به گزارش روزپلاس؛ واقعیتش این است که برای این نوجوان یازده ساله، فوتبال آنقدرها هم مهم نبود. او عاشق حرکات آن دروازهبان اصفهانی بود؛ ژستهایش با آن شیرجهها و پیچ و تابی که برای گرفتن توپ به تنش میداد، پسرک را مسحور میکرد...
حالا دیگر چه اهمیتی داشت که آن ۲۱ بازیکن دیگر در میانه میدان چه میکردند! مهم این بود که حرکات «کارلو»، دروازهبان ارمنی تیم اصفهان مثل باله بود؛ تماشایی!
علی رفیعی از همان کودکی عاشق زیبایی بود و زیبایی برایش دیدنی بود و بخت هم یارش بود و گرچه کودکی چندان راحتی نداشت، زندگی برای او و البته برای تماشاگران ایرانی، هدیهای به نام «تئاتر» را به ارمغان آورد.
اما اینکه چه شد که دروازهبان تیم شاهین از دنیای نمایش سردرآورد، حکایت شگفتی است که ما به بهانهی دی ماه سپری شده که هشتاد و یکمین سالروز تولد این هنرمند، با بهرهگیری از گفتگوی امید روحانی در مجله «صحنه» که بیست سال پیش منتشر شده است، مروری کوتاه بر آن داریم.
***
کودکی دشواری داشت با پدری که ورشکستگی، همراه همیشگیاش بود، چارهای جز کار کردن نداشت، اما در همان زمان هم که در مسجد شاه اصفهان بلال و شلغم میفروخت، خوش لباس بود و بلندپرواز.
در یازده سالگی تصمیمش را گرفت، دروازهبانی انتخاب کرد. آنقدر با یک توپ پارچهای حرکات «کارلو» را در خانه تمرین کرد تا شد دروازهبان تیم جوان شاهین اصفهان. از تنها امکانش برای درس خواندن بهره برد و در دانشسرای تربیت بدنی ادامه تحصیل داد، اما غایت آرزوهای این جوان بلندپرواز، بسیار بیش از این بود. بعد از اینکه شاگرد اول شد، توانست با بهرهگیری از کمکهزینه تحصیل وارد دانشگاه تهران شود.
همراه با یکی از دوستانش که هر دو علاقهمند به سینما بودند، از کلاس فرار میکردند و به تماشای فیلمهای روی پرده میرفتند. عصر آن روز عصر هم چنین قصدی داشتند؛ از کلاس فرار کرده بودند، روزنامهشان را خریده بودند و فیلم مورد نظرشان را هم انتخاب کرده بودند. بهترین فرصت بود که در بستنی فروشی، کام خود را شیرین کنند تا زمان نمایش فیلم برسد، اما دیدن یک اعلان در صفحه اول روزنامه، همه چیز را تغییر داد؛ «تعدادی از جوانان ورزشکار بعد از پذیرش در یک کنکور، برای ادامه تحصیل به خارج از کشور اعزام میشوند...»
بستنی، فیلم و رفیقش را رها کرد، شبانه به اصفهان بازگشت، مدارک لازم را برداشت و در آزمون ثبت نام کرد و پذیرفته شد. بین چند کشور حق انتخاب داشت و فرانسه را برگزید. زبان فرانسوی نمیدانست، ولی چند تصویر زیبا از پاریس و خواندن چند رمان فرانسوی مانند «بینوایان» و «مردی که میخندد» و ... کفه انتخاب را به نفع شهر زیبای اروپا سنگین کرد.
