به گزارش روزپلاس؛ سازمان مجاهدین خلق ایران از گروهی از جوانان عضو در نهضت آزادی تشکیل شد که رویه سران این نهضت را در مبارزه قانونی با رژیم پهلوی، ناکارآمد میانگاشتند و چاره کار را در مبارزات مسلحانه میدیدند. آنان به مرور در استنباط از مبانی دینی نیز خود را مستقل یافتند و به گونهای خودبنیاد عمل میکردند. این رویکرد، زمینهساز التقاط با مکتب چپ و تاکتیکهای مبارزاتی آن شد و نهایتا به تغییر ایدئولوژی در آغازین سالیان دهه ۵۰ انجامید.
در سال ۱۳۵۱، بنیانگذاران سازمان دستگیر و اعدام شدند و گروهی از اعضای درجه ۲ و ۳ سازمان ـ که به ظاهر هنوز به رویکرد اسلامی وفادار مانده بودند ـ داعیهدار تداوم مسیر سازمان و رهبری آن شدند که مسعود رجوی در زمره آنان به شمار میرود.
رفتار سران سازمان پس از آزادی از زندان و در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی، به گونهای بود که نشان میداد آنان به کمتر از در اختیار گرفتن سیستم سیاسی جامعه و حکومت بر آن، قانع نیستند و همین امر موجب اصطکاک آنان با نظام تازهتاسیس اسلامی و رهبری آن شد. رهبران و بسیاری از اعضای سازمان پس از وزنکشی سیاسی در سالهای ۵۸ تا ۶۰، از ایران خارج و تعدادی از اعضا و هواداران آنها نیز دستگیر و محاکمه شدند.
برای واکاوی رفتار سازمان مجاهدین خلق در آستانه ۳۰ خرداد، سالگرد حرکتهای آشوبطلبانه منافقین با حجت الاسلام والمسلمین روحالله جلالی، پژوهشگر تاریخ معاصر به گفتوگو نشستیم. نیک میدانید که درگیریهای خیابانی منافقین، همزمان با طرح عدم کفایت سیاسی ابوالحسن بنیصدر رئیسجمهور وقت در مجلس شورای اسلامی روی داد و توسط سازمان مجاهدین خلق سازماندهی شده بود.
ما در تاریخ انقلاب شاهدیم که سازمان مجاهدین خلق، نیروهایی را گرد خود جمع کرده بود که به زندان میرفتند، شکنجه میشدند و حتی در راه مبارزه از جان خود میگذشتند. اما این سازمان از مجاهدت برای خلق به مجاهدت برای صدام حسین متجاوز به ملت ایران رسید و از شعار محوری و اصلی مبارزه با امپریالیسم به آلت دست جمهوریخواهان آمریکا مبدل شد. دلایل این همه افول و سقوط چیست؟
بهوجود آمدن پدیدهها تابعی است از مولفههای متغیر و متکثر و نمیتوان با یک علت به ریشهیابی پرداخت. یکی از این مولفههای مهم، شرایط و فضای حاکم بر جامعه است. در واقع وقتی درباره گروهها و احزاب تحلیل میکنیم، عینک ۱۴۰۰ را باید از چشممان برداریم و به آن دوران توجه کنیم. سازمان مجاهدین خلق در شرایط استبداد حاکم و دخالت قابل توجه ابرقدرتها در ایران و ظهور گروههای مبارز مارکسیستی در فاز مسلحانه بهوجود آمد. اینها جوانان جویای حقیقت و عدالت بودند.
حنیفنژاد از بنیانگذاران سازمان در اوائل دهه ۴۰ در بازجوییهای خود میگوید که زندگی من و مادرم در زیرزمین نموری بود که به همین دلیل وی بیماری سختی گرفت. اینها ستمدیده بودند و این مساله آنها را مستعد مبارزه میکرد. برخی از اینها در جلسات قرآن مسجد هدایت مرحوم طالقانی شرکت میکردند و دوستان و همراهان خود را تشویق به مطالعه مستمر قرآن و حدیث میکردند.
