به گزارش روزپلاس، یکی از مشکلاتی که اینروزها بیش از هر زمان دیگری با آن دستوپنجه نرم میکنیم، بحران زودباوری یا به عبارت دیگر، برخورد سادهلوحانه با پدیدههایی است که تمام یا بخشی از جامعه را درگیر خود کرده است.
همین موضوع کرونا نشان داد که بخش بزرگی از مخاطبان، با باورکردن اخبار و شایعههایی که عمر آنها بیش از چند ساعت یا روز نبود، رفتارهای خود را تنظیم و مبتنی بر باوری که پیدا کردهاند با ویروس کرونا مقابله میکنند؛ باورهایی که گاه کاملا متضاد با واقعیتها بود و نهتنها کمکی به شکست کرونا نکرد بلکه به دامنزدن به آن در جامعه هم منجر شد. همشهری برای بررسی اینکه چرا باورپذیری ما از هر مسئلهای اینقدر بالاست؟ چطور میتوان مهارت برخورد با رویدادها را پیدا کرد؟ با دکتر مرجان ابراهیمی روانشناس گفتگو کرده است.
حربه تکرار برای باورپذیری
ما معمولا به کسانی اعتماد میکنیم که آنها را میشناسیم؛ به این معنی که هر قدر تعداد افرادی که درباره موضوعی حرف میزنند اطراف ما بیشتر باشد، احتمال اینکه ما آن موضوع را باور کنیم، بیشتر خواهد شد. علاوه بر این، ما نمیتوانیم تعداد کسانی را که آن گفته را باور دارند، بهخاطر داشته باشیم. وقتی یک مطلب مکررا در برنامههای خبری، دیدارهای دوستانه و مجامع مختلف تکرار میشود، این توهم را ایجاد میکند که آن مطلب احتمالا بیش از آنکه در واقعیت وجود دارد محبوبیت و فراگیری دارد. در این صورت نتیجه این خواهد شد که ما آن را بهعنوان حقیقت باور میکنیم.
سریع قضاوت نکنید
از قدیم گفتهاند یککلاغ چهلکلاغکردن باعث بزرگنمایی موضوع و باورپذیرترشدنش برای دیگران میشود. برخی عادت دارند وقتی مطلبی را میشنوند، دیدگاهها و نظرات خود را هم به آن قلاب کنند و با انتقال مطالب شنیدهشده به افراد دیگر، سعی در مجابکردن مخاطبان تازه به پذیرش مطلب ساخته و پرداختهشده ذهن خود دارند. باید بدانید که با شنیدن چنین مطالبی دست به قضاوت درباره واقعیبودن آن نزنید و حرفهایی را که میشنوید باور نکنید. در چنین موقعیتهایی تنها نظرات کسانی را که به آنها اطمینان دارید و از درستی حرفشان مطمئن هستید باور کنید.
میل به باورکردن
با وجود اینکه ممکن است بدانیم برخی اخبار و اطلاعاتی که دریافت کردهایم منطق درستی ندارد و با هیچ متر و معیاری پذیرش اش درست بهنظرنمیرسد، اما برخی میل به باورکردن اتفاقات و رویدادهایی را دارند که در اطراف آنها رخ میدهد. شاید دلیل این موضوع را باید تمایل مغز به صرفهجویی در وقت و انرژی دانست. مغز ما بیشتر مایل است به جای استفاده از تحلیلها و بررسی موضوعات، بر پایه شهود تصمیمگیری کند. دلیل دیگری که باعث میشود میل افراد به باورکردن مسائل، بیشتر از باورنکردن آن باشد این است که شایعهها گاهی آنچنان حرفهای طراحی و تبلیغ میشود که بتواند بهراحتی پذیرفته شود. تکرار چنین مواردی به باورپذیرشدن ما در مقابل هر رویدادی منجر میشود.
تجربه خودتان را ملاک بدانید
کمتر جمع و گروهی را میتوان پیدا کرد که شایعه بین آنها جایی نداشته باشد. شایعه را بهراحتی میتوان در شوخیهای دوستانه جوانان، درددلهای میانسالان و حرفهای پیرمردان و پیرزنان یافت. مردم بدون هیچ شناختی و تنها با تکیه بر شنیدارهای خود، فردی را به اوج رسانده یا به قهقرا میفرستند، روابط خانوادگی را بر هم زده و زوجهای جوان را از هم جدا میکنند، از شخصی یا گروهی بیدلیل تمجید کرده و به شخص یا گروهی دیگر ناسزا میگویند. هیچ وقت به این رفتارها و حرفها دقت نکنید. تا زمانی که خودتان تجربه برخورد با فردی که دربارهاش صحبت منفی میشود نداشتهاید، درباره آن فرد موضعگیری نکنید و حرف مثبت و منفی را درباره او باور نکنید.
