به گزارش روزپلاس؛ میلیونها نفری که فیلم Dune را بدون خواندن حتی یک صفحه از کتاب فرانک هربرت دیدهاند، احتمالاً متوجه شباهتهای بسیار زیاد آن با دیگر فرنچایزهای داستانی شدهاند. این یک تصادف نیست.
رمان تلماسه که در سال 1965 به نگارش درآمده، مبدأ ادبیات علمی تخیلی یا فانتزی نیست، اما مسلماً موفقترین و تأثیرگذارترین رمان در رده خود است. رمان Dune یک گام بزرگ را از نظر جهانسازی حماسی و داستانسرایی اپیزودیک نشان میدهد و قوسهای داستانی، کهن الگوهای شخصیتی و عناصر ژانری را معرفی میکند که امروزه بسیار رایج هستند؛ در واقع اصالت فرانک هربرت در نگارش تلماسه را به راحتی میتوان بدیهی دانست.
کتابها، سریالها و فیلمهای بیشماری از Dune الهام گرفته شدهاند، از جمله پیشتازان فضا، سرگذشت ریدیک، نائوشیکا از دره باد اثر میازاکی و حتی مجموعهٔ پویانمایی فیوچراما.
با این حال، پنج فرنچایز مورد نظر ما بیشتر از ایدههای هربرت یا تقلید تمثیلهایی است که او خلق کرد. هر کدام از این آثار آنقدر شباهتهای قوی با Dune دارند که بدون آن شاید هرگز وجود نداشتند. این پنج فرنچایز محبوب با قرض گرفتن همه چیز از طراحی مخلوق تا جهان بینی آن، ممکن بود هرگز بدون وجود رمان Dune وجود نداشته باشند. این شما و 5 فرانچایز فانتزی و علمی تخیلی که تحت تأثیر رمان Dune خلق شدهاند.
جنگ ستارگان یک ریمیکس از تلماسه است
فرنچایز جنگ ستارگان آنقدر از مجموع رمان Dune عناصر زیادی قرض گرفته است که شبیه یک ریمیکس است. از سیارات منفرد با اکوسیستمی خاص گرفته تا یک ناجی مردِ جوان و سفیدپوست آغشته به قدرتهای عرفانی بگیرید تا دنیای بیابانی با دو جرم آسمانی در افق که رطوبت و آب در آن کمیاب است. در کنار این موارد بومیان متخاصم کوچ نشین و موجودات شنی غولپیکر و درنده به همراه یک فرقه جادویی و شبه مذهبی خودپسند و کنترل کننده ذهن که راه خود را به سیاست بین کهکشانی کشاندهاند نیز وجود دارند که همگی از رمان تلماسه الهام گرفتهاند؛ و این موارد تنها بخشی از این عناصر وام گرفته شده هستند.
البته برای اینکه جرج لوکاس را منصف بدانیم، باید گفت: جنگ ستارگان داستانی بسیار متفاوت از Dune را روایت میکند، داستانی که به شکلی سادهتر درباره خوب و بد حرف میزند، و اغلب سرگرمکنندهتر و در دسترستر از رمان Dune است و قطعا برای کودکان مناسبتر است. لوکاس برای تولید جنگ ستارگان همچنین از فیلمهای جنگ جهانی دوم، ویتنام، ساموراییها و وسترنهای اسپاگتی الهام گرفت، در حالی که هربرت از فرهنگهای خاورمیانه و محیطگرایی الهام گرفت و از سری کتابهای خود برای واکاوی اخلاق قدرت استفاده کرد. طرفداران مطمئنا از داشتن هر دو فرنچایز خوشحال هستند، اما این واقعیت که Dune راه را برای جنگ ستارگان هموار کرد غیرقابل انکار است.
مجموعه کتاب فانتزی پرفروش و موفق «ترانه یخ و آتش» نوشته جرج آر آر مارتین و اقتباس تلویزیونی آن، «بازی تاج و تخت» محصول علاقه نویسنده به «جنگ رزها» و ادبیات فانتزی کلاسیک است. اما تلماسه هربرت نیز به وضوح یکی از آثار مورد توجه این نویسنده بود. اگرچه بازی تاج و تخت و تلماسه در جهانهای مختلف اتفاق میافتند، اما هر دو حول خاندانهای بزرگ میچرخند. هر کدام از این آثار با تاج، رنگها و نیروهای خاص خود شناخته میشوند که نشان دهنده تاثیر پذیری مارتین از رمان هربرت است. ساخت بازیهای سیاسی و نظامی برای کسب تاج و تخت نیز مستقیما از رمان Dune وام گرفته شده است.
