به گزارش روزپلاس؛ «حاشیهنشینی» را یکی از پدیدههای توسعه شهرنشینی میدانند؛ البته یکی از انواع ناگوار آن که ناچار با مفاهیمی نظیر «فقر» و «بزه» نیز گره خورده؛ و بهخاطرِ ویژگیهای دراماتیکی واقعیات رایج در آن، موضوع و مورد مناسبی برای پرداخت ازسوی هنرمندان؛ بویژه در نگاه عکاسان و فعالان حوزه سینما و نمایش نیز بوده است.
عمده این آثار، تنها به انعکاس بخشی از حقایق تلخ موجود در این سبک از زندگی پرداختهاند و گاه فارغ از نگاه آسیبشناسانه، تخصصی و کارشناسی شده، به این اکتفا کردهاند که از یک ناهنجاری، زمینهای برای بروز حس همدردی در مخاطب خلق کنند و چون این «دردها»، سویههای انسانی مخاطب را هدف میگیرد، بعضاً آثاری متفکرانه هم قلمداد شدهاند؛ این در حالی است که نمایشِ «رنج» برای وزن دادن به «نگاه» خالق اثر و جذب مخاطب بیشتر، خودش یک ناهنجاری فرهنگی است.
در حوزه نمایش نیز کارهای متنوع و پرشماری با نگاه به معضلات مختلف اجتماعی ساخته و عرضه شدهاند که بین آنها رویکردهایی بدون جانبداری نیز بهچشم میخورند؛ آثاری که از دریچه یک ناظر بیطرف ساخته و پرداخته شدهاند و اگرچه از درام بهره میبرند؛ اما میتوان آنها را بهخاطر بازتاب یک واقعه یا یک برهه زمانی خاص، «مستند» نیز محسوب کرد.
«خاک سفید» از جمله این آثار است که قصد دارد در خردهروایتهایش به بخشی از واقعیت حاشیهنشینی اشاره کند؛ چیزی که شاید تأویل درستی از خردهفرهنگهای منحرف در بافت شهری است و باید بهمثابه عضوی دچار بیماری، درمانش کرد. مهدی صباغی، فرید رحمتی، میلاد معیری، مهدی یگانه، تیما تقیزاده، حسین کریمی، محسن رضوی نیا، امیرارسلان عابدی، سحر بهرامی، علی پویا قاسمی، المیرا صارمی و سهیل ناجی؛ بازیگران (دور دوم اجرا) نمایش «خاک سفید» هستند که در دو برهه تابستان و پاییز امسال به روی صحنه رفت. «محمدرضا هلالزاده» این نمایش را با متنی از «محمود احدینیا» کارگردانی کرده است.
«خاک سفید» را در مدت کوتاهی بازاجرا کردهاید؛ این تصمیم، علت خاصی داشت؟
اولین دوره اجرای این نمایش بین تیر تا مردادماه امسال و در همین «پردیس تئاتر شهرزاد» بود. بعد از 30 شب اجرا با پیک کرونا در تهران مواجه شدیم و اگرچه قرار بود که سالنهای نمایش برای مدتی تعطیل شوند؛ اما بهخاطر کاهش شدید مخاطب که ناشی از شیوع کرونا بوده؛ چندان رغبتی هم ازسوی گروههای نمایشی برای ادامه فعالیتهای طولانیتر دیده نمیشد. درآن ایام تصمیم گرفتیم مدتی کار را تعطیل کنیم و بعد که اوضاع مساعد و مناسب شد و بعد از یک استراحت کوتاه مجدد برگردیم.
