به گزارش روزپلاس؛ درسهای بحران۲۰۰۸ در تاریخ اقتصاد جهان باعث شد که سکانداران پولی با حساسیت بیشتری روند بازارها را رصد کنند. رویکرد اصلی سیاستگذاران پولی، هدفگذاری قیمتی در این بازارها نیست، بلکه بیشتر ایجاد بستری است تا از بروز ابرحباب در یک یا چند بازار جلوگیری کنند؛ اما چرا این موضوع برای سیاستگذاران حساس است؟
شکلگیری حباب در یک بازار دارایی مهم، تنها محدود به آن بازار نمیشود و میتواند به شکل دومینویی، به سایر بازارهای دارایی و در نهایت به کل اقتصاد آسیب بزند. بنابراین باید با ابزارهای موجود در دست سیاستگذاران پولی، از جهشهای بزرگ جلوگیری شود. به نظر میرسد که در شرایط کنونی یکی از مهمترین ابزارهای موجود برای تنظیم بازارها، نرخ بهره است.
این موضوع اگرچه باعث رکود موقت در برخی بازارها میشود، اما با هدف نهایی کنترل تورم و ثبات مالی، بستر لازم برای بهبود وضعیت اقتصاد در بلندمدت را فراهم خواهد کرد. درحالیکه طی هفتههای اخیر افزایش نرخهای بهره توانسته حباب بازار جهانی مسکن را مهار کرده و عامل تخلیه آن شود، در ایران برخی نقشی خلاف آن را از سیاستگذار پولی برای بازار سرمایه طلب میکنند.
ابزار تخلیه حباب بازارها
بحران ۲۰۰۸، باعث شد که سیاستگذاران نسبت به ابرنوسانها در بازارهای دارایی حساس شوند. پس از بحران مالی ۲۰۰۸ و حوادث بعد از آن، بانکهای مرکزی در جهان درخصوص رصد بازارهای دارایی تغییر رویه دادند. در واقع این بحران سبب شد تا به بازارهای دارایی بهعنوان عاملی تاثیرگذار بر متغیرهای کلان اقتصادی همچون نرخ تورم و بیکاری نگاه شود. پیش از این بحران بحث تاثیرگذاری این بازارها بر تحولات اقتصاد کلان چندان مرسوم نبود؛ اما با حوادثی که در سال۲۰۰۸ رخ داد (مخصوصا تحولات بازار مسکن در آن سالها که جرقه بحران را زد)، سیاستگذاران پولی در بانکهای مرکزی اهمیت رصد بازارهای دارایی مانند بازار مسکن و سهام و تاثیر آن بر متغیرهای کلان را بیش از پیش درک کردند. حتی اگر بازارها در شرایط رکودی قرار گیرند، اما کنترل تورم بر تمام دیگر متغیرها اولویت پیدا کرده است.
انعطافپذیری در سیاستگذاری
ازآنجاکه در هر کشور، امکان تغییرات سریع در شرایط مالی و اقتصادی وجود دارد، سیاستگذار باید انعطافپذیری لازم برای عکسالعمل مناسب را داشته باشد تا با ابزار کارآ، نوساناتی را که ممکن است تهدیدی برای ثبات اقتصاد باشند، خنثی کند. در دهه گذشته، ثبات مالی همواره یکی از مهمترین مسائل مدنظر بانکهای مرکزی برای کنترل تورم بوده است. حوادث دهه گذشته مانند بحران مالی جهانی سال۲۰۰۸ مبحث جدیدی در ادبیات اقتصادی در زمینه ارتباط بین سیاست پولی و پویاییهای قیمت سهام ایجاد کرده است و حوزه جدیدی برای بحث درباره جذابیت ارتباط مستقیم بانک مرکزی با ثبات مالی بهوجود آورده است.
بانکهای مرکزی بهدلیل اهمیت ثبات مالی در مکانیسم انتقال سیاست پولی به تنظیم سیاستهای مالی علاقهمند هستند؛ بهطوریکه اقتصاددانان بیثباتی مالی را یک تهدید برای اهداف مهم اقتصاد کلان همچون رشد پایدار و ثبات قیمتها میدانند.
