به گزارش روز پلاس، در ابتدا و قبل از هر چیز دیگری باید تاکید کرد که موفقیت اروپاییها به هیچ وجه نتیجه برتری ذاتی فرهنگ اروپایی نبوده است. برخی اما معتقدند که موفقیت اروپاییها یک پدیده پیچیده و معلول ناخواسته چندین کُنش سادهتر بوده است. معجزه اقتصادی اروپا حاصل نتایج نهادی مشروط بود. آن معجزه اقتصادی بدون هیچ برنامه یا طرحی صورت گرفت. اما آن اتفاق رخ داد و بلافاصله پس از آن، یک سیستم اقتصادی پویا و پیشرونده را تولید کرد تا رشد علم محور هم ممکن و هم پایا شود.
این مهم چگونه حاصل شد؟ به طور خلاصه، چندپارگی اروپا باعث ایجاد رقابتی زایا بین کشورها شد. به عبارت بهتر، حاکمان اروپایی دریافتند که باید به دنبال بهترین و بااستعدادترین افراد نخبه و هنرمندان باشند. اریک ال جونز، این اتفاق را "سیستم ایالتی" مینامد. اروپاییها به خاطر همین شکاف متحمل هزینههای گزافی نیز شدند: سختترین و طاقتفرساترین جنگها، منابع مورد نیاز برای حفاظت از خود و عدم وجود هماهنگی بین کشورها. گرچه برخی از دانشمندان امروزه بر این باورند که همین سیستم رقابتی در دراز مدت بیشتر به اروپا کمک کرد و مزایایش بیشتر از هزینههایش شد. وجود ایالتهای رقابتی از یک جهت دیگر نیز بسیار مفید بود: تشویق دانشمندان به خلاقیت و ابتکار در زمینه علم و فناوری.
این ایده که چندپارگی سیاسی علیرغم هزینههای ظاهریاش فواید بیشماری را برای اروپاییان به همراه داشت، از جایگاه خاصی برخوردار بوده است. ادوارد گیبون در کتاب "تاریخ زوال و سقوط امپراتوری روم (1789 میلادی) نوشت: «اروپا در حال حاضر به 12 کشور قدرتمند و پادشاهی تقسیم شده است.» وی همچنین نوشت که سه کشور در آن بین "کشورهای مشترک المنافع و قابل احترامی" هستند ولی کشورهای دیگر همگی بسیار کوچک اما کاملا مستقل هستند. گیبون همچنین مینویسد: «سو استفاده حاکمان از قدرت توسط تاثیر دو جانبه ترس و شرمساری خنثی میشود. جمهوریها به نحوی دارای نظم و ثبات شدهاند.»
به عبارت سادهتر، رقابت بین کشورها و الگوهای متقابل باعث شد تا خطرات دیکتاتوری و تمامیت خواهی کاهش یابد. پیشرفت دانش و صنعت در سایه رقابت سرعت گرفت. دیگر نویسندگان دوران روشنفکری مانند امانوئل کانت و دیوید هیوم نیز چنین نگاهی به وضعیت اروپا داشتند. رقابت بین کشوری از اصلاحات قرن 18 پتر کبیر در روسیه گرفته تا پاسخ آمریکا به شوروی در سال 1957 میلادی، همواره مهمترین عامل محرک اقتصادی بین کشورها بوده است. علاوه بر آن، سیستم ایالتی باعث شد تا مقامات هر کشور به فکر رفاه و پیشرفت مردم خود باشند تا شهروندان نخبه به کشورهای دیگر مهاجرت نکنند گرچه این اتفاق رخ میداد.
استدلال مخالف این رویکرد اما چیست؟ برخی میگویند چندپارگی سیاسی کافی نیست زیرا خاورمیانه، شبه جزیره هند و قاره آفریقا در بیشتر طول تاریخش تکه تکه بوده اما هیچ پیشرفت محسوسی مانند اروپاییها را تجربه نکردند. عامل دیگر "اندازه بازار" بود. مثلا متیو بولتون در نامهای به همکارش جیمز وات نوشت: «ساخت موتور مورد نیازت برای سه کشور اصلا به صرف نیست. به نظرم باید آن را برای تمام جهان صادر کنم.»
این ایده در مورد کتب و مقالات پیرامون علوم ستاره شناسی، درمان و ریاضیات نیز محسوب میشود. چندپارگی سیاسی اروپا در عین اتحاد علم و فرهنگی این قاره وجود داشت. به عبارت بهتر، مردان و زنان تحصیل کرده و خلاق به شکلی عادلانه بین کشورها توزیع شده بودند و پراکندگی مذهبی کمتر احساس میشد.