تابهحال به این موضوع فکر کردهاید که برای بیشتر دیدهشدن یک نمایش در یک برهه زمانی مشخص، بهعنوان کارگردان، نمایش موردنظرتان را با دو گروه بازیگر تمرین کرده و همزمان در دو سالن مختلف اجرا بروید؟
بیشک چنین کاری شدنی است اما بهشخصه موافق آن نیستم؛ چراکه در جایگاه کارگردان، هرشب کاری که روی صحنه میبریم را میبینم و سعی میکنم نقاط قوت و ضعف آن را پیدا کرده و برای اجرای شب بعد، روی آنها کار کنم. نکاتی را که بعد از تماشای هرشب اجرا در کارم میبینم، یادداشت میکنم و به روتوش آن میپردازم. دراین حالت، برایم ممکن نیست همزمان در دو محل حضور داشته باشم و به نتیجه زحمات خودم و بچههای گروه نگاه کنم و دست به تغییرات احتمالی و لازم بزنم. ازطرفی، معتقدم که نباید با یک دست چند هندوانه بردارم و ترجیحم این است که کارم را خیلی پیچیده نکنم. اینکه یک کار تمیز و بینقصتر انجام دهم، برایم بهتر و لذتبخشتر از انجام چندکار نصفه نیمه پُرایراد است.
در دوره جدید اجراهای «خاک سفید» همه گروه قبلی حضور دارند؟
متأسفانه بهخاطر آنکه تعدادی از دوستان بازیگر اجرای قبل، این روزها مشغول کارهای دیگری بودند، از بازیگران دیگری به ناچار جایشان استفاده کردهایم.
کدام بخش شکلگیری متن «خاک سفید» از شماست؟
طرح و ایده آن از خودم بود؛ چون آنجا را از نزدیک دیده بودم، به آنجا میرفتم و با آدمهای مختلفی نیز درآن محله صحبت کرده بودم. طرحی را که در سر داشتم به «محمود احدینیا» دادم و او نیز این متن را نوشت که بهنظرم بسیارخوب نوشته و ایده خام من را بهخوبی پخته و پرورش داده است.
یعنی شکلگیری آن به خاطرات شخصی شما از رفتن به آن محله برمیگردد؟
من در منطقه تهرانپارس بزرگ شدم و با همکلاسیها و دوستانم هروقت بعد از پایان مدرسه، برای بازی فوتبال میرفتیم، در مسیرمان از خاک سفید میگذشتیم؛ آن بخش که میگفتند «جزیره» و اتفاقاتی که آنجا میافتاد را میدیدم و... رفته رفته که سنم بالاتر رفت، زندگی آن آدمها و اوضاع آن محله برایم جدیتر و در ذهنم پررنگتر شد. کنجکاو شده بودم و بعدها وقتی در مسیر هنر قدم گذاشتم، سعی کردم کاری دراین زمینه انجام دهم. راستش من اساساً یک بازیگرم و این، اولین پروژه کارگردانی من است. مدتها منتظر بودم که متنی به دستم برسد که درباره آن محله و آدمهایش باشد تا بتوانم در هیبت بازیگری، کاری انجام دهم تا به دیگران درباره آنجا و آدمهایش بگویم. بسیار منتظر شدم تا متنی پیشنهاد شود که بتوانم یکی از آدمهای آن طبقه را بازی کنم اما در 12سالی که در عرصه بازیگری حضور دارم، چنین اتفاقی نیفتاد. ازاینرو تصمیم گرفتم خودم دست به کار شوم و «خاک سفید» اینگونه شکل گرفت؛ کاری که اولین تلاش کارگردانی من است و شاید آخرین؛ چراکه هدفم اساساً بازیگری است و اینکار، دغدغه ذهنی خودم بود.
نتیجه همانچیزی بود که در ذهن داشتید؟
خدا را شکر! من تمام تلاشم را کردهام و به قولمعروف؛ آنچه الآن حاصل شده، طرح زیبایی است که موردتوجه خیلیها قرار گرفته و حتی پیشنهادهایی بوده برای اینکه آن را تبدیل به فیلم سینمایی کنیم. البته خودمان فیلمنامه آن را نیز نوشتهایم و ثبت هم کردهایم؛ اما فعلاً تصمیمی برای ساختنش نداریم که اگر روزی چنین شود، بیشک کارگردانیاش را به شخص دیگری خواهم سپرد و خودم فقط در آن بازی خواهم کرد.