حباب بازار دارایی
حبابها یکی از پدیدههای اقتصادی قابل مشاهده هستند و اقتصاددانان اغلب زمانی از واژه حباب برای یک دارایی استفاده میکنند که قیمت دارایی در همان مسیری که عوامل بنیادی اقتصادی پیش میروند، حرکت نمیکند. اغلب حبابها صدمات مهمی بر اقتصاد وارد میکنند که از سادهترین آنها میتوان به انحراف شدید قیمتها از مسیر اصلی خود اشاره کرد. نظریههای علم اقتصاد درباره حبابها به دو عنصر اصلی تمرکز دارند.
اول عوامل کلان اقتصادی که تاثیر زیادی بر قیمت سهام دارد و میتواند به تشکیل حبابها کمک کند. درواقع از عوامل مهم این حیطه، سیاست پولی و نرخ بهره است. دیگری عوامل خرد اقتصادی مانند نقش اطلاعات بر رفتار سهامداران و تاثیر رفتار سهامداران بر تغییرات قیمتها و درنهایت حبابزدایی از بازارها است.
سیاست پولی نیز از دو کانال بر شاخص کل قیمت سهام تاثیرگذار است. اول ازطریق نرخهای بهره که اثر مستقیم بر تقاضای وام دارد و کانال دوم از طریق اعتبارات قابل دسترس است. اگر دولت سیاست پولی انقباضی اجرا کند، اعتبار قابل دسترس کمتری وجود دارد و فعالیت اقتصادی منقبض می شود. کاهش عرضه پول نسبت به تقاضای پول بهدلیل افزایش نرخهای بهره، باعث کاهش شاخص کل قیمت سهام خواهد شد. در سالهای اخیر موج افزایش سریع قیمت داراییها مانند سهام و مسکن در بسیاری از کشورها بهطور همزمان اتفاق افتاده است. باتوجه به اهمیت این موضوع، تاثیر سیاست پولی بر عملکرد بازار داراییها مهمترین نگرانی سیاستگذاران را تشکیل میدهد.
استراتژی سیاستگذار
پس از وقوع بحران بزرگ مالی سال ۲۰۰۸، سیاستگذاران پولی در بانکهای مرکزی جهان علاوه بر متغیرهای موجود در تابع هدف اقتصاد کلان نظیر تورم و بیکاری، متغیر دیگری را وارد این تابع کردند که بهصورت بالقوه و در شرایط ویژه میتوانست بر سایر متغیرها تاثیر بگذارد و آن متغیر، بازارهای دارایی بود. درواقع از سال۲۰۰۸ به بعد، بانکهای مرکزی به رصدکردن بازارهای دارایی اقدام کردند تا تاثیرات آنها بر اقتصاد کلان را بررسی کرده و در مواقع لزوم با بهکارگیری ابزارهای مختلف، به بهبود شرایط کمک کند. نکته مهم درباره بازارهای دارایی این است که ممکن است این بازارها یکدست نباشند. یعنی مثلا بازار مسکن افزایشی و بازار سهام کاهشی باشد. از اینرو هدفگذاری قیمتی برای سیاستگذار پولی بانک مرکزی در این بازارها مقدور نیست.
همین یکدست نبودن باعث میشود تا بهکارگیری ابزار پولی برای این بازارها با دشواری مواجه شود. اما در شرایطی نظیر بحران بازار مسکن در سال۲۰۰۸، استفاده از ابزار پولی توانست اثرات منفی بحران بر اقتصاد کلان را تعدیل و کنترل کند. در شرایط فعلی که تورم جهانی افزایش یافته و قیمت مسکن به نسبت زیاد شده است، سیاستگذار پولی بانک مرکزی با افزایش نرخ بهره، حباب ایجادشده در بازار مسکن را کنترل میکند. بنابراین اگر سیاستگذار همواره بازارهای دارایی را رصد کند، میتواند در شرایط ویژه و بحرانی از ایجادیا گسترش حباب در بازارها جلوگیری کند و مانع از تبعات منفی بالقوه روی تورم و بیکاری و در یک کلام اقتصاد کلان شود. البته باید توجه داشت که این موضوع نباید بهعنوان هدفگذاری قیمتی سیاستگذار پولی در این بازارها تلقی شود؛ چراکه اساسا چنین چیزی ممکن نیست و سیاستگذار با استفاده از ابزار پولی نمیتواند چنین کاری انجام دهد.