در واقع هر دو نویسنده تاریخهای طولانی و محیطهای وسیعی را با نسلهایی از افسانهها و پیشگوییهای مذهبی خلق کردند که ممکن است قابل اعتماد باشند یا نباشند. تعداد اندکی از موجودات اسطورهای و رئالیسم جادویی هم در Dune و هم در Game of Thrones ظاهر میشوند، که این بر خلاف فرنچایزهایی مانند ارباب حلقهها و جنگ ستارگان است که در آن عناصر خارقالعاده فانتزی رایجتر هستند. در واقع در دو اثر تلماسه و بازی تاج و تخت بسیاری از مردم فقط مردم عادی هستند، حتی اگر ترفندهای جالبی را یاد گرفته باشند.
اما آنچه که سریال و نوشته مارتین به وضوح از رمان Dune کپی و پیست میکند شخصیت ند استارک است. شخصیت ند و قوس داستانی او تقریباً و دقیقاً مشابه شخصیت دوک لتو آتریدیس است. در نهایت، میتوان گفت Dune استانداردی را برای فراوانی شگفتانگیز مرگ شخصیتهای اصلی که Game of Thrones به آن معروف شد، تعیین کرد.
آواتار جیمز کامرون، از نظر تئوری، یک فرنچایز است، اگرچه تنها اولین فیلم آن در واقع اکران شده است. البته قسمت دوم این اثر فیلمبرداری شده و به پایان رسیده است و قرار است در دسامبر 2022 اکران شود و قسمت سوم در حال تولید است. هر کسی که فیلم پرفروش آواتار در سال 2009 را دیده باشد، مضامین نه چندان ظریف آن را درک کرده است. یکی دیگر از قهرمانان مرد جوان و سفیدپوست به یک سیاره عجیب و غریب و خارجی میرود تا به جمع آوری منابع آن کمک کند. سپس، او با مردم محلی ملاقات میکند، راه و رسمهای آنها را میآموزد، عاشق یکی از آنها میشود و تبدیل به یک «برگزیده» میشود.
مشخصات وام گیری آواتار از تلماسه یک به یک باهم برابر نیست؛ برای مثال: پاندورا مانند آراکیس زیبا و خطرناک است، اما دقیقا برعکس آن است. این یعنی سیاره مرکزی برخلاف آراکیس سرسبز است، به جای کرمهای شنی زیرزمینی، بانشیهای پرنده (اژدها) و به جای ادویه یا اسپایس، عنصری به نام «unobtainium» دارد. اما آواتار از نظر موضوعی شاید نزدیکترین تطابق با آنچه هربرت به کاوش آن علاقه داشت باشد. اینکه آیا فیلمهای آواتار این مضامین را همانطور که هربرت در جلدهای بعدی Dune واکاوی کرد، در دنبالهها برانداز خواهند کرد یا خیر معلوم نیست، اما باید منتظر ماند و دید تا دنبالههای مورد انتظار بالاخره به سینماها بیایند.
فیلمهای مکس دیوانه جورج میلر بیش از آنکه علمی تخیلی یا فانتزی باشند، دیستوپیایی هستند، اما در آثار هربرت نیز یک حس پسا آخرالزمانی وجود دارد. وقایع موجود در Dune هزاران سال در آینده اتفاق میافتد، پس از اینکه بشریت به شدت به فناوری تکیه کرد، منابع خود را هدر داد و همه چیز فرو ریخت. منهای زمان بندی، مابقی این تنظیمات برای مکس دیوانه نیز اعمال شده است، که در آن شخصیت مکس سعی میکند زنده بماند و اخلاق شخصی خود را در دنیایی که ممکن است فراتر از صرفه جویی باشد، کشف کند، و در نهایت همانطور که شما حدس زدید، او نیز تبدیل به یک شخصیت مسیحایی دیگر میشود.