خاک سفید و حاشیههایی مانند آن درواقع، بستر رویدادهایی بودهاند که از بطن مشکلات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و... بیرون آمدهاند؛ بهنظرتان حوزه نمایش، میتواند با بازتاب معضلات اینگونه رویدادها، خردهفرهنگها و تبعات آنها نقشی در بسترسازی فرهنگی جامعه داشته باشد؟
هنر و دراین مبحث نمایش، اساساً معرف فرهنگ جامعهاند و کارکردشان همین است؛ یعنی هنرمند و کاریکه انجام میدهد، باید روی زمینههای فرهنگی جامعه کار کند و اثر بگیرد و اثر بگذارد. اینکه هنر به فرهنگ متصل بوده و این دو مقوله برهم اثرگذارند، درست؛ اما منظورم این است که گاهی تنها بهعلت جذب مخاطب، ایجاد یک موج هیجانی برای رسیدن به مقاصدی جز فرهنگسازی و خلق موقعیتی بهجهت جریانسازی، سراغ سوژههای اجتماعی میرویم؛ و به اسم واکاوی معضلات موجود، از آن رویداد، با اهداف شخصی سوءاستفاده میکنیم؛ نتیجه هم بعضاً کارهایی است که میتوان انگ سیاهنمایی را نیز به آنها زد. متأسفانه گاهی اینگونه نیز هست و ممکن است نمایشی ساخته و ارائه شود که تنها افکار مخاطب را بهسمتوسویی دیگر پرت کند. چاره کار، آگاهسازی و آگاهیرسانی است. البته معتقدم هنرمند باید وقایع جامعه خودش را انعکاس دهد؛ اما درجهت تنویر افکار عمومی نه ایجاد احساسات کاذب. اتفاقات مختلفی تلخ و شیرین در جامعه میافتند که هنرمند (حال در هر حوزه از هنر) میتواند آنها را در اثر خود بازخلق کند تا نسلهای بعدی نیز درباره آن بدانند. جز این اگر عمل کنیم، مخاطب از کار فاصله میگیرد. بهنظرم همه باید کار کنند و سالنهای نمایشی پر از مخاطب شود که کل این ماجرا برای چرخه و حیات و اعتلای هنر نمایش مثمرثمر است؛ اما جذب مخاطب نه بههرقیمتی. تئاتر، فرصت و بستر مناسبی برای افزایش آگاهی جامعه است و میتواند و باید که معضلات جامعه را بیان کند.
این کار درحالیکه اجراهای متعددی را براساس متون خارجی میبینیم، درتضاد نیست؟ چون بهنظرم اگرچه بعضی مسائل در همه جوامع مشترکاند؛ اما نگاه بومی، فرهنگعامه و جغرافیا، این مشابهت را محدود به پوسته ظاهری مسائل کند و در بطن ماجرا، هر جامعه نیاز به نگاه انحصاری خودش برای طرح و رفع آنها داشته باشد.
دراینسالها که بازیگری کردهام شاهد بودهام که مثلاً یک متن خارجی صدها بار در داخل کشور توسط گروههای مختلف اجرا شده و بازهم اجرا میشود؛ درحالیکه متون ایرانی متعددی هست که به آنها توجهی نکردهایم. فکر میکنم که یک آرتیست باید جزو وظایف و مسئولیتهای خودش بداند که هنر را بهاندازه توان خودش گسترش دهد. اگر هنرمندیم و درک و دریافت هنری داریم، باید دست به خلق و نوآوری هم بزنیم؛ باید خالق داستان و متن و ایده باشیم. باید به پیرامونمان نگاه جدیتر و کنجکاوانهتر بیندازیم. در همین کشور خودمان اتفاقات بسیار و متنوعی رخ میدهد که با نگاهی خلاق و هنرمندانه میتوان آنها را بازگو کرد. کارکردِ اجتماعی تئاتر همین است که از جامعه خودش بگوید؛ از مردم و حوادثی حرف بزند که ما آنها را میشناسیم و با آنها زندگی میکنیم؛ حتی اگر از آنها فاصله داریم یا بههرعلتی متوجه حضورشان نشدهایم؛ اما از جنس ما و متعلق به همین آبوخاک هستند. مخاطب نمایش «خاکسفید» لحظات و حرفها و صحنههای مختلفی را دراینکار میبیند و میشنود که در زندگی واقعی نیز بهشکلی شاهدشان است؛ و اگر به کار حس خوشایندی دارد، بهاینخاطر است که شادی و غمش از جنس ایرانی است. مخاطب باید بخشی از زندگی را روی صحنه تئاتر ببیند تا خودش و ذهنش را خالی کند و بعد از خروج از سالن، کمی آرام شود.