یک شرط مهم برای باورپذیری
بخشی از اطلاعاتی که در طول روز به دستمان میرسد و بهنظر واقعی میآیند را از دایره دوستان، همکاران، اقوام و نزدیکان خود میشنویم. تجربه ثابت کرده است بسیاری از این افراد اطلاعاتی که به ما میدهند را از فرد دیگری گرفتهاند و خود با پدیدهای که دربارهاش حرف میزنند روبهرو نبودهاند. هرچه مقدار برخورد فرد نقلکننده اطلاعات به شما در مورد پدیدهای که با شما حرف میزند کم باشد، پذیرش و باور آن از سوی شما باید با سختگیری بیشتری همراه شود؛ چرا که ممکن است فرد با شاخ و برگدادن مطلبی که به شما منتقل کرده است تلاش کرده باشد برای گرفتن واکنش مورد انتظار از شما، با غلوکردن در اطلاعات آن را باورپذیر کرده و شما را به اشتباه بیندازد.
بیشتر مطالعه کنید!
هرچه مقدار اطلاعاتی که خودتان از منابع موثق به دست میآورید بیشتر باشد د ر برابر افتادن به دام شایعهها و باورکردن آنها مصونتر میشوید. برای اینکه کمتر دچار این مشکل شوید باید مطالعه کنید. منظور این نیست که حتما کتاب بخوانید بلکه باید با مطالعه در فضای مجازی و خواندن خبرهای متنوع و متفاوت از منابع رسمی شناختهشده، دانش خود را برای برخورد با اخبار اغواکننده بالا ببرید؛ با این روش، هر خبری که به گوشتان خورد را باور نمیکنید؛ چراکه از قبل میدانید واقعیت ماجرا چیست و خبر تا چه اندازه درست و دقیق است.
احساسات خود را کنترل کنید
برخی افراد هستند که بهسادگی به دیگران اعتماد زیادی دارند. اعتماد بیش از حد، باعث زودباوری و بیاعتمادی، موجب دیرباوری میشود. در دریافت خبر، نه باید زیاد اعتماد کرد و نه باید بیاعتماد بود؛ چون در هر دو صورت، خود را از شنیدن واقعیتها محروم میکنیم. این را در نظر بگیرید که هیجانات فردی و احساسات، در دیرباوری یا زودباوری ما اثر منفی دارند. این هیجانات را کنترل کنید و نگذارید احساس خوشایند شما نسبت به یک فرد، سبب شود که هر حرفی را که میزند باور کنید. یا بر عکس، نظر منفی شما نباید سبب شود که نظرات او را نادیده بگیرید و حرفهایی را که میزند باور نکنید. اگر احساساتتان را کنترل نکنید ممکن است خسارتها و صدماتی به شما وارد شود که جبران آن، گاه غیرممکن است.
تفکر نقادانه داشته باشید
محمد علی سلیمانیان؛ مدرس مهارتهای بهبود فردی دانشگاه تهران:
جهان امروز پیوسته درگیر بحران است و ترس و نگرانی از بحرانها بر زندگی روزمره ما تأثیر میگذارد. اما این پرسش مطرح است که چرا بحرانهای امروزی از همیشه پیچیدهتر و ترسناکتر بهنظر میآیند؟ ۲ دلیل میتواند عامل این رویداد باشد؛ نخست پیوستگی دنیای امروز به هم که سبب همهگیری و تأثیرگذاری یک بحران در منطقهای از جهان به مناطق دیگر میشود و دوم رسانهها و شبکههای خبری و اجتماعی که سبب اطلاعرسانی بحرانها و مخابره آنها درسریعترین زمان ممکن به سراسر جهان میشوند.
شاید اگر چند سال قبل شیوع کرونا اتفاق میافتاد، سالها زمان میبرد تا خبر یا خطر همهگیری آن به سراسر جهان مخابره شود. اما آیا به همان اندازه که در اطلاعرسانی و سرعت آن توجه کردهایم به موضوع مخاطبان و باورهای آنها و اینکه چطور اخباری را که به آنها میدهیم درست باشد تا باورش کنند، توجه کردهایم؟ آیا فکری برای مهار اخبار جعلی که باورهای مردم را نسبت به پدیدههای طبیعی و غیرطبیعی هدف میگیرند کردهایم؟ بسیاری از مردم در سراسر جهان در رویارویی با بحرانها راه درماندگی در پیش گرفته و خود را قربانی سرنوشت میدانند.