***
دو سالی بود که در پاریس زندگی میکرد و در تمام این مدت با خودش کلنجار میرفت که اینجا چه میکنی؟! نهایت بلند پروازیهایت شد مربی تربیت بدنی؟! این بود همه رویاهایت؟! اما چاره چه بود؟! مگر میتوانست انصراف بدهد؟! آن هم با آن همه ضمانت که از خودش و دیگران گرفته بودند؟! کشمکشهای درونی ادامه داشت تا اینکه آن اتفاق جادویی افتاد؛ در زمستان در کوههای آلپ و به هنگام امتحان پایانی اسکی. پایش شکست آن هم از چند جا. پزشک تا یک سال از هر گونه حرکتی، پرهیزش داد و ... تمام شد! دیگر به درد رشته تربیت بدنی نمیخورد! اما خب دیگر هم نمیتوانست از بورس بهرهمند شود. همه وسایلش را در یک ساک چپاند و با چوب زیر بغلش در بلوار سن میشل سرگردان شد. دیدن اتفاقی دو دانشجوی ایرانی، راه دیگری پیش رویش گشود.
زندگی برگ دیگری برایش رو کرده بود! به دعوت بهروز نیکبین دانشجوی پزشکی به خانه اجارهای او رفت و قرار شد یک شب مهمانش باشد. صاحبخانه که پیرزنی مقرراتی بود، آوردن مهمان را ممنوع کرده بود و با وجود دعوا و مرافعه با مستاجر جوانش، دلش به حال این دانشجوی پای شکسته که بورسیهاش هم لغو شده بود، سوخت و قرار شد چند روزی را آنجا سر کند تا خانهای پیدا کند، اما خانهای پیدا نشد که نشد و پیرزن به ناچار در اتاق شوهر مرحومش را به روی این جوان گشود و در این اتاق ماندگار شد تا ده سال بعد چراکه حالا دیگر نوعی رابطه مادر و فرزندی میان آنان شکل گرفته بود.
***
بتدریج در رشته جامعه شناسی دانشگاه سوربن مشغول به تحصیل شد و شغلی هم به عنوان نگهبان شب برای خودش دست و پا کرد تا اینکه ستاره بختش این بار در کافهای چشمک زد. همراه با دوستش در کافهای نشسته بودند که گارسن کارتی به او داد. صاحب کارت که چند میز آن طرفتر نشسته بود، او را به میزش دعوت کرده بود. فکر میکنید دعوت کننده که بود؟! داریل زانوک مدیر کمپانی فوکس قرن بیستم!
برای بازی در نقش شاهزادهای ایرانی در فیلم «شبنشینی کنت دورژل» دعوتش کرده بود، ولی او که هیچ به فکر بازیگری نبود، پیشنهاد را رد کرد با این حال چند روز بعد به اصرار دوستش با گروه سازنده تماس گرفت و این سرآغاز حضورش در دنیای هنر بود.
ساخت آن فیلم به تعویق افتاد و در این فاصله بعد از شرکت در یک امتحان ورودی، به مدرسه بازیگری تئاتر ملی فرانسه راه پیدا کرد.
یک اعلان دیگر او را به دنیای نمایش کشاند؛ تئاتر ملی فرانسه تعدادی سیاهی لشگر میخواست. بازیگری را در سینما، تلویزیون و تئاتر تجربه کرد، اما این حرفه، ارضایش نمیکرد. او خواهان کارگردانی بود و بتدریج به عنوان دستیار سوم کارگردان کارش را آغاز کرد. دکترای جامعه شناسی را رها کرد و بعد از سالها تجربه عملی در تئاتر، بار دیگر وارد دانشگاه شد و این بار انتخابش، تئاتر بود و تحصیلش را در این رشته تا دکترا ادامه داد. پس از فارغالتحصیلی برای تدریس در دانشگاه میشیگان دعوت شد، اما وابستگیهای خانوادگی و عاطفی، او را دوباره به ایران کشاند. سال ۱۳۵۳ به دعوت دکتر نهاوندی به ایران آمد و به عنوان استادیار دانشگاه کار خود را آغاز کرد.
«آنتیگون» اولین نمایشی بود که در ایران با گروهی از دانشجویانش در تالار مولوی روی صحنه برد و بعد از آن هم «خاطرات و کابوسهای جامهدار از زندگی و قتل میرزا تقی خان فراهانی» را در تئاتر شهر اجرا کرد. در زمانی که مدیریت این مجموعه را به او سپرده بودند تا آن را به تئاتری ملی تبدیل کند.