دلتان میخواست مخاطب با تماشای «خاکسفید»، چه موضوعی در ذهنش تلنگر بخورد؟
اصلاً قصد نداشتم که مخاطب را با تماشای این نمایش بهکاری وادار کنم. محله خاکسفید در سال 79 تخریب شد و الآن محله جدیدی بهنام «گلشن» در آنجا شکل گرفته که مردمان خوب و شریفی نیز آنجا زندگی میکنند. من این کار را ساختم تا بگویم که زمانی چنین وقایعی هم در جغرافیایی که ما در آن زیست میکنیم، وجود داشته و چنین آدمهایی روزگاری بودهاند؛ این بخشی از واقعیتهای جاری در روزگار ماست و بهنظرم هنرمند موظف است که از وقایع روز خود برای نسلهای بعد، چیزی به یادگار بگذارد. همانطورکه ما الآن دلمان میخواهد از گذشته بدانیم و اگر مستند، فیلم، نقاشی، عکس، کتاب و... از آن روزها وجود نداشته باشد، خلأ بزرگی در فرهنگ و تاریخ خود حس میکنیم. جدای از هرچیزی، ساخت این نمایش، دغدغه سالهای من بوده و فکری که مدتها با آن زیستهام. درست است که خاکسفیدی دیگر وجود ندارد؛ اما نباید آن را کتمان کرد و نباید از گذشته گریخت.
روزنامه ایران؛مصطفی رفعت
ویدیو/ منظور پس از مخالفت با واردات خودرو: نظرم درباره واردات خودرو نظر شخصی بود/ مکلف به اجرای قانون هستیم
تصویری باورنکردنی از پسر هادی چوپان/ فیگور مشابه گرگ ایرانی و فرزندش
تصاویر مظنونین حمله تروریستی در مسکو منتشر شد
ابطحی مجروح شد/ سارقین ناکام ماندند+ عکس
عکس/ پست اینستاگرام کنفدراسیون فوتبال آسیا به مناسبت آغاز سال نو
عکس/ کفشهای مرموز بایدن
عکس/ لوگوی گوگل برای نوروز ۱۴۰۳
عکس/ رئیسی با عباس قادری خواننده قدیمی دیدار کرد
مردی که ۷۰ سال با یک ریه آهنی زندگی کرد، درگذشت
عکس/ لحظۀ ترکیدن نارنجک دستساز در دست یک جوان
تصویری جدید از سید حسن نصرالله
انتشار تصاویر فوتوشاپی کیت میدلتون/ همسر ولیعهد انگلیس عذرخواهی کرد
تصویر آخرین حضور آیتالله جنتی درمجلس خبرگان
عکس/ حسن روحانی در مجلس خبرگان
عکس/ کاشت نهال توسط رهبر انقلاب در روز درختکاری
عکس/ ملاقات امیر تتلو با مادر و خواهرش در حاشیه اولین جلسه دادگاه
عکس/ سیدحسن خمینی در حسینیۀ جماران رای خود را به صندوق انداخت
آیت الله مدرسی یزدی و طحان نظیف رای خود را به صندوق انداختند/ عکس
عکس/ محمدباقر قالیباف رأی خود را به صندوق انداخت
عکس/ آيتالله احمد جنتی رأی خود را به صندوق انداخت
ویدئو/ دو توصیه مهم حضرت آقا به مردم
عروس با کلاه ارتشی/ گزارش تصویری از ازدواج دانشجویی در دانشگاه افسری
عکس/ فرمانده مهدی برروی دیوارنگاره میدان انقلاب تهران
عکس/ دیدار غمانگیز فردوسیپور و جواد خیابانی/ عادل همکار قدیمی را فراموش نکرد
ببینید/بیانات رهبر انقلاب پس از کاشت نهال در روز درختکاری
عکس/ حضور حاج اسماعیل قاآنی در راهپیمایی ۲۲ بهمن
نمایش سامانه موشکی زمین به زمین «قیام» در حاشیه راهپیمایی ۲۲ بهمن