حباب قیمتی و سیاست پولی
باتوجه به آسیبهای قابل توجهی که حبابهای قیمتی بهصورت بالقوه میتوانند در اقتصاد ایجاد کنند، پرسش مهمی که مطرح میشود این است که بانکهای مرکزی چگونه باید به این تغییرات در قیمت داراییها واکنش نشان دهند؟ برخی اقتصاددانان استدلال میکنند که بانکهای مرکزی نباید پاسخی به تغییر قیمتهای دارایی دهند مگر آنکه این قیمتها بر انتظارات تورمی تاثیر بگذارند. حتی برخی اقتصاددانان پا را فراتر گذاشتند و استدلال میکنند که هرگونه افزایش در نرخ بهره که توسط بانک مرکزی انجام شده باشد، نه تنها حباب را کاهش نمیدهد، بلکه سبب افزایش آن نیز میشود. این گروه از اقتصاددانان بر این باورند که بانکهای مرکزی باید پس از انفجار حباب برای کاهش آسیب اقتصادی و مالی ناشی از آن، دخالت کنند. درمقابل گروهی دیگر از اقتصاددانان بر این باورند که بانک مرکزی میتواند عملکرد اقتصاد کلان را با پاسخ به تغییرات بیش از حد قیمت دارایی بهبود بخشد.
چالشهای پیشروی بانک مرکزی
بانک مرکزی برای دخالت در حباب قیمتی با دو چالش عمده مواجه است: اول اینکه تشخیص وجود حباب بسیار دشوار است؛ زیرا محاسبه ارزش ذاتی داراییها به آسانی صورت نمیگیرد. همچنین تشخیص اینکه چه مقدار انحراف از ارزش ذاتی یک دارایی ایجاد حباب میکند نیز بهعنوان چالشی پیش روی بانک مرکزی است. با این حال عدم اطمینان در حباب قیمتی نباید بهانهای برای بانک مرکزی بهمنظور عدم دخالت باشد. همچنین نااطمینانی در ارزیابی رویدادها و اتفاقات در سیاست پولی نیز وجود دارد؛ به این معنا که عدم اطمینان درباره شاخصهای پیشروی اقتصادی برای تصمیمگیری سیاستهای پولی بسیار زیاد است.
بنابراین عکسالعمل نشان دادن نسبت به دادههای کلان گذشته استراتژی مناسبی برای بانک مرکزی نیست، بلکه باید به فعالیتهای اقتصادی فعلی و آتی دقت و توجه کافی داشته باشد.اعمال سیاستهای پولی مناسب نیازمند وجود ابزارهای مکفی است که در سیستم پولی ایران به لحاظ ملاحظات شرعی با محدودیتهایی روبهرو است. از این رو، ضروری است که مطالعات لازم برای طراحی ابزارها و مکانیسمهای کافی برای مدیریت عرضه پول صورت گیرد تا بانک مرکزی عملا امکان مدیریت فعال بازار پول و به تبع آن دیگر بازارهای دارایی را داشته باشد.
سیاستهای پولی مناسب میتواند زمینهساز کنترل پایدار تورم، ثبات در بازار اعتبار و بهصورت غیر مستقیم کنترل بازارهای ارز، طلا و مسکن شود. از این رو، بانک مرکزی در صورت دسترسی به ابزارهای لازم میتواند از بسیاری از شوکهای پولی، مالی و اقتصادی جلوگیری کند. از سوی دیگر، با توجه به اینکه تامین مالی در ایران عمدتا توسط بانکها انجام میشود، هرگونه بی ثباتی در سیستم بانکی، کل اقتصاد را با نوسانات فزاینده روبهرو میکند.