***
با انقلاب فرهنگی و بسته شدن دانشگاهها دوباره به فرانسه بازگشت و اوایل دهه هفتاد بار دیگر به ایران آمد.
علی رفیعی در سالهای بعد با اجرای نمایشهای «یک روز خاطره انگیز از زندگی دانشمند بزرگ وو»، «یادگار سالهای شن»، «کلفتها»، «عروسی خون»، «در مصر برف نمیبارد»، «شکار روباه»، «یرما»، «خانه برناردا آلبا» و ... در کنار دو فیلم «ماهیها هم عاشق میشوند» و «آقا یوسف»، شماری از آثار تاثیرگذار و تماشایی را پیش روی تماشاگران گذاشته است. آثارش گرچه چندان پرشمار نیست، اما با همین چند نمایش و البته پرورش چند نسل از بازیگران نامدار تئاتر و سینما، تاثیری شگفت بر هنر ما نهاد.
او در هشتمین دهه زندگیاش همچنان پر ایده و خلاق است. قامت بلندش گرچه خمیده شده، اما همچنان با صلابت است با چهرهای که از جوانی پرشکوهی حکایت دارد.
شعبده باز صحنه
به بهانهی تولد علی رفیعی که در دی ماه بود از رضا کیانیان میخواهیم به عنوان بازیگری که در چند اثر از علی رفیعی بازی داشته است، از ویژگیهای همکاری با این هنرمند بگوید.
کیانیان که علاوه بر بازیگری در زمینه طراحی صحنه هم تجربه دارد و به هنرهای تجسمی بیاعتنا نبوده است، در آغاز از علی رفیعی به عنوان یک طراح صحنه زیباییشناس سخن میگوید.
او روزهایی را یادآوری میکند که علی رفیعی جوان بعد از تحصیل در فرانسه به ایران بازگشته بود: «بیش از ۴۰ سال از زمانی که علی رفیعی جوان به ایران بازگشت، میگذرد، اما بعد از این همه سال، او همچنان بهترین طراح صحنه تئاتر ماست. هر زمان نمایشی را اجرا میکند، میدانیم حتما با یک شعبده بازی در طراحی صحنهاش رو به رو خواهیم شد. این ویژگی کار اوست که طراحی صحنه را جدای از نمایش نمیبیند و طراحی برایش همانند یکی از پرسوناژهاست و به همین دلیل طراحیهایش همیشه جاندار هستند و مانند بازیگر، بازی میکنند.
بسیاری از کارگردانهای ما طراحی را از میزانسن جدا میبینند و متوجه نیستند که طراحی صحنه فقط مکان اجرای نمایش نیست بلکه زیباییشناسیایی که این بخش ایجاد میکند، عنصر بسیار مهمی در نمایش است. علی رفیعی، اما از همان آغاز که به نمایشی فکر میکند، به طراحی صحنه آن میاندیشد و بعد از آن به بازیها و میزانسن میرسد.
کیانیان که با نمایشهای «یادگار سالهاشن»، «یک روز خاطره انگیز از زندگی دانشمند بزرگ وو» و فیلم «ماهیها هم عاشق میشوند» تجربه همکاری با رفیعی را داشته است، از بازیگری در آثار این هنرمند هم میگوید: «نوع بازیایی که علی رفیعی از بازیگرانش میخواهد، بسیار مورد پسند من است چراکه او هرگز به بازیگرش نمیگوید چنین و چنان کن بلکه آنچه را نمیخواهد، از بازی بازیگر حذف میکند و این فرصتی است برای بازیگران خلاق تا بتوانند در نمایش او قدرت آفرینشگری خود را به کار گیرند و اثرگذار باشند، اما اگر بازیگری خلاقیت نداشته باشد و مدام منتظر باشد تا کارگردان برایش تعیین تکلیف کند، در آثار او به یک شئ جاندار روی صحنه تبدیل میشود. به هر حال مجموعه این عوامل، همکاری با علی رفیعی را لذتبخش میکند.»