سرعت فعالیتهای علمی در دوران قرون وسطی در مقایسه با دوران بعدی خود بسیار آهستهتر بود. در اوایل دوران اروپای مدرن، مرزها دیگر جایگاه قبلی را نداشته و همه به فکر محیطی متحد برای دانشمندان بودند. این موضوع را میتوان از سفرهای دانشمندان علمی قرن 16 مانند دسیدریوس اراسموس و خوان لوئیس ویوس به نقاط مختلف اروپا متوجه شد. رسانههای چاپی و سرویس پست نیز به توزیع علوم بهتر کمک کرد. همچنین شهرت افرادی مانند اسپینوزا و گالیله به قدری بود که اگر کشوری مانع چاپ آثارشان میشد، کشورهای دیگر فورا به آنها خدمات میدادند. برای مثال، آثار ممنوعه گالیله در خارج از ایتالیا به چاپ میرسید. این شرایط اما در چین یا امپراتوری عثمانی وجود نداشت.
همین ترکیب انحصاری چندپارگی سیاسی در اروپا باعث شد تا علوم و اختراعات جدید به سرعت در کشورهای دیگر منتشر و پاسخ داده شود. برای مثال، 50 سال پس از انتشار مقاله ویلیام هارویِ فرانسوی در مورد گردش خون (1628 میلادی)، یک پزشک انگلیسی به نام توماس براونی نوشت: «آن ایده در ابتدا کنار زده شد اما به مرور پذیرفته شد.» دانشمندان وقت خودشان را شهروندان "جمهوری حروف" و یا "امپراتوری حقیقت" میدانستند. از این رو بازاری بسیار رقابتی برای دانشمندان پدید آمده بود.
در مجموع، دانشمندان سراسر اروپا تقریبا در هر زمینهای با یکدیگر رقابت میکردند. آنها به اتفاق به "علم بدون مرز" اعتقاد داشتند. گیبون میگوید: «یک فیلسوف برخلاف یک جنگجو به اروپا به چشم یک "جمهوری کبیر" نگاه میکرد. بنابراین دانشمندان وجود یک منطقه واحد را تضمین میکردند. اتفاقی که در اروپا رخ داد، در هیچ تمدن دیگری وجود نداشت.»
از این حیث، اروپا از دو امتیاز ویژه سود میبرد: مزایای استفاده از جامعه دانشگاهی یکپارچه و فراملیتی و همچنین یک سیستم ایالات رقابتی. این سیستم منجر به بروز چندین مؤلفه فرهنگی در اروپا شد که در نهایت منتهی به غنی سازی بزرگ شد: اعتقاد به پیشرفت اجتماعی و اقتصادی، توجه فزایند به به نوآوریهای علمی و فکری، و تعهد به روش بیکن [یک روش علمی در تاریخ علم]. دانشمندان قرن 17 جمهوری حروف نیز همین روش علمی را مبنای تحقیقات علمی خود قرار دادند.
لحاظ کردن رشد اقتصادیِ دانش – محور به عنوان مهمترین انگیزه "انقلاب صنعتی" و رشد اقتصادی اولیه همچنان در هالهای از ابهام قرار دارد، اما چندان دور از ذهن نیز نیست. نمونههای اختراعات صرفا علم – محور در قرن 18 اندک است اما تعداد آن از سال 1815 میلادی به سرعت افزایش یافت. بنابراین نمیتوان آن انقلاب علمی را جدای از رشد اقتصادی اروپا دانست. با این حال، برخی از اختراعات به آزمایشهای تجربی نیاز داشت که از آن جمله میتوان به کرنومتر دریایی (از جمله اختراعات مهم دوران انقلاب صنعتی) اشاره کرد.
باید به این نکته توجه کرد که پیشرفتهای علمی نه تنها توسط علوم آزاد و رشد بازار صورت گرفت، بلکه باید به ظهور ابزار و وسایل تحقیقاتی بهتر نیز اشاره کرد: میکروسکوپ، تلسکوپ، بارومتر و دماسنج مدرن. سپس با ظهور موتورهای بخار، نوبت به پیشرفتهای ترمودینامیکی رسید.
در قرن 18 میلادی، رابطه بین دانش و صنعت (مهندسان و مکانیکها) به شکل چشمگیری بیشتر شد. تعامل بین دانش گزارهای (دانشِ 'چه') و دانش تجویزی (دانش "چگونه") باعث شکلگیری بازخوردی مثبت نسبت به مدل خود کاتالیزی شد.