نخستین گام برای مدیریت هر بحران، پذیرش آن است. با پذیرش بحران، مرحله چارهاندیشی آغاز میشود. در رویارویی و پذیرش بحران باید از افراط و تفریط خودداری کرد. در واقع نه باید بسیار بدبین بود و نه زیاد خوشبین؛ چرا که خوشبینی زیاد نیز سبب میشود بحران را دستکم گرفته و کاری برای مدیریت آن انجام ندهیم. سازمان بهداشت جهانی ۱۰ مهارت را برای داشتن زندگی فردی و اجتماعی موفق معرفی کرده است که مهارت نخست، تفکر نقادانه است.
تفکر نقادانه به ما میآموزد که نباید هر خبری را به سادگی بپذیریم یا رد کنیم. باید موضوع یادشده را به خوبی بررسی کرده و از منابع معتبر در جستوجوی درستی یا نادرستی آن مطلب باشیم. همانگونه که میدانیم بسیاری از افراد در بحبوحه بحرانها با سوءاستفاده از نگرانیهای مردم دست به کلاهبرداری میزنند. آنها اخبار و رویدادهایی را که به ظاهر با بحران پیشآمده مرتبط هستند جعل کرده و روی زودباوری دیگران حساب باز میکنند.
درموضوع ویروس کرونا کم نبوده و نیستند اخباری که جعلی بوده و سازندگان آنها قصد و نیتشومی در ساخته و پرداختن آن داشتند؛ از مطالبی درباره ساخت داروی ضدکرونا گرفته تا ماسکهای قلابی که به قیمتهای گزاف به مردم فروخته میشوند. متأسفانه غالب مردم چنین حرفهایی را باور میکنند؛ باورهایی که در بسیاری از موارد بعد از عیانشدن واقعیتها به شکست اعتماد به رسانهها و جامعه منجر شده و کار را برای برنامهریزان و جهت دهندگان به افکار عمومی سخت میکند. بنابراین، یکی از گامهای اساسی در مدیریت بحران این است که با کمک تفکر نقادانه از افتادن در گرداب اخبار منفی که روح و روان ما را تحتتأثیر قرار میدهند دوری کنیم و اجازه ندهیم دیگران بحران را برای جامعه سختتر کنند.
مطالعه کنید
هرچه مقدار اطلاعاتی که خودتان از منابع موثق به دست میآورید بیشتر باشد د ر برابر افتادن به دام شایعهها و باورکردن آنها مصونتر میشوید. برای اینکه کمتر دچار این مشکل شوید باید مطالعه کنید. منظور این نیست که حتما کتاب بخوانید بلکه باید با مطالعه در فضای مجازی و خواندن خبرهای متنوع و متفاوت از منابع رسمی شناختهشده، دانش خود را برای برخورد با اخبار اغواکننده بالا ببرید
ویدیو/ منظور پس از مخالفت با واردات خودرو: نظرم درباره واردات خودرو نظر شخصی بود/ مکلف به اجرای قانون هستیم
تصویری باورنکردنی از پسر هادی چوپان/ فیگور مشابه گرگ ایرانی و فرزندش
تصاویر مظنونین حمله تروریستی در مسکو منتشر شد
ابطحی مجروح شد/ سارقین ناکام ماندند+ عکس
عکس/ پست اینستاگرام کنفدراسیون فوتبال آسیا به مناسبت آغاز سال نو
عکس/ کفشهای مرموز بایدن
عکس/ لوگوی گوگل برای نوروز ۱۴۰۳
عکس/ رئیسی با عباس قادری خواننده قدیمی دیدار کرد
مردی که ۷۰ سال با یک ریه آهنی زندگی کرد، درگذشت
عکس/ لحظۀ ترکیدن نارنجک دستساز در دست یک جوان
تصویری جدید از سید حسن نصرالله
انتشار تصاویر فوتوشاپی کیت میدلتون/ همسر ولیعهد انگلیس عذرخواهی کرد
تصویر آخرین حضور آیتالله جنتی درمجلس خبرگان
عکس/ حسن روحانی در مجلس خبرگان
عکس/ کاشت نهال توسط رهبر انقلاب در روز درختکاری
عکس/ ملاقات امیر تتلو با مادر و خواهرش در حاشیه اولین جلسه دادگاه