۱۳۴۰. محمد حنیف نژاد (بنیانگذار سازمان مجاهدین خلق) در دوران سپری کردن خدمت سربازی. به اذعان او اندیشه تاسیس سازمان در این دوره در ذهن وی قوت گرفت
یعنی در آغاز مشکلی در تولد سازمان نیست؟
سازمان را نمیتوان یکپارچه تحلیل کرد. سازمان قبل از ضربه ساواک در سال ۵۱ و بعد از ضربه متفاوت است، اما بزرگترین مشکل سازمان در تولد، نوع معیارگیری است.
در آن زمان سازمان تحت تأثیر مبارزان مذهبی و البته ملی مثل نهضت آزادی بهخصوص مرحوم بازرگان است. بازرگان فردی متدین و ریشهدار بود، اما عالم دینی نبود. در جوی که دین و علم را در مقابل هم تعریف میکرد، ایشان و اطرافیانش در دانشگاه، بهدنبال تفسیر علمی یا بهتر بگوییم علمزده از دین بودند. قصدشان خیر بود، اما عاقبت بدی داشت. خود این مساله سبکی در انسان ایجاد میکند که انحرافآفرین است. بچههای سازمان تحت تأثیر بازرگان بودند.
مهندس مهدی بازرگان در دوران تحصیل در فرانسه
پس چرا مجاهدین مثل بازرگان و نهضت آزادی فکر نمیکردند و به دنبال مبارزه رفورمیستی یا پارلمانتاریستی نبودند؟
اصلا ابتدا فاز مسلحانه و نام مجاهدین خلق روی اینها نبود و از اصطلاح سازمان استفاده میکردند. اعضای سازمان بیشتر به دنبال زیربناهای مطالعاتی و فکری بودند. از ۱۵ خرداد به بعد و برخورد قهری رژیم با مبارزان، گروههای مسلح متولد شدند. یعنی به این نتیجه رسیدند که ماجرای اصلاحات و انتخابات در این رژیم تمامشده است و باید ضربه زد. سازمان هم مشی نظامی را در پیش گرفت.
لطفالله میثمی در خاطرات خود میگوید که با حنیفنژاد به قم رفتیم و با علما از جمله آقایان شریعتمداری و بهشتی ملاقات کردیم که حنیفنژاد گفت برویم از قم چیزی نصیب ما نمیشود.
به نظرم یکی از مهمترین دلایل افول سازمان در بحث حجتگیری است. یعنی وقتی میخواهیم برای فعالیت خود، آن هم در سطح مبارزه و کار سازمانی به دنبال معیار و حجت شرعی باشیم، چه منبع و مرجعی را انتخاب میکنیم. سازمان در این رابطه، روحانیت را کنار گذاشت.
یعنی سازمان مجاهدین در انتخاب معیار و به قول شما حجت شرعی از ابتدا به دنبال روحانیت نرفت؟
در عمل خیر. این مسأله به مرور پررنگتر شد. سازمان در فهم دین احساس استقلال میکرد و این سبک را از مرحوم بازرگان به ارث برده بود. بعد از اعدام کادر اولیه و میدانداری مسعود رجوی، تقی شهرام، موسی خیابانی و بهرام آرام، ما با سازمان جدیدی مواجه هستیم که بُعد منافقانه و چپگرای سازمان پررنگ میشود.
نشسته تقی شهرام از اعضای مرکزی سازمان درسال ۱۳۵۴. او پس از گرایش سازمان به مارکسیسم، متولی بخشی از تصفیههای درون گروهی شد
تقی شهرام در آذر ماه ۱۳۵۳ مقالهای در حدود ۱۰۰ صفحه به نام «پرچم مبارزه ایدئولوژیک را برافراشتهتر سازیم» بین سازمان توزیع کرد. همین جزوه سبز و امثال اینها ابتدا افکار نیروها را از حجتمحوری دینی خالی کرد و سپس راه انحراف و قرائتهای عجیب را هموار ساخت.
عزت شاهی در خاطرات خود میگوید وقتی در زندان از رفتارهای ناصحیح کادر رهبری به کاظم ذوالانوار شکایت کردم، گفت: عزت! کادر مرکزی سازمان، اعتقادی به مرجعیت و روحانیت ندارد.
