یکی از این آسیبها به «فرهنگ کاربرد صحیح» آنها بازمیگردد. فرهنگ نادرست اتومبیلرانی، آپارتماننشینی و استفاده از وسایل ارتباطی و فضای مجازی از نمونههایی است که همه ما روزانه با آنها سروکار داریم.
از این رو با ورود هر کالا و خدمات جدید لازم است تا فرهنگ بهرهگیری مناسب و سازنده آن شناخته شود و در مسیر صحیح آن به کار گرفته شود تا آسیبهای آنها به حداقل برسد. برای فرهنگسازی مثبت یا حذف فرهنگ منفی یا اصلاح آن باید درباره ظرفیتها و امکانات و فلسفه ایجادی هر چیز «اطلاعرسانی» دقیق و کامل انجام شود. هنگامی شخص یا جامعه به فرهنگ درست استفاده و بهرهبرداری از چیزی سوق داده میشود که نسبت به آن آگاهی کامل و صحیح یافته باشد اما درحالحاضر سالها از ورود این پدیدهها به کشور ما میگذرد اما برای استفاده صحیح از آنها بسترسازی لازم نشده است.
یکی از این پدیدههای نوین وارداتی «بورس سهام» است. امروزه چند دهه از تاسیس بورس ما میگذرد و همه روزه در آن میلیاردها تومان دست بهدست میشود اما هنوز بسیاری از مردم با مفهوم واقعی بورس و اهداف به وجود آمدن آن آشنا نیستند و همین ناآشنایی موجب شده این نهاد از کارکرد اصلی خود دور شود و زمینه را برای سوءاستفاده افراد حرفهای فراهم سازد.
هدف اصلی بورس جمع کردن پول در حجمهای مختلف از افراد مختلف برای تامین مالی شرکتها در فعالیتهای تولیدی مفید و امکان تقسیم و کم کردن ریسک در سرمایهگذاری است. بورس پولهای خرد را وارد بازار تولید میکند و موجب میشود نقدینگی و تورم کم میشود و با فراهم کردن سرمایه برای فعالیتهای مفید، شغل ایجاد میشود و به تبع آن بسیاری اتفاقات مثبت دیگر خواهد افتاد. اما نکته اینجاست در حالی که علت اصلی تشکیل این نهاد تامین مالی برای شرکتهاست - همانطور که بسیاری از واحدهای اقتصادی دنیا بخش عمده سرمایه خود را از محل منابع بورسی و فروش سهام به مردم تامین کردهاند - اما در سالهای اخیر، بورس ایران به جای آن که محلی برای جذب بلندمدت سرمایههای مردم و تزریق آن به صنعت و تجارت کشور باشد، به محلی برای «بورس بازی» یا «دلالی بورسی» تبدیل شده است.
در بورس بازی، امروز سهامداران یکسری سهام میخرند و فردا با قیمت بیشتر میفروشند. در این صورت، کسی که دیروز این سهام را فروخته ضرر میکند و کسی که امروز آن را فروخته سود میکند و سرمایهگذار از «سرمایهگذاری» کسب درآمد نمیکند بلکه از جیب شخص دیگر پولی را به جیب خود اضافه میکند و برعکس. البته خرید و فروش سهام به خودی خود بد نیست و سرمایهگذاران در مقاطعی به این کار مبادرت میکنند اما آنچه نادرست است، خرید و فروش مداوم و کوتاه مدت سهام بدون در نظر گرفتن کارکرد اصلی بورس است. در این فعالیت، کار مفیدی جز شرط بستن روی قیمت سهام صورت نمیگیرد. نتیجه این روند نیز در نهایت بیاعتمادی مردم به بورس به جای امیدواری برای سرمایهگذاری در سطح ملی است. به عنوان نمونه در ماههای اخیر شاهد رکوردشکنی در داد و ستد سهام و ارزش معاملات بورس بودیم اما با مقایسه عدد «ارزش کل معاملات» با «ارزش کل افزایش سرمایه شرکتها» در این دوره مشخص میشود سهم شرکتها از این خروش نقدینگی گسیل شده به بورس ناچیز بوده است.