علی رفیعی که با اجرای نمایشهای چشمنواز و تربیت شاگردان تاثیرگذار، از ستونهای مهم تئاتر ماست، سال گذشته نمایشنامه «خانه برناردا آلبا» نوشته فدریکو گارسیا لورکا را در تالار وحدت روی صحنه برد. او در هشتمین دهه زندگی خود همچنان ایدههای بیشماری برای ساخت فیلم و اجرای تئاتر دارد و به نظر میرسد در حال حاضر، ساخت یک فیلم تازه برایش در اولویت است.
ویدیو/ منظور پس از مخالفت با واردات خودرو: نظرم درباره واردات خودرو نظر شخصی بود/ مکلف به اجرای قانون هستیم
تصویری باورنکردنی از پسر هادی چوپان/ فیگور مشابه گرگ ایرانی و فرزندش
تصاویر مظنونین حمله تروریستی در مسکو منتشر شد
ابطحی مجروح شد/ سارقین ناکام ماندند+ عکس
عکس/ پست اینستاگرام کنفدراسیون فوتبال آسیا به مناسبت آغاز سال نو
عکس/ کفشهای مرموز بایدن
عکس/ لوگوی گوگل برای نوروز ۱۴۰۳
عکس/ رئیسی با عباس قادری خواننده قدیمی دیدار کرد
مردی که ۷۰ سال با یک ریه آهنی زندگی کرد، درگذشت
عکس/ لحظۀ ترکیدن نارنجک دستساز در دست یک جوان
تصویری جدید از سید حسن نصرالله
انتشار تصاویر فوتوشاپی کیت میدلتون/ همسر ولیعهد انگلیس عذرخواهی کرد
تصویر آخرین حضور آیتالله جنتی درمجلس خبرگان
عکس/ حسن روحانی در مجلس خبرگان
عکس/ کاشت نهال توسط رهبر انقلاب در روز درختکاری
عکس/ ملاقات امیر تتلو با مادر و خواهرش در حاشیه اولین جلسه دادگاه
عکس/ سیدحسن خمینی در حسینیۀ جماران رای خود را به صندوق انداخت
آیت الله مدرسی یزدی و طحان نظیف رای خود را به صندوق انداختند/ عکس
عکس/ محمدباقر قالیباف رأی خود را به صندوق انداخت
عکس/ آيتالله احمد جنتی رأی خود را به صندوق انداخت
ویدئو/ دو توصیه مهم حضرت آقا به مردم
عروس با کلاه ارتشی/ گزارش تصویری از ازدواج دانشجویی در دانشگاه افسری
عکس/ فرمانده مهدی برروی دیوارنگاره میدان انقلاب تهران
عکس/ دیدار غمانگیز فردوسیپور و جواد خیابانی/ عادل همکار قدیمی را فراموش نکرد
ببینید/بیانات رهبر انقلاب پس از کاشت نهال در روز درختکاری
عکس/ حضور حاج اسماعیل قاآنی در راهپیمایی ۲۲ بهمن
نمایش سامانه موشکی زمین به زمین «قیام» در حاشیه راهپیمایی ۲۲ بهمن
عکس / چهره درهم بایدن و هریس پس از حمله به پایگاه آمریکا در اردن
دیوارنگاره جدید میدان انقلاب/ عکس
عکس/ حضور شیخ زکزاکی در حرم حضرت معصومه(س)
عکسی از کارگردانی جواد عزتی در فیلم تمساح خونی
موشکهای سپاه دیشب با هشتگ کاپشن صورتی شلیک شد/ عکس
عکس/ جدیدترین دیوارنگاره میدان فلسطین با عنوان "تابوتهایتان را آماده کنید"
دیوارنگاره میدان ولیعصر(عج) برای حمایت از تیم ملّی ایران/ عکس
عکسی دیده نشده از غلامرضا تختی در کربلا
رونمایی از نامه قدیمی غلامرضا تختی/عکس
پیکر دختر کاپشن صورتی با گوشواره قلبی در حمله تروریستی دیروز/ عکس
دیوارنگاره تهدیدآمیز میدان ولیعصر رونمایی شد / عکس
تصویری از دیدار «شهید صالح العاروری» با رئیس جمهور در ۳۰ خرداد ۱۴۰۲
آخرین تصویر ثبت شده از حاج قاسم سلیمانی قبل از شهادت
سردار سلیمانی و مادرش روی دیوارنگاره میدان ولیعصر + عکس
دیدار رئیسی با خانواده سردار شهید سید رضی موسوی
خوش و بش فردوسی پور و تاج در مراسم تشییع ملیکا محمدی/ عکس
عکسی از پدر محمدرضا گلزار در شب عروسی اش!