آیتالله طالقانی چطور؟ نمیتوانیم ایشان را روحانی مورد علاقه سازمان بدانیم؟
آیتالله طالقانی به دلایل مختلف منجمله زندانی بودن به اینها دسترسی نداشت. اعضای سازمان حتی ایشان را تهدید به قتل کردند و گفتند تو را میکشیم و این مساله را به گردن رژیم میاندازیم! چون با برخی از اعمال سازمان مخالف بود و به شدت نهی میکرد، اینها تحمل نمیکردند. در واقع سازمان از دین و روحانیت استفاده میکرد امام تمسکی نداشت. اصلا امام در نجف به همین دلیل از اینها احساس خطر کرد.
بهمن ۱۳۵۷. دیدار آیت الله طالقانی با مجاهدین آزاد شده در منزل خلیل الله رضایی. هزینه کردن از وجهه دینی و انقلابی آیت الله، همواره در زمره رویکردهای تبلیغی سازمان بود
این تمسک، خطر زیادی دارد. تفاسیر منعندی واقعا سر از فرقانیسم در میآورد و البته حماقت. سازمانیها در فقدان تمسک به فقها و مجتهدین، در فهم تکالیف خود سردرگم بودند.
دلایل دیگر افول سازمان چه بود؟
قطعا مباحث مفصلی قابل عرض است، اما اگر بخواهم خلاصه بگویم، غیر از تولد لیبرال یا غیر حوزوی و تفاسیر به رأی و نفوذ امثال تقی شهرام، خیلی باید روی عنصر نتیجهگرایی سازمان تاکید کرد. برخی نیروهای جوان انقلابی ما هم باید از این انحراف سازمان عبرت بگیرند. روحیه سازمانیها بهشدت نتیجهگرا بود. یعنی بهجای حساسیت روی تکلیف و فدا نکردن تکلیف به خاطر نتیجه گرفتن، هر راهی برای رسیدن به نتیجه، از نظر سازمان حلال و بلکه واجب بود. همین نتیجهگرایی از رفتار تند و غیرمنطقی با دشمن شروع شد و به دوستان رسید.
مجاهدین، امامخمینی را تحقیر میکردند؛ چراکه به زعم آنها ظرفیت و توان لازم برای مبارزه با امپریالیسم را ندارد! اما الان علنا در آغوش جان بولتون که حتی ترامپ تروریست هم تندرویهایش را تحمل نکرد، افتادهاند، چرا؟ چون برای رسیدن به نتیجه، هر ابزاری را مباح میدانند؛ حتی اعدام فجیع شریفواقفی را. یا با رژیم صدام همکاری اطلاعاتی و عملیاتی کردند و غیر از ترورهای وسیع و قتل و شکنجه مردم عادی و پاسداران کشور، دستشان به خون هزاران ایرانی آغتشه شد.
اینها برای نتیجه گرفتن ابایی نداشتند که اطلاعات ایران را از طریق اعضای نفوذی خود به عراق لو بدهند و جوانهای مردم به سادگی پرپر شوند.
نکته دیگر این بود که سازمان، برخلاف ادعای خود، تمامیتخواه و قلدر بود. مسعود رجوی به قانون اساسی رای نداده بود و به دلیل رد صلاحیت از کاندیداتوری در انتخابات ریاست جمهوری عصبانی بود.
خب تو که قانون اساسی منتخب ملت را قبول نداری، میخواهی با چه مبنایی رئیس جمهور کشور شوی و چه چیزی را اجرا کنی؟ مردم هم به سازمان اقبال نداشتند و سازمان غافلگیر شد و انتقام این مساله را از مردم ایران گرفت. یعنی سازمان در مجلس خبرگان قانون اساسی و مجلس شورا هم رأیی نیاورد.
مطرح میشود که حرفهای مجاهدین شنیده نشد و به آنان میدان داده نشد تا از خود دفاع کنند و این در جدایی آنها موثر بود.