درحالحاضر ادامه این رویههای نادرست موجب شده بورس ما به محلی برای رسیدگی به امور تجاری مبهم شرکتها تبدیل شود تا جایی که شرکتی که سودآور است ولی برای سوداگران سودآور به نظر نمیرسد، سهامش به فروش نمیرود و در عوض سهام شرکت کوچکی که عملیاتش محدود است یا شرکتهای بزرگی که زیانده هستند و میلیاردها تومان ضرر انباشته دارند در بورس بدون هیچ دلیل مشخصی سهامشان بالا برود و سهامداران ساده نیز از بالا و پایین رفتنهای بیدلیل ارزش سهام پیروی کنند. به عنوان مثال در سال ۹۸ بازدهی شاخص هموزن ۴۳۰ درصد بوده اما این شاخص در ۳۰ شرکت بزرگ ۱۲۶ درصد بوده است. این نشان میدهد که رشد بورس به جای شرکتهای بزرگ، بیشتر معطوف به هجوم نقدینگی به سهام کوچک و کمارزش بوده که جابهجایی مصنوعی قیمت در آنها راحتتر است.
اکنون با اینکه سالها از تشکیل بورس و شرکتهای سهامی میگذرد، هنوز بسیاری از سهامداران جزء و مردم عادی با سازوکارهای آن بیگانه هستند. بسیاری از سهامداران جزء در طول سال، تماس و ارتباطی با شرکتی که سهام آن را خریدهاند ندارند و از فعالیتهای شرکت بیاطلاع هستند. بسیاری از آنها به معاملات سهام به چشم سپردهگذاریهای مدتدار بانکی نگاه میکنند و تنها هدف مورد انتظارشان از خرید اوراق سهام شرکتها این است که این شرکتها هم مانند بانک در پایان سال مبلغی به عنوان سود به آنها بپردازند. این سوءتفاهمی است که در اذهان عمومی به وجود آمده و برای رفع این سوءتفاهم اذهان عمومی اقدامی در جهت آموزش و فرهنگسازی انجام نشده است.
در این فضای کم اطلاعی همه ساله در جلسات مجامع شرکتها کسانی هستند که تحت عنوان دفاع از منافع سهامداران جزء به مطالبات سهامداران جزء حاضر در مجمع دامن میزنند و شرایطی به وجود میآورند که هیات مدیره چارهای جز تسلیم شدن در برابر جو حاکم نمیبیند و این گونه منافع درازمدت بنگاههای اقتصادی سودآور فدای منافع کوتاه مدت میشود. چون کسی برای آنها توضیح نداده که خرید سهام یک بنگاه اقتصادی برخلاف سپردهگذاری در بانک یا خرید اوراق مشارکت به منزله مشارکت در سود و زیان آن بنگاه است. کسی به آنها نگفته است که قاعده بازی در بورس سهام ریسکپذیری است و در همه دنیا شکست و موفقیت یک شرکت به تساوی میان سهامداران کل و جزء تقسیم میشود. کسی برای آنها توضیح نداده که اگر شرکتی سودآور باشد، مصالح درازمدت آن ایجاب میکند که همه ساله درصدی از سود صاحبان سهام باید در صندوق شرکت باقی بماند و صرف توسعه و بهینهسازی امور آن شود.
با نگاهی کلی به مکانیزم تقسیم سود در بازار سرمایه کشورمان و مقایسه اجمالی آن با بازارهای توسعهیافتهتر، به موارد متعددی برمیخوریم که نشان از ناکارامد بودن این مکانیزم و ضرورت بهبود این فرآیند دارد. بررسیها نشان میدهد میانگین درصد سود تقسیمی شرکتهای سودده در بورس تهران در برخی سالها تا ۷۰ درصد یا بیشتر بوده است، در حالی که این نسبت در امریکا کمتر از ۳۰ درصد و برای اروپا حدود ۴۵ درصد یا در برخی دورهها بسیار کمتر از این بوده است. در نتیجه به جای اینکه شرکتهای ما سود انباشته را صرف توسعه کنند، صرف توزیع و تامین منافع آنی سهامداران میکنند. از این رو عجیب نیست رشد اقتصادی کشور به خاطر نبودن منابع برای سرمایهگذاری در یک دهه گذشته صفر بوده است.