عکس / چهره درهم بایدن و هریس پس از حمله به پایگاه آمریکا در اردن
دیوارنگاره جدید میدان انقلاب/ عکس
عکس/ حضور شیخ زکزاکی در حرم حضرت معصومه(س)
عکسی از کارگردانی جواد عزتی در فیلم تمساح خونی
موشکهای سپاه دیشب با هشتگ کاپشن صورتی شلیک شد/ عکس
عکس/ جدیدترین دیوارنگاره میدان فلسطین با عنوان "تابوتهایتان را آماده کنید"
دیوارنگاره میدان ولیعصر(عج) برای حمایت از تیم ملّی ایران/ عکس
عکسی دیده نشده از غلامرضا تختی در کربلا
رونمایی از نامه قدیمی غلامرضا تختی/عکس
پیکر دختر کاپشن صورتی با گوشواره قلبی در حمله تروریستی دیروز/ عکس
دیوارنگاره تهدیدآمیز میدان ولیعصر رونمایی شد / عکس
تصویری از دیدار «شهید صالح العاروری» با رئیس جمهور در ۳۰ خرداد ۱۴۰۲
آخرین تصویر ثبت شده از حاج قاسم سلیمانی قبل از شهادت
سردار سلیمانی و مادرش روی دیوارنگاره میدان ولیعصر + عکس
دیدار رئیسی با خانواده سردار شهید سید رضی موسوی
خوش و بش فردوسی پور و تاج در مراسم تشییع ملیکا محمدی/ عکس
عکسی از پدر محمدرضا گلزار در شب عروسی اش!
ایلان ماسک با لباس مخصوص ژاپنیها/ عکس
۳ کیلو پیچ و مهره در شکم یک بیمار اهوازی! +عکس
عکسی خاص از دیدار رئیسی از جزیره آشوراده
با پیگیری سازمان منطقه آزاد انجام شد؛ شرکت "غدیر" پروژههای ناتمام خود در کیش را تمام میکند
فرمانده کل سپاه در مراسم عزاداری ایام فاطمیه/ عکس
تصاویر ۱۱ شهید پاسگاه راسک
تصاویر/ لباسهای مولانا بعد از مرمت در قونیه
پوتین در اتوبان همت تهران!
اولين تصوير از تتلو در خاک ایران پس از بازداشت
عکس کمتر دیده شده از رهبر معظم انقلاب در مترو تهران
زوج هالیوودی در مسجد ابوظبی/ واکنشها به حجاب رزی هانتینگتون
عکس/ بقایای دانشگاه الازهر در غزه بعد از بمباران
دیوارنگاره میدان ولیعصر(عج) برای شهادت حضرت زهرا(ع)
لیلا حاتمی در مراسم چهلم داریوش مهرجویی و همسرش/ عکس
عکس یادگاری نوجوانان باستانیکار با رهبر انقلاب
عکس/ حدیث نصب شده در دیدار امروز ورزشکاران با رهبر انقلاب
اینفوگرافیک/ چه زمانی نباید خرما بخوریم؟
گفتگوی دو وزیر سابق در خصوص صداوسیما
توهین دوباره بایدن به پوتین
اینفوگرافیک/ کدام رذایل اخلاقی در قرآن آمده است؟
خودکشی یک دکتر جوان در دلفان / یک مسئول: زنگ خطر خودکشی رزیدنتها به صدا درآمد / عوامل انسانی دخیل قابل شناسایی و مجازات هستند
فرصت ویژه قلعهنویی برای صعود و اعتماد بیشتر به جوانان مقابل ترکمنستان
معاون حوزه علمیه ماهشهر به قتل رسید
اعلام جزئیات مذاکره استقلال با الهیار صیادمنش و دو لژیونر دیگر
بازگشت پرهزینه و ناموفق صداوسیما به سلبریتی ها/ پرداخت های میلیاردی صحت دارد؟
بزرگترین پیشرفتهای فناوری در سال گذشته چه بود؟
شماره تلفن های ضروری در عید نوروز
عکس/ مروری بر نامگذاری سالها توسط رهبر انقلاب از سال ۱۳۸۷ تا ۱۴۰۳