کاهش در قیمت (واقعی) داراییهای مالی، انباشته شدن مطالبات غیرجاری و نکول وامگیرندگان، بیثباتی در بازار ارز، رعایت نکردن استانداردهای کفایت سرمایه، سرمایهگذاریهای خطرناک و... میتوانند موجب وقوع بحران در نظام بانکی شود.بانک مرکزی باید با فراهم کردن چارچوبهای مقرراتی مناسب، احتمال وقوع بحرانهای بانکی را به حداقل برساند.
بیان این نکته ضروری است که ثبات کم یا بیثباتی بانکها، کاهش شدید عرضه منابع مالی تامینکننده سرمایه و وامهای بانکی را در پی دارد و موجب وارد آمدن فشار بر بنگاهها و خانوارها برای تعدیل ترازهای مالی آنها میشود و در نتیجه، با بیاعتمادی سپردهگذاران و کاهش سپردهها، تولید و در نتیجه درآمد و ثروت ملی کاهش مییابد. از این رو، ضرورت دارد بانکها و موسسات بانکی بهگونهای هدایت شوند که با ریسکهای فزاینده روبهرو نشوند و ثبات و اطمینان موجود در نظام بانکی و به تبع آن نظام اقتصادی را مخدوش نکنند.
دنیای اقتصاد
ویدیو/ منظور پس از مخالفت با واردات خودرو: نظرم درباره واردات خودرو نظر شخصی بود/ مکلف به اجرای قانون هستیم
تصویری باورنکردنی از پسر هادی چوپان/ فیگور مشابه گرگ ایرانی و فرزندش
تصاویر مظنونین حمله تروریستی در مسکو منتشر شد
ابطحی مجروح شد/ سارقین ناکام ماندند+ عکس
عکس/ پست اینستاگرام کنفدراسیون فوتبال آسیا به مناسبت آغاز سال نو
عکس/ کفشهای مرموز بایدن
عکس/ لوگوی گوگل برای نوروز ۱۴۰۳
عکس/ رئیسی با عباس قادری خواننده قدیمی دیدار کرد
مردی که ۷۰ سال با یک ریه آهنی زندگی کرد، درگذشت
عکس/ لحظۀ ترکیدن نارنجک دستساز در دست یک جوان
تصویری جدید از سید حسن نصرالله
انتشار تصاویر فوتوشاپی کیت میدلتون/ همسر ولیعهد انگلیس عذرخواهی کرد
تصویر آخرین حضور آیتالله جنتی درمجلس خبرگان
عکس/ حسن روحانی در مجلس خبرگان
عکس/ کاشت نهال توسط رهبر انقلاب در روز درختکاری
عکس/ ملاقات امیر تتلو با مادر و خواهرش در حاشیه اولین جلسه دادگاه
عکس/ سیدحسن خمینی در حسینیۀ جماران رای خود را به صندوق انداخت
آیت الله مدرسی یزدی و طحان نظیف رای خود را به صندوق انداختند/ عکس
عکس/ محمدباقر قالیباف رأی خود را به صندوق انداخت
عکس/ آيتالله احمد جنتی رأی خود را به صندوق انداخت
ویدئو/ دو توصیه مهم حضرت آقا به مردم
عروس با کلاه ارتشی/ گزارش تصویری از ازدواج دانشجویی در دانشگاه افسری
عکس/ فرمانده مهدی برروی دیوارنگاره میدان انقلاب تهران
عکس/ دیدار غمانگیز فردوسیپور و جواد خیابانی/ عادل همکار قدیمی را فراموش نکرد
ببینید/بیانات رهبر انقلاب پس از کاشت نهال در روز درختکاری
عکس/ حضور حاج اسماعیل قاآنی در راهپیمایی ۲۲ بهمن
نمایش سامانه موشکی زمین به زمین «قیام» در حاشیه راهپیمایی ۲۲ بهمن
عکس / چهره درهم بایدن و هریس پس از حمله به پایگاه آمریکا در اردن