همه اینها نشان میدهد فرهنگ بورس در کنار توسعه ابزارهای این بازار رشد نکرده و به بلوغ نرسیده است. تا جایی که این فاصله فرهنگی موجب دگرگونی مفاهیم اصیل بورسی شده و آن را به محلی برای خرید و فروش سهام تبدیل کرده است. فرهنگی که در کشورهای پیشرفته بهصورت یک الزام اجتماعی برای تأمین رفاه در دوران بازنشستگیشان است، در بورس ما صرفاً به فعالیتی سوداگرانه بدل شده که با خرید و فروشهای بیتأمل و هیجانی بر اساس التهاباتی که دلیل منطقی برای آن وجود ندارد، روزگار بگذراند.
روزبه پیروز - فعال بازار سرمایه و مدیرعامل گروه سرمایهگذاری توسعه صنعتی ایران
ویدیو/ منظور پس از مخالفت با واردات خودرو: نظرم درباره واردات خودرو نظر شخصی بود/ مکلف به اجرای قانون هستیم
تصویری باورنکردنی از پسر هادی چوپان/ فیگور مشابه گرگ ایرانی و فرزندش
تصاویر مظنونین حمله تروریستی در مسکو منتشر شد
ابطحی مجروح شد/ سارقین ناکام ماندند+ عکس
عکس/ پست اینستاگرام کنفدراسیون فوتبال آسیا به مناسبت آغاز سال نو
عکس/ کفشهای مرموز بایدن
عکس/ لوگوی گوگل برای نوروز ۱۴۰۳
عکس/ رئیسی با عباس قادری خواننده قدیمی دیدار کرد
مردی که ۷۰ سال با یک ریه آهنی زندگی کرد، درگذشت
عکس/ لحظۀ ترکیدن نارنجک دستساز در دست یک جوان
تصویری جدید از سید حسن نصرالله
انتشار تصاویر فوتوشاپی کیت میدلتون/ همسر ولیعهد انگلیس عذرخواهی کرد
تصویر آخرین حضور آیتالله جنتی درمجلس خبرگان
عکس/ حسن روحانی در مجلس خبرگان
عکس/ کاشت نهال توسط رهبر انقلاب در روز درختکاری
عکس/ ملاقات امیر تتلو با مادر و خواهرش در حاشیه اولین جلسه دادگاه
عکس/ سیدحسن خمینی در حسینیۀ جماران رای خود را به صندوق انداخت
آیت الله مدرسی یزدی و طحان نظیف رای خود را به صندوق انداختند/ عکس
عکس/ محمدباقر قالیباف رأی خود را به صندوق انداخت
عکس/ آيتالله احمد جنتی رأی خود را به صندوق انداخت
ویدئو/ دو توصیه مهم حضرت آقا به مردم
عروس با کلاه ارتشی/ گزارش تصویری از ازدواج دانشجویی در دانشگاه افسری
عکس/ فرمانده مهدی برروی دیوارنگاره میدان انقلاب تهران
عکس/ دیدار غمانگیز فردوسیپور و جواد خیابانی/ عادل همکار قدیمی را فراموش نکرد
ببینید/بیانات رهبر انقلاب پس از کاشت نهال در روز درختکاری
عکس/ حضور حاج اسماعیل قاآنی در راهپیمایی ۲۲ بهمن
نمایش سامانه موشکی زمین به زمین «قیام» در حاشیه راهپیمایی ۲۲ بهمن
عکس / چهره درهم بایدن و هریس پس از حمله به پایگاه آمریکا در اردن
دیوارنگاره جدید میدان انقلاب/ عکس
عکس/ حضور شیخ زکزاکی در حرم حضرت معصومه(س)
عکسی از کارگردانی جواد عزتی در فیلم تمساح خونی
موشکهای سپاه دیشب با هشتگ کاپشن صورتی شلیک شد/ عکس