فراتر از این رمان Dune و فرنچایز Mad Max برخی از عناصر سطحی را به اشتراک میگذارند، مانند مکانهای خشن، خشک و شنی؛ همچنین شرورهای عجیب و غریب موجود در آنها نیز شباهتهای فراوانی باهم دارند. اما در کنار این موارد جهان بینی تیره و تار این دو داستان است که آنها را عملاً مشابه همدیگر میکند. هر دو این آثار بررسیهای غیر عاطفی از نحوه سازماندهی انسانها در جوامع هستند و هر دو به این نتیجه میرسند که هیچ راه کاملاً نوع دوستانهای برای انجام آن وجود ندارد.
لزومی ندارد که الهام گیری از یک اثر دارای لایههای عمیقی از معنا باشد. فرنچایز «Tremors» نمادین ترین عنصر بصری Dune را گرفت و هفت فیلم را از آن بیرون آورد. کرمهای شنی موجود در رمان هربرت موجوداتی مخوف و البته محترمانه در آراکیس هستند. فریمنها آنها را Shai-Hulud مینامند که در زبان داستانی آنها به معنای پیرمرد صحرا است و در عربی از نزدیک به جاودانگی ترجمه میشود. اما این موجودات با وجود تهدید و اهمیتی که برای تولید ادویه دارند، در واقع آنقدرها در کتاب یا فیلم حضور ندارند.
اما فیلم «Tremors» این مشکل را با ساختن نسخهای از این موجود به نام Graboid حل میکند، هیولاهایی که در مجموعه فیلمهای کمدی ترسناک که از سال 1990 شروع به کار کردند به سینما دوستان معرفی شدند. این هیولا با شباهت بی چون چرا به کرمهای رمان فرانک هربرت نشان میدهد که تأثیر جهانی Dune در 55 سال گذشته چقدر فراوان بوده است.
ویدیو/ منظور پس از مخالفت با واردات خودرو: نظرم درباره واردات خودرو نظر شخصی بود/ مکلف به اجرای قانون هستیم
تصویری باورنکردنی از پسر هادی چوپان/ فیگور مشابه گرگ ایرانی و فرزندش
تصاویر مظنونین حمله تروریستی در مسکو منتشر شد
ابطحی مجروح شد/ سارقین ناکام ماندند+ عکس
عکس/ پست اینستاگرام کنفدراسیون فوتبال آسیا به مناسبت آغاز سال نو
عکس/ کفشهای مرموز بایدن
عکس/ لوگوی گوگل برای نوروز ۱۴۰۳
عکس/ رئیسی با عباس قادری خواننده قدیمی دیدار کرد
مردی که ۷۰ سال با یک ریه آهنی زندگی کرد، درگذشت
عکس/ لحظۀ ترکیدن نارنجک دستساز در دست یک جوان
تصویری جدید از سید حسن نصرالله
انتشار تصاویر فوتوشاپی کیت میدلتون/ همسر ولیعهد انگلیس عذرخواهی کرد
تصویر آخرین حضور آیتالله جنتی درمجلس خبرگان
عکس/ حسن روحانی در مجلس خبرگان
عکس/ کاشت نهال توسط رهبر انقلاب در روز درختکاری
عکس/ ملاقات امیر تتلو با مادر و خواهرش در حاشیه اولین جلسه دادگاه
عکس/ سیدحسن خمینی در حسینیۀ جماران رای خود را به صندوق انداخت
آیت الله مدرسی یزدی و طحان نظیف رای خود را به صندوق انداختند/ عکس
عکس/ محمدباقر قالیباف رأی خود را به صندوق انداخت
عکس/ آيتالله احمد جنتی رأی خود را به صندوق انداخت
ویدئو/ دو توصیه مهم حضرت آقا به مردم
عروس با کلاه ارتشی/ گزارش تصویری از ازدواج دانشجویی در دانشگاه افسری
عکس/ فرمانده مهدی برروی دیوارنگاره میدان انقلاب تهران