ایلان ماسک با لباس مخصوص ژاپنیها/ عکس
۳ کیلو پیچ و مهره در شکم یک بیمار اهوازی! +عکس
عکسی خاص از دیدار رئیسی از جزیره آشوراده
با پیگیری سازمان منطقه آزاد انجام شد؛ شرکت "غدیر" پروژههای ناتمام خود در کیش را تمام میکند
فرمانده کل سپاه در مراسم عزاداری ایام فاطمیه/ عکس
تصاویر ۱۱ شهید پاسگاه راسک
تصاویر/ لباسهای مولانا بعد از مرمت در قونیه
پوتین در اتوبان همت تهران!
اولين تصوير از تتلو در خاک ایران پس از بازداشت
عکس کمتر دیده شده از رهبر معظم انقلاب در مترو تهران
زوج هالیوودی در مسجد ابوظبی/ واکنشها به حجاب رزی هانتینگتون
عکس/ بقایای دانشگاه الازهر در غزه بعد از بمباران
دیوارنگاره میدان ولیعصر(عج) برای شهادت حضرت زهرا(ع)
لیلا حاتمی در مراسم چهلم داریوش مهرجویی و همسرش/ عکس
عکس یادگاری نوجوانان باستانیکار با رهبر انقلاب
عکس/ حدیث نصب شده در دیدار امروز ورزشکاران با رهبر انقلاب
گفتگوی دو وزیر سابق در خصوص صداوسیما
توهین دوباره بایدن به پوتین
اینفوگرافیک/ کدام رذایل اخلاقی در قرآن آمده است؟
خودکشی یک دکتر جوان در دلفان / یک مسئول: زنگ خطر خودکشی رزیدنتها به صدا درآمد / عوامل انسانی دخیل قابل شناسایی و مجازات هستند
فرصت ویژه قلعهنویی برای صعود و اعتماد بیشتر به جوانان مقابل ترکمنستان
معاون حوزه علمیه ماهشهر به قتل رسید
اعلام جزئیات مذاکره استقلال با الهیار صیادمنش و دو لژیونر دیگر
بازگشت پرهزینه و ناموفق صداوسیما به سلبریتی ها/ پرداخت های میلیاردی صحت دارد؟
بزرگترین پیشرفتهای فناوری در سال گذشته چه بود؟
شماره تلفن های ضروری در عید نوروز
عکس/ مروری بر نامگذاری سالها توسط رهبر انقلاب از سال ۱۳۸۷ تا ۱۴۰۳
محبوس شدن در سرویس بهداشتی؛ اولین حادثه پایتخت در سال ۱۴۰۳
اینفوگرافیک/تولید دغدغه ی جدی رهبر انقلاب
جدول حقوق و دستمزد ۱۴۰۳ منتشر شد
هشدار پلیس فتا درباره تورهای لحظه آخری
توییت نماینده کارگری از جلسه تعیین دستمزد با وزیر کار
اینفوگرافیک/ توصیههایی برای جلوگیری از چاقی در ماه رمضان
اینفوگرافیک/ کمک به رفع خوابآلودگی رانندهها با چند روش ساده
هشدار نوروزی پلیس فتا: WiFi رایگان ترفند مجرمان سايبری است
هشدار سیلاب؛ مردم سعی کنند تا سال تحویل سفر نروند
ورود سامانه بارشی به کشور از امروز/ فروردینِ بارانی آغاز میشود