دیوارنگاره جدید میدان انقلاب/ عکس
عکس/ حضور شیخ زکزاکی در حرم حضرت معصومه(س)
عکسی از کارگردانی جواد عزتی در فیلم تمساح خونی
موشکهای سپاه دیشب با هشتگ کاپشن صورتی شلیک شد/ عکس
عکس/ جدیدترین دیوارنگاره میدان فلسطین با عنوان "تابوتهایتان را آماده کنید"
دیوارنگاره میدان ولیعصر(عج) برای حمایت از تیم ملّی ایران/ عکس
عکسی دیده نشده از غلامرضا تختی در کربلا
رونمایی از نامه قدیمی غلامرضا تختی/عکس
پیکر دختر کاپشن صورتی با گوشواره قلبی در حمله تروریستی دیروز/ عکس
دیوارنگاره تهدیدآمیز میدان ولیعصر رونمایی شد / عکس
تصویری از دیدار «شهید صالح العاروری» با رئیس جمهور در ۳۰ خرداد ۱۴۰۲
آخرین تصویر ثبت شده از حاج قاسم سلیمانی قبل از شهادت
سردار سلیمانی و مادرش روی دیوارنگاره میدان ولیعصر + عکس
دیدار رئیسی با خانواده سردار شهید سید رضی موسوی
خوش و بش فردوسی پور و تاج در مراسم تشییع ملیکا محمدی/ عکس
عکسی از پدر محمدرضا گلزار در شب عروسی اش!
ایلان ماسک با لباس مخصوص ژاپنیها/ عکس
۳ کیلو پیچ و مهره در شکم یک بیمار اهوازی! +عکس
عکسی خاص از دیدار رئیسی از جزیره آشوراده
با پیگیری سازمان منطقه آزاد انجام شد؛ شرکت "غدیر" پروژههای ناتمام خود در کیش را تمام میکند
فرمانده کل سپاه در مراسم عزاداری ایام فاطمیه/ عکس
تصاویر ۱۱ شهید پاسگاه راسک
تصاویر/ لباسهای مولانا بعد از مرمت در قونیه
پوتین در اتوبان همت تهران!
اولين تصوير از تتلو در خاک ایران پس از بازداشت
عکس کمتر دیده شده از رهبر معظم انقلاب در مترو تهران
زوج هالیوودی در مسجد ابوظبی/ واکنشها به حجاب رزی هانتینگتون
عکس/ بقایای دانشگاه الازهر در غزه بعد از بمباران
دیوارنگاره میدان ولیعصر(عج) برای شهادت حضرت زهرا(ع)
لیلا حاتمی در مراسم چهلم داریوش مهرجویی و همسرش/ عکس
عکس یادگاری نوجوانان باستانیکار با رهبر انقلاب
عکس/ حدیث نصب شده در دیدار امروز ورزشکاران با رهبر انقلاب
اینفوگرافیک/ چه زمانی نباید خرما بخوریم؟
گفتگوی دو وزیر سابق در خصوص صداوسیما
توهین دوباره بایدن به پوتین
اینفوگرافیک/ کدام رذایل اخلاقی در قرآن آمده است؟
خودکشی یک دکتر جوان در دلفان / یک مسئول: زنگ خطر خودکشی رزیدنتها به صدا درآمد / عوامل انسانی دخیل قابل شناسایی و مجازات هستند
فرصت ویژه قلعهنویی برای صعود و اعتماد بیشتر به جوانان مقابل ترکمنستان
معاون حوزه علمیه ماهشهر به قتل رسید
اعلام جزئیات مذاکره استقلال با الهیار صیادمنش و دو لژیونر دیگر
بازگشت پرهزینه و ناموفق صداوسیما به سلبریتی ها/ پرداخت های میلیاردی صحت دارد؟
بزرگترین پیشرفتهای فناوری در سال گذشته چه بود؟
شماره تلفن های ضروری در عید نوروز
عکس/ مروری بر نامگذاری سالها توسط رهبر انقلاب از سال ۱۳۸۷ تا ۱۴۰۳
محبوس شدن در سرویس بهداشتی؛ اولین حادثه پایتخت در سال ۱۴۰۳