عکس/ دیدار غمانگیز فردوسیپور و جواد خیابانی/ عادل همکار قدیمی را فراموش نکرد
ببینید/بیانات رهبر انقلاب پس از کاشت نهال در روز درختکاری
عکس/ حضور حاج اسماعیل قاآنی در راهپیمایی ۲۲ بهمن
نمایش سامانه موشکی زمین به زمین «قیام» در حاشیه راهپیمایی ۲۲ بهمن
عکس / چهره درهم بایدن و هریس پس از حمله به پایگاه آمریکا در اردن
دیوارنگاره جدید میدان انقلاب/ عکس
عکس/ حضور شیخ زکزاکی در حرم حضرت معصومه(س)
عکسی از کارگردانی جواد عزتی در فیلم تمساح خونی
موشکهای سپاه دیشب با هشتگ کاپشن صورتی شلیک شد/ عکس
عکس/ جدیدترین دیوارنگاره میدان فلسطین با عنوان "تابوتهایتان را آماده کنید"
دیوارنگاره میدان ولیعصر(عج) برای حمایت از تیم ملّی ایران/ عکس
عکسی دیده نشده از غلامرضا تختی در کربلا
رونمایی از نامه قدیمی غلامرضا تختی/عکس
پیکر دختر کاپشن صورتی با گوشواره قلبی در حمله تروریستی دیروز/ عکس
دیوارنگاره تهدیدآمیز میدان ولیعصر رونمایی شد / عکس
تصویری از دیدار «شهید صالح العاروری» با رئیس جمهور در ۳۰ خرداد ۱۴۰۲
آخرین تصویر ثبت شده از حاج قاسم سلیمانی قبل از شهادت
سردار سلیمانی و مادرش روی دیوارنگاره میدان ولیعصر + عکس
دیدار رئیسی با خانواده سردار شهید سید رضی موسوی
خوش و بش فردوسی پور و تاج در مراسم تشییع ملیکا محمدی/ عکس
عکسی از پدر محمدرضا گلزار در شب عروسی اش!
ایلان ماسک با لباس مخصوص ژاپنیها/ عکس
۳ کیلو پیچ و مهره در شکم یک بیمار اهوازی! +عکس
عکسی خاص از دیدار رئیسی از جزیره آشوراده
با پیگیری سازمان منطقه آزاد انجام شد؛ شرکت "غدیر" پروژههای ناتمام خود در کیش را تمام میکند
فرمانده کل سپاه در مراسم عزاداری ایام فاطمیه/ عکس
تصاویر ۱۱ شهید پاسگاه راسک
تصاویر/ لباسهای مولانا بعد از مرمت در قونیه
پوتین در اتوبان همت تهران!
اولين تصوير از تتلو در خاک ایران پس از بازداشت
عکس کمتر دیده شده از رهبر معظم انقلاب در مترو تهران
زوج هالیوودی در مسجد ابوظبی/ واکنشها به حجاب رزی هانتینگتون
عکس/ بقایای دانشگاه الازهر در غزه بعد از بمباران
دیوارنگاره میدان ولیعصر(عج) برای شهادت حضرت زهرا(ع)
لیلا حاتمی در مراسم چهلم داریوش مهرجویی و همسرش/ عکس
عکس یادگاری نوجوانان باستانیکار با رهبر انقلاب
عکس/ حدیث نصب شده در دیدار امروز ورزشکاران با رهبر انقلاب
گفتگوی دو وزیر سابق در خصوص صداوسیما
توهین دوباره بایدن به پوتین
اینفوگرافیک/ کدام رذایل اخلاقی در قرآن آمده است؟
خودکشی یک دکتر جوان در دلفان / یک مسئول: زنگ خطر خودکشی رزیدنتها به صدا درآمد / عوامل انسانی دخیل قابل شناسایی و مجازات هستند
فرصت ویژه قلعهنویی برای صعود و اعتماد بیشتر به جوانان مقابل ترکمنستان
معاون حوزه علمیه ماهشهر به قتل رسید
اعلام جزئیات مذاکره استقلال با الهیار صیادمنش و دو لژیونر دیگر
بازگشت پرهزینه و ناموفق صداوسیما به سلبریتی ها/ پرداخت های میلیاردی صحت دارد؟
بزرگترین پیشرفتهای فناوری در سال گذشته چه بود؟
شماره تلفن های ضروری در عید نوروز