عکس/ جدیدترین دیوارنگاره میدان فلسطین با عنوان "تابوتهایتان را آماده کنید"
دیوارنگاره میدان ولیعصر(عج) برای حمایت از تیم ملّی ایران/ عکس
عکسی دیده نشده از غلامرضا تختی در کربلا
رونمایی از نامه قدیمی غلامرضا تختی/عکس
پیکر دختر کاپشن صورتی با گوشواره قلبی در حمله تروریستی دیروز/ عکس
دیوارنگاره تهدیدآمیز میدان ولیعصر رونمایی شد / عکس
تصویری از دیدار «شهید صالح العاروری» با رئیس جمهور در ۳۰ خرداد ۱۴۰۲
آخرین تصویر ثبت شده از حاج قاسم سلیمانی قبل از شهادت
سردار سلیمانی و مادرش روی دیوارنگاره میدان ولیعصر + عکس
دیدار رئیسی با خانواده سردار شهید سید رضی موسوی
خوش و بش فردوسی پور و تاج در مراسم تشییع ملیکا محمدی/ عکس
عکسی از پدر محمدرضا گلزار در شب عروسی اش!
ایلان ماسک با لباس مخصوص ژاپنیها/ عکس
۳ کیلو پیچ و مهره در شکم یک بیمار اهوازی! +عکس
عکسی خاص از دیدار رئیسی از جزیره آشوراده
با پیگیری سازمان منطقه آزاد انجام شد؛ شرکت "غدیر" پروژههای ناتمام خود در کیش را تمام میکند
فرمانده کل سپاه در مراسم عزاداری ایام فاطمیه/ عکس
تصاویر ۱۱ شهید پاسگاه راسک
تصاویر/ لباسهای مولانا بعد از مرمت در قونیه
پوتین در اتوبان همت تهران!
اولين تصوير از تتلو در خاک ایران پس از بازداشت
عکس کمتر دیده شده از رهبر معظم انقلاب در مترو تهران
زوج هالیوودی در مسجد ابوظبی/ واکنشها به حجاب رزی هانتینگتون
عکس/ بقایای دانشگاه الازهر در غزه بعد از بمباران
دیوارنگاره میدان ولیعصر(عج) برای شهادت حضرت زهرا(ع)
لیلا حاتمی در مراسم چهلم داریوش مهرجویی و همسرش/ عکس
عکس یادگاری نوجوانان باستانیکار با رهبر انقلاب
عکس/ حدیث نصب شده در دیدار امروز ورزشکاران با رهبر انقلاب
گفتگوی دو وزیر سابق در خصوص صداوسیما
توهین دوباره بایدن به پوتین
اینفوگرافیک/ کدام رذایل اخلاقی در قرآن آمده است؟
خودکشی یک دکتر جوان در دلفان / یک مسئول: زنگ خطر خودکشی رزیدنتها به صدا درآمد / عوامل انسانی دخیل قابل شناسایی و مجازات هستند
فرصت ویژه قلعهنویی برای صعود و اعتماد بیشتر به جوانان مقابل ترکمنستان
معاون حوزه علمیه ماهشهر به قتل رسید
اعلام جزئیات مذاکره استقلال با الهیار صیادمنش و دو لژیونر دیگر
بازگشت پرهزینه و ناموفق صداوسیما به سلبریتی ها/ پرداخت های میلیاردی صحت دارد؟
بزرگترین پیشرفتهای فناوری در سال گذشته چه بود؟
شماره تلفن های ضروری در عید نوروز
عکس/ مروری بر نامگذاری سالها توسط رهبر انقلاب از سال ۱۳۸۷ تا ۱۴۰۳
محبوس شدن در سرویس بهداشتی؛ اولین حادثه پایتخت در سال ۱۴۰۳
اینفوگرافیک/تولید دغدغه ی جدی رهبر انقلاب
جدول حقوق و دستمزد ۱۴۰۳ منتشر شد
هشدار پلیس فتا درباره تورهای لحظه آخری