عکس/ سیدحسن خمینی در حسینیۀ جماران رای خود را به صندوق انداخت
آیت الله مدرسی یزدی و طحان نظیف رای خود را به صندوق انداختند/ عکس
عکس/ محمدباقر قالیباف رأی خود را به صندوق انداخت
عکس/ آيتالله احمد جنتی رأی خود را به صندوق انداخت
ویدئو/ دو توصیه مهم حضرت آقا به مردم
عروس با کلاه ارتشی/ گزارش تصویری از ازدواج دانشجویی در دانشگاه افسری
عکس/ فرمانده مهدی برروی دیوارنگاره میدان انقلاب تهران
عکس/ دیدار غمانگیز فردوسیپور و جواد خیابانی/ عادل همکار قدیمی را فراموش نکرد
ببینید/بیانات رهبر انقلاب پس از کاشت نهال در روز درختکاری
عکس/ حضور حاج اسماعیل قاآنی در راهپیمایی ۲۲ بهمن
نمایش سامانه موشکی زمین به زمین «قیام» در حاشیه راهپیمایی ۲۲ بهمن
عکس / چهره درهم بایدن و هریس پس از حمله به پایگاه آمریکا در اردن
دیوارنگاره جدید میدان انقلاب/ عکس
عکس/ حضور شیخ زکزاکی در حرم حضرت معصومه(س)
عکسی از کارگردانی جواد عزتی در فیلم تمساح خونی
موشکهای سپاه دیشب با هشتگ کاپشن صورتی شلیک شد/ عکس
عکس/ جدیدترین دیوارنگاره میدان فلسطین با عنوان "تابوتهایتان را آماده کنید"
دیوارنگاره میدان ولیعصر(عج) برای حمایت از تیم ملّی ایران/ عکس
عکسی دیده نشده از غلامرضا تختی در کربلا
رونمایی از نامه قدیمی غلامرضا تختی/عکس
پیکر دختر کاپشن صورتی با گوشواره قلبی در حمله تروریستی دیروز/ عکس
دیوارنگاره تهدیدآمیز میدان ولیعصر رونمایی شد / عکس
تصویری از دیدار «شهید صالح العاروری» با رئیس جمهور در ۳۰ خرداد ۱۴۰۲
آخرین تصویر ثبت شده از حاج قاسم سلیمانی قبل از شهادت
سردار سلیمانی و مادرش روی دیوارنگاره میدان ولیعصر + عکس
دیدار رئیسی با خانواده سردار شهید سید رضی موسوی
خوش و بش فردوسی پور و تاج در مراسم تشییع ملیکا محمدی/ عکس
عکسی از پدر محمدرضا گلزار در شب عروسی اش!
ایلان ماسک با لباس مخصوص ژاپنیها/ عکس
۳ کیلو پیچ و مهره در شکم یک بیمار اهوازی! +عکس
عکسی خاص از دیدار رئیسی از جزیره آشوراده
با پیگیری سازمان منطقه آزاد انجام شد؛ شرکت "غدیر" پروژههای ناتمام خود در کیش را تمام میکند
فرمانده کل سپاه در مراسم عزاداری ایام فاطمیه/ عکس
تصاویر ۱۱ شهید پاسگاه راسک
تصاویر/ لباسهای مولانا بعد از مرمت در قونیه
پوتین در اتوبان همت تهران!
اولين تصوير از تتلو در خاک ایران پس از بازداشت
عکس کمتر دیده شده از رهبر معظم انقلاب در مترو تهران
زوج هالیوودی در مسجد ابوظبی/ واکنشها به حجاب رزی هانتینگتون
عکس/ بقایای دانشگاه الازهر در غزه بعد از بمباران
دیوارنگاره میدان ولیعصر(عج) برای شهادت حضرت زهرا(ع)
لیلا حاتمی در مراسم چهلم داریوش مهرجویی و همسرش/ عکس
عکس یادگاری نوجوانان باستانیکار با رهبر انقلاب
عکس/ حدیث نصب شده در دیدار امروز ورزشکاران با رهبر انقلاب
اینفوگرافیک/ چه زمانی نباید خرما بخوریم؟
گفتگوی دو وزیر سابق در خصوص صداوسیما
توهین دوباره بایدن به پوتین
اینفوگرافیک/ کدام رذایل اخلاقی در قرآن آمده است؟
خودکشی یک دکتر جوان در دلفان / یک مسئول: زنگ خطر خودکشی رزیدنتها به صدا درآمد / عوامل انسانی دخیل قابل شناسایی و مجازات هستند
فرصت ویژه قلعهنویی برای صعود و اعتماد بیشتر به جوانان مقابل ترکمنستان
معاون حوزه علمیه ماهشهر به قتل رسید