عکس/ مروری بر نامگذاری سالها توسط رهبر انقلاب از سال ۱۳۸۷ تا ۱۴۰۳
محبوس شدن در سرویس بهداشتی؛ اولین حادثه پایتخت در سال ۱۴۰۳
اینفوگرافیک/تولید دغدغه ی جدی رهبر انقلاب
جدول حقوق و دستمزد ۱۴۰۳ منتشر شد
هشدار پلیس فتا درباره تورهای لحظه آخری
توییت نماینده کارگری از جلسه تعیین دستمزد با وزیر کار
اینفوگرافیک/ توصیههایی برای جلوگیری از چاقی در ماه رمضان
اینفوگرافیک/ کمک به رفع خوابآلودگی رانندهها با چند روش ساده
هشدار نوروزی پلیس فتا: WiFi رایگان ترفند مجرمان سايبری است
هشدار سیلاب؛ مردم سعی کنند تا سال تحویل سفر نروند
ورود سامانه بارشی به کشور از امروز/ فروردینِ بارانی آغاز میشود
هفت زوج آقای گلی در فوتبال ایران/ اسدی - مغانلو زوج جدید میشوند؟
اجرای طرح ترافیک پایتخت تا ۲۸ اسفند/ جزییات اجرای طرح در نوروز
چطور اینترنت هدیه دولت را فعال کنیم؟
اینفوگرافیک/ با سرگیجههای بعد از افطار چه کنیم؟
رونمایی کیم از «قدرتمندترین» تانک جهان
اینفوگرافیک/ علت و راهکار رفع بوی بد دهان در روزهداری
افزایش کرایههای اتوبوس، تاکسی و مترو در سال ۱۴۰۳/ دریافت کرایههای جدید از اول اردیبهشت
توصیههای ایمنی وزارت بهداشت در چهارشنبهسوری
اینفوگرافیک/ چهارشنبهسوری؛ چی بود، چی شد
سومی کشتی فرنگی ایران در تورنمنت بلغارستان
نظر ۷ مرجع درباره مسافرتی که روزه را باطل نمیکند
شرایط و ضوابط فعالیت رستورانها در ماه رمضان/ استقرار بازرسان در مراکز پرتردد
اینفوگرافیک/ افسردهترین کشورهای ۲۰۲۴ را بشناسید
زمان دربی ۱۰۳ تغییر نکرد/ استقلال ـ پرسپولیس؛ چهارشنبه در آزادی
رونالدو یک جنگ تمام عیار در عربستان به راه انداخت!
جزئیات تکالیف نوروزی دبستانیها؛ پیک نوروزی حذف شد
پرشکستترین سپاهان تاریخ
اینفوگرافیک/ بهترین مواد مغذی برای سلامت مغز
ویدیو/ تفریحات خاص ظریف و همسرش در کیش
اطلاعیه پلیس به مناسبت ماه مبارک رمضان
سواد رسانهای/ ۱۰ نوع اشتباه و اطلاعات نادرست
بارش برف و وزش باد در ارتفاعات کشور/ از تردد در مسیرهای مستعد وقوع بهمن خودداری کنید
۱۸ اسفند؛ واریز دومین شارژ ۲۲۰ هزار تومانی طرح فجرانه کالابرگ
سواد رسانهای/ پروپاگاندا چیست و چه اهدافی دارد؟
اولین قضاوت یک داور زن در داربی تهران
عکس/ حسن روحانی در مجلس خبرگان
برگزاری داربی چهارشنبه ۲۳ اسفند تنها با ۴۵ هزار تماشاگر
این شما و جولان صبانتیون؛ مبارک آنان که رای ندادند!
سواد رسانهای/ چگونه اخبار جعلی را تشخیص دهیم؟
۳۰ کاندیدای پیشتاز در تهران عضو کدام فهرست انتخاباتی بودند؟
روند بازار ارز تهران بعد از انتخابات ۱۱ اسفند چگونه خواهد بود؟
کلیه مدارس استان تهران روز شنبه تعطیل است
اینفوگرافیک/ نکات مهم بیانات رهبر انقلاب درباره انتخابات
با چه مدارک شناسایی میتوانیم رأی دهیم؟
پرداخت بیمه بیکاری مشروط شد
اعلام رسمی محرومیت سنگین پوگبا از فوتبال
قیمت سکه افزایشی شد
رای نهایی درباره حرکت جنجالی رونالدو اعلام شد
پخش سری جدید «پایتخت» به نوروز میرسد؟