محبوس شدن در سرویس بهداشتی؛ اولین حادثه پایتخت در سال ۱۴۰۳
اینفوگرافیک/تولید دغدغه ی جدی رهبر انقلاب
جدول حقوق و دستمزد ۱۴۰۳ منتشر شد
هشدار پلیس فتا درباره تورهای لحظه آخری
توییت نماینده کارگری از جلسه تعیین دستمزد با وزیر کار
اینفوگرافیک/ توصیههایی برای جلوگیری از چاقی در ماه رمضان
اینفوگرافیک/ کمک به رفع خوابآلودگی رانندهها با چند روش ساده
هشدار نوروزی پلیس فتا: WiFi رایگان ترفند مجرمان سايبری است
هشدار سیلاب؛ مردم سعی کنند تا سال تحویل سفر نروند
ورود سامانه بارشی به کشور از امروز/ فروردینِ بارانی آغاز میشود
هفت زوج آقای گلی در فوتبال ایران/ اسدی - مغانلو زوج جدید میشوند؟
اجرای طرح ترافیک پایتخت تا ۲۸ اسفند/ جزییات اجرای طرح در نوروز
چطور اینترنت هدیه دولت را فعال کنیم؟
اینفوگرافیک/ با سرگیجههای بعد از افطار چه کنیم؟
رونمایی کیم از «قدرتمندترین» تانک جهان
اینفوگرافیک/ علت و راهکار رفع بوی بد دهان در روزهداری
افزایش کرایههای اتوبوس، تاکسی و مترو در سال ۱۴۰۳/ دریافت کرایههای جدید از اول اردیبهشت
توصیههای ایمنی وزارت بهداشت در چهارشنبهسوری
اینفوگرافیک/ چهارشنبهسوری؛ چی بود، چی شد
سومی کشتی فرنگی ایران در تورنمنت بلغارستان
نظر ۷ مرجع درباره مسافرتی که روزه را باطل نمیکند
شرایط و ضوابط فعالیت رستورانها در ماه رمضان/ استقرار بازرسان در مراکز پرتردد
اینفوگرافیک/ افسردهترین کشورهای ۲۰۲۴ را بشناسید
زمان دربی ۱۰۳ تغییر نکرد/ استقلال ـ پرسپولیس؛ چهارشنبه در آزادی
رونالدو یک جنگ تمام عیار در عربستان به راه انداخت!
جزئیات تکالیف نوروزی دبستانیها؛ پیک نوروزی حذف شد
پرشکستترین سپاهان تاریخ
اینفوگرافیک/ بهترین مواد مغذی برای سلامت مغز
ویدیو/ تفریحات خاص ظریف و همسرش در کیش
اطلاعیه پلیس به مناسبت ماه مبارک رمضان
سواد رسانهای/ ۱۰ نوع اشتباه و اطلاعات نادرست
بارش برف و وزش باد در ارتفاعات کشور/ از تردد در مسیرهای مستعد وقوع بهمن خودداری کنید
۱۸ اسفند؛ واریز دومین شارژ ۲۲۰ هزار تومانی طرح فجرانه کالابرگ
سواد رسانهای/ پروپاگاندا چیست و چه اهدافی دارد؟
اولین قضاوت یک داور زن در داربی تهران
عکس/ حسن روحانی در مجلس خبرگان
برگزاری داربی چهارشنبه ۲۳ اسفند تنها با ۴۵ هزار تماشاگر
این شما و جولان صبانتیون؛ مبارک آنان که رای ندادند!
سواد رسانهای/ چگونه اخبار جعلی را تشخیص دهیم؟
۳۰ کاندیدای پیشتاز در تهران عضو کدام فهرست انتخاباتی بودند؟
روند بازار ارز تهران بعد از انتخابات ۱۱ اسفند چگونه خواهد بود؟
کلیه مدارس استان تهران روز شنبه تعطیل است
اینفوگرافیک/ نکات مهم بیانات رهبر انقلاب درباره انتخابات
با چه مدارک شناسایی میتوانیم رأی دهیم؟
پرداخت بیمه بیکاری مشروط شد
اعلام رسمی محرومیت سنگین پوگبا از فوتبال
قیمت سکه افزایشی شد
رای نهایی درباره حرکت جنجالی رونالدو اعلام شد