توییت نماینده کارگری از جلسه تعیین دستمزد با وزیر کار
اینفوگرافیک/ توصیههایی برای جلوگیری از چاقی در ماه رمضان
اینفوگرافیک/ کمک به رفع خوابآلودگی رانندهها با چند روش ساده
هشدار نوروزی پلیس فتا: WiFi رایگان ترفند مجرمان سايبری است
هشدار سیلاب؛ مردم سعی کنند تا سال تحویل سفر نروند
ورود سامانه بارشی به کشور از امروز/ فروردینِ بارانی آغاز میشود
هفت زوج آقای گلی در فوتبال ایران/ اسدی - مغانلو زوج جدید میشوند؟
اجرای طرح ترافیک پایتخت تا ۲۸ اسفند/ جزییات اجرای طرح در نوروز
چطور اینترنت هدیه دولت را فعال کنیم؟
اینفوگرافیک/ با سرگیجههای بعد از افطار چه کنیم؟
رونمایی کیم از «قدرتمندترین» تانک جهان
اینفوگرافیک/ علت و راهکار رفع بوی بد دهان در روزهداری
افزایش کرایههای اتوبوس، تاکسی و مترو در سال ۱۴۰۳/ دریافت کرایههای جدید از اول اردیبهشت
توصیههای ایمنی وزارت بهداشت در چهارشنبهسوری
اینفوگرافیک/ چهارشنبهسوری؛ چی بود، چی شد
سومی کشتی فرنگی ایران در تورنمنت بلغارستان
نظر ۷ مرجع درباره مسافرتی که روزه را باطل نمیکند
شرایط و ضوابط فعالیت رستورانها در ماه رمضان/ استقرار بازرسان در مراکز پرتردد
اینفوگرافیک/ افسردهترین کشورهای ۲۰۲۴ را بشناسید
زمان دربی ۱۰۳ تغییر نکرد/ استقلال ـ پرسپولیس؛ چهارشنبه در آزادی
رونالدو یک جنگ تمام عیار در عربستان به راه انداخت!
جزئیات تکالیف نوروزی دبستانیها؛ پیک نوروزی حذف شد
پرشکستترین سپاهان تاریخ
اینفوگرافیک/ بهترین مواد مغذی برای سلامت مغز
ویدیو/ تفریحات خاص ظریف و همسرش در کیش
اطلاعیه پلیس به مناسبت ماه مبارک رمضان
سواد رسانهای/ ۱۰ نوع اشتباه و اطلاعات نادرست
بارش برف و وزش باد در ارتفاعات کشور/ از تردد در مسیرهای مستعد وقوع بهمن خودداری کنید
۱۸ اسفند؛ واریز دومین شارژ ۲۲۰ هزار تومانی طرح فجرانه کالابرگ
سواد رسانهای/ پروپاگاندا چیست و چه اهدافی دارد؟
اولین قضاوت یک داور زن در داربی تهران
عکس/ حسن روحانی در مجلس خبرگان
برگزاری داربی چهارشنبه ۲۳ اسفند تنها با ۴۵ هزار تماشاگر
این شما و جولان صبانتیون؛ مبارک آنان که رای ندادند!
سواد رسانهای/ چگونه اخبار جعلی را تشخیص دهیم؟
۳۰ کاندیدای پیشتاز در تهران عضو کدام فهرست انتخاباتی بودند؟
روند بازار ارز تهران بعد از انتخابات ۱۱ اسفند چگونه خواهد بود؟
کلیه مدارس استان تهران روز شنبه تعطیل است
اینفوگرافیک/ نکات مهم بیانات رهبر انقلاب درباره انتخابات
با چه مدارک شناسایی میتوانیم رأی دهیم؟
پرداخت بیمه بیکاری مشروط شد
اعلام رسمی محرومیت سنگین پوگبا از فوتبال
قیمت سکه افزایشی شد
رای نهایی درباره حرکت جنجالی رونالدو اعلام شد
پخش سری جدید «پایتخت» به نوروز میرسد؟