اتفاقا من اعتقاد دارم امامخمینی به قدری با اینها مدارا کرد که شاید برای خود مسئولیت ایجاد کرد. نشریه مجاهد اینها تا آخر به فعالیت ادامه داد و هر آنچه سمپاشی و اهانت به امام و یارانش امکان داشت نثار کرد. این نشریه در سراسر کشور توزیع میشد. اعضای سازمان مرتب همهجا سخنرانی و میتینگ و بیانیه داشتند. البته دستشان هم خالی بود و از شانس بدشان در مقابل افراد فصیح و منطقی مانند شهید بهشتی و سایر یاران امام، مشتشان باز میشد. به نحوی که دعوت تلویزیون برای مناظره را بارها به بهانههای مضحک رد کردند. مثلا میگفتند شما برای جان برادر مسعود تضمین بدهید! خب این چه مجاهدی است؟ اصلا موسی خیابانی یا نماینده دیگری میفرستادند، اما نفرستادند چون شرکت در یک مناظره تلویزیونی خصوصا اگر مقابلشان کسی مانند مرحوم شهید بهشتی قرار میگرفت، برایشان حکم تیر خلاص در افکار عمومی را داشت.
عکس/ کفشهای مرموز بایدن
عکس/ لوگوی گوگل برای نوروز ۱۴۰۳
عکس/ رئیسی با عباس قادری خواننده قدیمی دیدار کرد
مردی که ۷۰ سال با یک ریه آهنی زندگی کرد، درگذشت
عکس/ لحظۀ ترکیدن نارنجک دستساز در دست یک جوان
تصویری جدید از سید حسن نصرالله
انتشار تصاویر فوتوشاپی کیت میدلتون/ همسر ولیعهد انگلیس عذرخواهی کرد
تصویر آخرین حضور آیتالله جنتی درمجلس خبرگان
عکس/ حسن روحانی در مجلس خبرگان
عکس/ کاشت نهال توسط رهبر انقلاب در روز درختکاری
عکس/ ملاقات امیر تتلو با مادر و خواهرش در حاشیه اولین جلسه دادگاه
عکس/ سیدحسن خمینی در حسینیۀ جماران رای خود را به صندوق انداخت
آیت الله مدرسی یزدی و طحان نظیف رای خود را به صندوق انداختند/ عکس
عکس/ محمدباقر قالیباف رأی خود را به صندوق انداخت
عکس/ آيتالله احمد جنتی رأی خود را به صندوق انداخت
ویدئو/ دو توصیه مهم حضرت آقا به مردم
عروس با کلاه ارتشی/ گزارش تصویری از ازدواج دانشجویی در دانشگاه افسری
عکس/ فرمانده مهدی برروی دیوارنگاره میدان انقلاب تهران
عکس/ دیدار غمانگیز فردوسیپور و جواد خیابانی/ عادل همکار قدیمی را فراموش نکرد
ببینید/بیانات رهبر انقلاب پس از کاشت نهال در روز درختکاری
عکس/ حضور حاج اسماعیل قاآنی در راهپیمایی ۲۲ بهمن
نمایش سامانه موشکی زمین به زمین «قیام» در حاشیه راهپیمایی ۲۲ بهمن
عکس / چهره درهم بایدن و هریس پس از حمله به پایگاه آمریکا در اردن
دیوارنگاره جدید میدان انقلاب/ عکس
عکس/ حضور شیخ زکزاکی در حرم حضرت معصومه(س)
عکسی از کارگردانی جواد عزتی در فیلم تمساح خونی
موشکهای سپاه دیشب با هشتگ کاپشن صورتی شلیک شد/ عکس
عکس/ جدیدترین دیوارنگاره میدان فلسطین با عنوان "تابوتهایتان را آماده کنید"
دیوارنگاره میدان ولیعصر(عج) برای حمایت از تیم ملّی ایران/ عکس
عکسی دیده نشده از غلامرضا تختی در کربلا
رونمایی از نامه قدیمی غلامرضا تختی/عکس
پیکر دختر کاپشن صورتی با گوشواره قلبی در حمله تروریستی دیروز/ عکس
دیوارنگاره تهدیدآمیز میدان ولیعصر رونمایی شد / عکس
تصویری از دیدار «شهید صالح العاروری» با رئیس جمهور در ۳۰ خرداد ۱۴۰۲
آخرین تصویر ثبت شده از حاج قاسم سلیمانی قبل از شهادت
سردار سلیمانی و مادرش روی دیوارنگاره میدان ولیعصر + عکس
دیدار رئیسی با خانواده سردار شهید سید رضی موسوی
خوش و بش فردوسی پور و تاج در مراسم تشییع ملیکا محمدی/ عکس
عکسی از پدر محمدرضا گلزار در شب عروسی اش!