هفت زوج آقای گلی در فوتبال ایران/ اسدی - مغانلو زوج جدید میشوند؟
اجرای طرح ترافیک پایتخت تا ۲۸ اسفند/ جزییات اجرای طرح در نوروز
چطور اینترنت هدیه دولت را فعال کنیم؟
اینفوگرافیک/ با سرگیجههای بعد از افطار چه کنیم؟
رونمایی کیم از «قدرتمندترین» تانک جهان
اینفوگرافیک/ علت و راهکار رفع بوی بد دهان در روزهداری
افزایش کرایههای اتوبوس، تاکسی و مترو در سال ۱۴۰۳/ دریافت کرایههای جدید از اول اردیبهشت
توصیههای ایمنی وزارت بهداشت در چهارشنبهسوری
اینفوگرافیک/ چهارشنبهسوری؛ چی بود، چی شد
سومی کشتی فرنگی ایران در تورنمنت بلغارستان
نظر ۷ مرجع درباره مسافرتی که روزه را باطل نمیکند
شرایط و ضوابط فعالیت رستورانها در ماه رمضان/ استقرار بازرسان در مراکز پرتردد
اینفوگرافیک/ افسردهترین کشورهای ۲۰۲۴ را بشناسید
زمان دربی ۱۰۳ تغییر نکرد/ استقلال ـ پرسپولیس؛ چهارشنبه در آزادی
رونالدو یک جنگ تمام عیار در عربستان به راه انداخت!
جزئیات تکالیف نوروزی دبستانیها؛ پیک نوروزی حذف شد
پرشکستترین سپاهان تاریخ
اینفوگرافیک/ بهترین مواد مغذی برای سلامت مغز
ویدیو/ تفریحات خاص ظریف و همسرش در کیش
اطلاعیه پلیس به مناسبت ماه مبارک رمضان
سواد رسانهای/ ۱۰ نوع اشتباه و اطلاعات نادرست
بارش برف و وزش باد در ارتفاعات کشور/ از تردد در مسیرهای مستعد وقوع بهمن خودداری کنید
۱۸ اسفند؛ واریز دومین شارژ ۲۲۰ هزار تومانی طرح فجرانه کالابرگ
سواد رسانهای/ پروپاگاندا چیست و چه اهدافی دارد؟
اولین قضاوت یک داور زن در داربی تهران
عکس/ حسن روحانی در مجلس خبرگان
برگزاری داربی چهارشنبه ۲۳ اسفند تنها با ۴۵ هزار تماشاگر
این شما و جولان صبانتیون؛ مبارک آنان که رای ندادند!
سواد رسانهای/ چگونه اخبار جعلی را تشخیص دهیم؟
۳۰ کاندیدای پیشتاز در تهران عضو کدام فهرست انتخاباتی بودند؟
روند بازار ارز تهران بعد از انتخابات ۱۱ اسفند چگونه خواهد بود؟
کلیه مدارس استان تهران روز شنبه تعطیل است
اینفوگرافیک/ نکات مهم بیانات رهبر انقلاب درباره انتخابات
با چه مدارک شناسایی میتوانیم رأی دهیم؟
پرداخت بیمه بیکاری مشروط شد
اعلام رسمی محرومیت سنگین پوگبا از فوتبال
قیمت سکه افزایشی شد
رای نهایی درباره حرکت جنجالی رونالدو اعلام شد
پخش سری جدید «پایتخت» به نوروز میرسد؟