متحده عربی: ۵۰۰۰ سرباز

 پایگاه‌های نظامی قطر: ۱۳۰۰۰ سرباز

 پایگاه‌های نظامی بحرین: ۷۰۰۰ سرباز

 پایگاه‌های نظامی کویت: ۱۳۰۰۰ سرباز

 پایگاه‌های نظامی افغانستان: ۱۴۰۰۰ سرباز

 پایگاه‌های نظامی ترکیه: ۲۵۰۰ سرباز

ترامپ چگونه خاورمیانه را به ایران باخت؟

همانطور که مقام معظم رهبری اعلام کردند عملیات علیه پایگاه عین الاسد تنها یک سیلی بود و انتقام اصلی اخراج نظامیان آمریکایی از منطقه خواهد بود. سردار امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده هوافضای سپاه پاسداران نیز اعلام کرده است: «انتقامی که ارزشی برابر با ترور سردار سلیمانی باشد در واقع اخراج تمامی نیرو‌های آمریکایی از منطقه است. حمله اخیر به پایگاه‌های آمریکا در عراق، شروع عملیاتی بزرگ برای بیرون راندن تمامی آمریکایی‌ها از منطقه است و تمامی گروه‌های مقاومت و گروه‌هایی که شکل خواهند گرفت باید در این راستا تلاش کنند.» البته خبر‌های غیر رسمی زیادی منتشر شده که خروج نظامیان آمریکایی از برخی از پایگاه‌های آمریکا در عراق آغاز شده است. مصوبه پارلمان عراق مبنی بر اخراج نظامیان آمریکایی از عراق به عنوان نقطه آغازین این هدف مهم است.

عملیات موفق ایران علیه پایگاه عین الاسد آمریکا در عراق و انفعال ترامپ در برابر این عملیات باعث شد تا واقعیت‌های جدیدی در منطقه برای همه روشن شود. مقامات و اندیشمندان آمریکایی بار‌ها اعلام کرده‌اند که دوران افول آمریکا شروع شده است. رهبر معظم انقلاب در بیاناتی در مراسم سی‌امین سالگرد رحلت امام خمینی (رحمه‌الله) در مورد افول قدرت آمریکا اعلام کردند: «این را من عرض می‌کنم که امروز جبهه مقاومت در منسجم‌ترین وضعیت در چهل سالِ گذشته است؛ در منطقه و در مراکزی حتی فراتر از منطقه؛ این یک واقعیت است. نقطه مقابل، قدرت استکباری است؛ قدرت استکباری آمریکا، قدرت فتنه‌انگیزی و خباثت رژیم صهیونیستی، از چهل سال پیش به این طرف به مراتب تنزل کرده‌اند و پایین رفته‌اند؛ ما این را در محاسبات خودمان باید لحاظ کنیم. اینکه در وضع سیاسی آمریکا یا در وضع اجتماعی و اقتصادی آمریکا چه اتفاقاتی افتاده و دارد می‌افتد، باید در محاسبات ما وارد بشود. این را باز بعضی از خود آمریکایی‌ها گفته‌اند، بعضی‌ها می‌گویند «افول موریانه‌وار»؛ که این را [یک] نویسنده‌ی آمریکایی می‌گوید. در مورد افول اقتدار آمریکایی می‌گوید «افول موریانه‌وار»؛ یعنی مثل موریانه از درون دارد پوک می‌شود -خود نهاد‌های درون آمریکا این را می‌گویند- هم در عرصه اقتصادی این جور است، هم در عرصه اجتماعی این جور است، هم در عرصه سیاسی این جور است.»

نوام چامسکی، اندیشمند آمریکایی نیز معتقد است که: «آمریکا امپراطور در حال سقوط است. آمریکا هم در داخل و هم در خارج در حال سقوط است.»

فرید زکریا، نظریه‌پرداز نئورئالیست هم اعلام کرده است: «جهان در حال انتقال از عصر آمریکایی به عصر پساآمریکایی است. جهانی که در پیش داریم جهانی است که در آن آمریکا نه رهبری اقتصادی و ژئوپلیتیک آن را بر عهده خواهد داشت و نه بر فرهنگ آن چیره خواهد بود، بلکه قدرت آن سقوط خواهد کرد. قدرت در حال جابه جایی و فاصله گرفتن از سلطه آمریکایی است. ما در حال گام نهادن به جهان پساآمریکایی هستیم که مردمان بسیار در نقاط بسیار، جهت و ماهیت آن را تعیین می‌کنند.»

در واقع باید از عملیات موشکی ایران به عنوان مهمترین عامل در افول منطقه‌ای آمریکا نام برد. افولی که سرآغاز ظهور نظم و بازیگر جدیدی در نظم جهانی است که مبنای قدرت آن بر اساس هنجار‌ها و اصول محورمقاومت خواهد بود. سی ان ان پس از حمله موفق ایران به پایگاه آمریکایی عین الاسد اعلام کرده که تاریخ باید ثبت کند که دونالد ترامپ خاورمیانه را باخت. فرید زکریا هنگام پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری و سخنرانی وی درمورد خاورمیانه به طعنه به وی اعلام کرد که «آقای ترامپ به خاورمیانه خوش آمدید.» امروز نیز باید به آقای ترامپ اعلام کرد که «خاورمیانه برای آمریکا به پایان رسید.»

باشگاه خبرنگاران