ایلان ماسک با لباس مخصوص ژاپنیها/ عکس
۳ کیلو پیچ و مهره در شکم یک بیمار اهوازی! +عکس
عکسی خاص از دیدار رئیسی از جزیره آشوراده
با پیگیری سازمان منطقه آزاد انجام شد؛ شرکت "غدیر" پروژههای ناتمام خود در کیش را تمام میکند
فرمانده کل سپاه در مراسم عزاداری ایام فاطمیه/ عکس
تصاویر ۱۱ شهید پاسگاه راسک
تصاویر/ لباسهای مولانا بعد از مرمت در قونیه
پوتین در اتوبان همت تهران!
اولين تصوير از تتلو در خاک ایران پس از بازداشت
عکس کمتر دیده شده از رهبر معظم انقلاب در مترو تهران
زوج هالیوودی در مسجد ابوظبی/ واکنشها به حجاب رزی هانتینگتون
عکس/ بقایای دانشگاه الازهر در غزه بعد از بمباران
دیوارنگاره میدان ولیعصر(عج) برای شهادت حضرت زهرا(ع)
لیلا حاتمی در مراسم چهلم داریوش مهرجویی و همسرش/ عکس
عکس یادگاری نوجوانان باستانیکار با رهبر انقلاب
عکس/ حدیث نصب شده در دیدار امروز ورزشکاران با رهبر انقلاب
عکس/ نوشته حکاکی شده روی انگشتر رهبر انقلاب چه بود؟
عکس/ حضور مخبر در اجتماع حمایت از غزه در میدان انقلاب
عکس/ رونمایی از جدیدترین دیوارنگاره میدان جهاد
عکس/ اهدای انگشتر توسط رهبر انقلاب به شیخ زکزاکی و همسرش
سحر دولتشاهی و رامبد جوان در مراسم تشییع پیکر آتیلا پسیانی/ عکس
جدول حقوق و دستمزد ۱۴۰۳ منتشر شد
هشدار پلیس فتا درباره تورهای لحظه آخری
توییت نماینده کارگری از جلسه تعیین دستمزد با وزیر کار
اینفوگرافیک/ توصیههایی برای جلوگیری از چاقی در ماه رمضان
اینفوگرافیک/ کمک به رفع خوابآلودگی رانندهها با چند روش ساده
هشدار نوروزی پلیس فتا: WiFi رایگان ترفند مجرمان سايبری است
هشدار سیلاب؛ مردم سعی کنند تا سال تحویل سفر نروند
ورود سامانه بارشی به کشور از امروز/ فروردینِ بارانی آغاز میشود
هفت زوج آقای گلی در فوتبال ایران/ اسدی - مغانلو زوج جدید میشوند؟
اجرای طرح ترافیک پایتخت تا ۲۸ اسفند/ جزییات اجرای طرح در نوروز
چطور اینترنت هدیه دولت را فعال کنیم؟
اینفوگرافیک/ با سرگیجههای بعد از افطار چه کنیم؟
رونمایی کیم از «قدرتمندترین» تانک جهان
اینفوگرافیک/ علت و راهکار رفع بوی بد دهان در روزهداری
افزایش کرایههای اتوبوس، تاکسی و مترو در سال ۱۴۰۳/ دریافت کرایههای جدید از اول اردیبهشت
توصیههای ایمنی وزارت بهداشت در چهارشنبهسوری
اینفوگرافیک/ چهارشنبهسوری؛ چی بود، چی شد
سومی کشتی فرنگی ایران در تورنمنت بلغارستان
نظر ۷ مرجع درباره مسافرتی که روزه را باطل نمیکند
شرایط و ضوابط فعالیت رستورانها در ماه رمضان/ استقرار بازرسان در مراکز پرتردد
اینفوگرافیک/ افسردهترین کشورهای ۲۰۲۴ را بشناسید
زمان دربی ۱۰۳ تغییر نکرد/ استقلال ـ پرسپولیس؛ چهارشنبه در آزادی
رونالدو یک جنگ تمام عیار در عربستان به راه انداخت!