اینفوگرافیک/تولید دغدغه ی جدی رهبر انقلاب
جدول حقوق و دستمزد ۱۴۰۳ منتشر شد
هشدار پلیس فتا درباره تورهای لحظه آخری
توییت نماینده کارگری از جلسه تعیین دستمزد با وزیر کار
اینفوگرافیک/ توصیههایی برای جلوگیری از چاقی در ماه رمضان
اینفوگرافیک/ کمک به رفع خوابآلودگی رانندهها با چند روش ساده
هشدار نوروزی پلیس فتا: WiFi رایگان ترفند مجرمان سايبری است
هشدار سیلاب؛ مردم سعی کنند تا سال تحویل سفر نروند
ورود سامانه بارشی به کشور از امروز/ فروردینِ بارانی آغاز میشود
هفت زوج آقای گلی در فوتبال ایران/ اسدی - مغانلو زوج جدید میشوند؟
اجرای طرح ترافیک پایتخت تا ۲۸ اسفند/ جزییات اجرای طرح در نوروز
چطور اینترنت هدیه دولت را فعال کنیم؟
اینفوگرافیک/ با سرگیجههای بعد از افطار چه کنیم؟
رونمایی کیم از «قدرتمندترین» تانک جهان
اینفوگرافیک/ علت و راهکار رفع بوی بد دهان در روزهداری
افزایش کرایههای اتوبوس، تاکسی و مترو در سال ۱۴۰۳/ دریافت کرایههای جدید از اول اردیبهشت
توصیههای ایمنی وزارت بهداشت در چهارشنبهسوری
اینفوگرافیک/ چهارشنبهسوری؛ چی بود، چی شد
سومی کشتی فرنگی ایران در تورنمنت بلغارستان
نظر ۷ مرجع درباره مسافرتی که روزه را باطل نمیکند
شرایط و ضوابط فعالیت رستورانها در ماه رمضان/ استقرار بازرسان در مراکز پرتردد
اینفوگرافیک/ افسردهترین کشورهای ۲۰۲۴ را بشناسید
زمان دربی ۱۰۳ تغییر نکرد/ استقلال ـ پرسپولیس؛ چهارشنبه در آزادی
رونالدو یک جنگ تمام عیار در عربستان به راه انداخت!
جزئیات تکالیف نوروزی دبستانیها؛ پیک نوروزی حذف شد
پرشکستترین سپاهان تاریخ
اینفوگرافیک/ بهترین مواد مغذی برای سلامت مغز
ویدیو/ تفریحات خاص ظریف و همسرش در کیش
اطلاعیه پلیس به مناسبت ماه مبارک رمضان
سواد رسانهای/ ۱۰ نوع اشتباه و اطلاعات نادرست
بارش برف و وزش باد در ارتفاعات کشور/ از تردد در مسیرهای مستعد وقوع بهمن خودداری کنید
۱۸ اسفند؛ واریز دومین شارژ ۲۲۰ هزار تومانی طرح فجرانه کالابرگ
سواد رسانهای/ پروپاگاندا چیست و چه اهدافی دارد؟
اولین قضاوت یک داور زن در داربی تهران
عکس/ حسن روحانی در مجلس خبرگان
برگزاری داربی چهارشنبه ۲۳ اسفند تنها با ۴۵ هزار تماشاگر
این شما و جولان صبانتیون؛ مبارک آنان که رای ندادند!
سواد رسانهای/ چگونه اخبار جعلی را تشخیص دهیم؟
۳۰ کاندیدای پیشتاز در تهران عضو کدام فهرست انتخاباتی بودند؟
روند بازار ارز تهران بعد از انتخابات ۱۱ اسفند چگونه خواهد بود؟
کلیه مدارس استان تهران روز شنبه تعطیل است
اینفوگرافیک/ نکات مهم بیانات رهبر انقلاب درباره انتخابات
با چه مدارک شناسایی میتوانیم رأی دهیم؟
پرداخت بیمه بیکاری مشروط شد
اعلام رسمی محرومیت سنگین پوگبا از فوتبال
قیمت سکه افزایشی شد
رای نهایی درباره حرکت جنجالی رونالدو اعلام شد