اعلام جزئیات مذاکره استقلال با الهیار صیادمنش و دو لژیونر دیگر
بازگشت پرهزینه و ناموفق صداوسیما به سلبریتی ها/ پرداخت های میلیاردی صحت دارد؟
بزرگترین پیشرفتهای فناوری در سال گذشته چه بود؟
شماره تلفن های ضروری در عید نوروز
عکس/ مروری بر نامگذاری سالها توسط رهبر انقلاب از سال ۱۳۸۷ تا ۱۴۰۳
محبوس شدن در سرویس بهداشتی؛ اولین حادثه پایتخت در سال ۱۴۰۳
اینفوگرافیک/تولید دغدغه ی جدی رهبر انقلاب
جدول حقوق و دستمزد ۱۴۰۳ منتشر شد
هشدار پلیس فتا درباره تورهای لحظه آخری
توییت نماینده کارگری از جلسه تعیین دستمزد با وزیر کار
اینفوگرافیک/ توصیههایی برای جلوگیری از چاقی در ماه رمضان
اینفوگرافیک/ کمک به رفع خوابآلودگی رانندهها با چند روش ساده
هشدار نوروزی پلیس فتا: WiFi رایگان ترفند مجرمان سايبری است
هشدار سیلاب؛ مردم سعی کنند تا سال تحویل سفر نروند
ورود سامانه بارشی به کشور از امروز/ فروردینِ بارانی آغاز میشود
هفت زوج آقای گلی در فوتبال ایران/ اسدی - مغانلو زوج جدید میشوند؟
اجرای طرح ترافیک پایتخت تا ۲۸ اسفند/ جزییات اجرای طرح در نوروز
چطور اینترنت هدیه دولت را فعال کنیم؟
اینفوگرافیک/ با سرگیجههای بعد از افطار چه کنیم؟
رونمایی کیم از «قدرتمندترین» تانک جهان
اینفوگرافیک/ علت و راهکار رفع بوی بد دهان در روزهداری
افزایش کرایههای اتوبوس، تاکسی و مترو در سال ۱۴۰۳/ دریافت کرایههای جدید از اول اردیبهشت
توصیههای ایمنی وزارت بهداشت در چهارشنبهسوری
اینفوگرافیک/ چهارشنبهسوری؛ چی بود، چی شد
سومی کشتی فرنگی ایران در تورنمنت بلغارستان
نظر ۷ مرجع درباره مسافرتی که روزه را باطل نمیکند
شرایط و ضوابط فعالیت رستورانها در ماه رمضان/ استقرار بازرسان در مراکز پرتردد
اینفوگرافیک/ افسردهترین کشورهای ۲۰۲۴ را بشناسید
زمان دربی ۱۰۳ تغییر نکرد/ استقلال ـ پرسپولیس؛ چهارشنبه در آزادی
رونالدو یک جنگ تمام عیار در عربستان به راه انداخت!
جزئیات تکالیف نوروزی دبستانیها؛ پیک نوروزی حذف شد
پرشکستترین سپاهان تاریخ
اینفوگرافیک/ بهترین مواد مغذی برای سلامت مغز
ویدیو/ تفریحات خاص ظریف و همسرش در کیش
اطلاعیه پلیس به مناسبت ماه مبارک رمضان
سواد رسانهای/ ۱۰ نوع اشتباه و اطلاعات نادرست
بارش برف و وزش باد در ارتفاعات کشور/ از تردد در مسیرهای مستعد وقوع بهمن خودداری کنید
۱۸ اسفند؛ واریز دومین شارژ ۲۲۰ هزار تومانی طرح فجرانه کالابرگ
سواد رسانهای/ پروپاگاندا چیست و چه اهدافی دارد؟
اولین قضاوت یک داور زن در داربی تهران
عکس/ حسن روحانی در مجلس خبرگان
برگزاری داربی چهارشنبه ۲۳ اسفند تنها با ۴۵ هزار تماشاگر
این شما و جولان صبانتیون؛ مبارک آنان که رای ندادند!
سواد رسانهای/ چگونه اخبار جعلی را تشخیص دهیم؟
۳۰ کاندیدای پیشتاز در تهران عضو کدام فهرست انتخاباتی بودند؟
روند بازار ارز تهران بعد از انتخابات ۱۱ اسفند چگونه خواهد بود؟
کلیه مدارس استان تهران روز شنبه تعطیل است
اینفوگرافیک/ نکات مهم بیانات رهبر انقلاب درباره انتخابات
با چه مدارک شناسایی میتوانیم رأی دهیم؟
پرداخت بیمه بیکاری مشروط شد
اعلام رسمی محرومیت سنگین پوگبا از فوتبال
قیمت سکه افزایشی شد
رای نهایی درباره حرکت جنجالی رونالدو اعلام شد