جزئیات تکالیف نوروزی دبستانیها؛ پیک نوروزی حذف شد
پرشکستترین سپاهان تاریخ
اینفوگرافیک/ بهترین مواد مغذی برای سلامت مغز
ویدیو/ تفریحات خاص ظریف و همسرش در کیش
اطلاعیه پلیس به مناسبت ماه مبارک رمضان
سواد رسانهای/ ۱۰ نوع اشتباه و اطلاعات نادرست
بارش برف و وزش باد در ارتفاعات کشور/ از تردد در مسیرهای مستعد وقوع بهمن خودداری کنید
۱۸ اسفند؛ واریز دومین شارژ ۲۲۰ هزار تومانی طرح فجرانه کالابرگ
سواد رسانهای/ پروپاگاندا چیست و چه اهدافی دارد؟
اولین قضاوت یک داور زن در داربی تهران
عکس/ حسن روحانی در مجلس خبرگان
برگزاری داربی چهارشنبه ۲۳ اسفند تنها با ۴۵ هزار تماشاگر
این شما و جولان صبانتیون؛ مبارک آنان که رای ندادند!
سواد رسانهای/ چگونه اخبار جعلی را تشخیص دهیم؟
۳۰ کاندیدای پیشتاز در تهران عضو کدام فهرست انتخاباتی بودند؟
روند بازار ارز تهران بعد از انتخابات ۱۱ اسفند چگونه خواهد بود؟
کلیه مدارس استان تهران روز شنبه تعطیل است
اینفوگرافیک/ نکات مهم بیانات رهبر انقلاب درباره انتخابات
با چه مدارک شناسایی میتوانیم رأی دهیم؟
پرداخت بیمه بیکاری مشروط شد
اعلام رسمی محرومیت سنگین پوگبا از فوتبال
قیمت سکه افزایشی شد
رای نهایی درباره حرکت جنجالی رونالدو اعلام شد
پخش سری جدید «پایتخت» به نوروز میرسد؟
پسر احمدرضا عابدزاده جواب بیرانوند را داد
اینفوگرافیک/ دلایل خوابرفتن دستوپاها چیست و چه باید کرد؟
انفجار عامل تروریستی حین انجام عملیات بمب گذاری در سیستان و بلوچستان/ دومین تروریست متواری گشت
شوک 700 میلیون یورویی منچستر به رئال در جذب امباپه!
بهای پایه طرح ترافیک ۷۵ هزار تومان میشود/عوارض ۳۵ درصدی برای مجوز احداث و نصب آنتنها و دکلها
حادثه تلخ سوختگی برای دختر دوچرخهسوار ایران
بارش برف و باران در نقاط مختلف کشور
زمان دقیق واریز عیدی کارمندان، کارگران و بازنشستگان ۱۴۰۳ اعلام شد
دستور ویژه اژهای به قضات: با سرعت به موضوع تخلفات انتخاباتی ورود کنید
برای باز شدن پنجره؛ نام پرسپولیس در بین «ممنوعها»/ خطری سرخها را تهدید نمیکند
۷ بازیکن نکونام در آستانه از دست دادن بازی با استقلال و دربی!
مشکل حادی تاکنون در حوزه انتخابات و فعالیت کاندیداها نبوده است/ تاکنون جرم انتخاباتی نداشتهایم
شکایت باشگاه الشباب از رونالدو به خاطر حرکت غیر اخلاقی