باید بدانیم که غنی سازی کبیر در اروپا به هیچ عنوان اجتناب ناپذیر نبود. تنها در صورت وجود تغییرات کوچک در شرایط ابتدایی، و یا حتی اتفاقات پیشبینی نشده، ممکن بود که عصر شکوفاییهای اروپاییها هرگز از راه نرسد. اگر قدرتهای مذهبی و سیاسی از آرایش متفاوتی در این قاره برخوردار بودند، ممکن بود که تمامی پیشرفتها با روی کار آمدن قدرتهای محافظه گر و اتخاذ استراتژیهای خصمانهتر حاصل نشود. روشنفکری اروپایی از جمله خروجیهای بازار آزاد ایدهها در دوران پس از سال 1600 میلادی بود. در نتیجه آن، پیشرفتهای علمی و فکری وارد نظام سیاسی کشورهای اروپایی شد که به واسطه آن سیستمی طراحی شد که همچنان در اروپا پابرجاست. جهان امروز نیز شامل نهادهای رقابتی بیشماری است و اتحاد حتی بیشتر از سال 1600 میلادی ممکن به نظر میرسد. بازار ایدههای جهان امروز فعالتر از هر دورانی است و نوآوریها با سرعتی بیسابقه در حال رخ دادن هستند. شاید در ورای ثمرات دمدستیِ تکنولوژی، هنوز باید منتظر بهترین مرحله آن باشیم.
فرادید
ویدیو طنز/تصاویر لحظه درگیری پدافند با ریز پرنده رژیم صهیونیستی
فیلم/تصویری دیده نشده از حمله نا موفق ریز پرنده ها به تاسیسات اصفهان
عکس/ تمسخر رژیم صهیونیستی توسط کاربران عرب در حاشیه حادثه اصفهان
طنز/ اولین عکس از محل برخورد موشک به پایگاه هشتم شکاری اصفهان
توده ۱۸ کیلویی از بدن یک بانوی بهشهری خارج شد
ویدیو/ زورگیران موش شدند
دیوارنگاره میدان ولیعصر؛ اسرائیل از خانه عنکبوت سست تر است
عکس/ پوستر رسانه KHAMENEI.IR در پی پاسخ تنبیهی ایران به رژیم صهیونیستی
یک مامور انتظامی در شهرستان هیرمند به شهادت رسید/ عکس
بازدید قلعهنویی از باشگاه آلانیا اسپور ترکیه + عکس
دیدار نابغه کشتی جهان با عبدالرشید سعداللهیف در مدینه+عکس
عکس/ اسبسواری دختر ۶ ماهه سردار آزمون
قاب عکسی آخرالزمانی از شهر خانیونس پس از خروج نیروهای اسرائیل از آن!
عکس/ پیام تبریک رونالدو به مسلمانان
حضور بن سلمان در نماز عیدفطر/عکس
نخستین تصویر از هلال عید فطر / عکس
ویدیو/ زورگیری در اتوبان صدر تهران
اولین عکس از همسر رضا داوودنژاد در مراسم خاکسپاری
عکس/ حضور رئیس قوه قضائیه در راهپیمایی روز قدس
عکس/حضور رئیس مجلس در راهپیمایی بزرگ روز قدس
عکسی از ناطق نوری و سردار فلاح در راهپیمایی روز قدس تهران /وزیر احمدی نژاد هم آمد
عکس/فریاد «مرگ بر اسرائیل» فرزندان شهدای حادثۀ تروریستی ساختمان کنسولی سفارت ایران
تصویر/ کودک بلوچ که در حملات تروریستی گروهک جیشالعدل مجروح شد
تصویر ۲ تروریست به هلاکت رسیده در چابهار
اولین تصاویر از شهدای حادثه تروریستی چابهار
گزارش تصویری/ شب قدر متفاوت در جزیره کیش
عکس/ انگشتر اهدایی آستان قدس به شهید زاهدی
تصویری دیده نشده از شهید زاهدی در سال ۱۳۷۵ | دو سردار شهید در یک قاب
تصاویری از ۷ مستشار نظامی شهید شده در حمله اسرائیل به کنسولگری ایران در سوریه
تصاویری از پسر آیت الله هاشمی رفسنجانی و سیداحمد خمینی در مراسم شب قدر
ویدیو/ منظور پس از مخالفت با واردات خودرو: نظرم درباره واردات خودرو نظر شخصی بود/ مکلف به اجرای قانون هستیم
تصویری باورنکردنی از پسر هادی چوپان/ فیگور مشابه گرگ ایرانی و فرزندش
تصاویر مظنونین حمله تروریستی در مسکو منتشر شد
ابطحی مجروح شد/ سارقین ناکام ماندند+ عکس
عکس/ پست اینستاگرام کنفدراسیون فوتبال آسیا به مناسبت آغاز سال نو
عکس/ کفشهای مرموز بایدن
عکس/ لوگوی گوگل برای نوروز ۱۴۰۳
عکس/ رئیسی با عباس قادری خواننده قدیمی دیدار کرد
مردی که ۷۰ سال با یک ریه آهنی زندگی کرد، درگذشت
عکس/ لحظۀ ترکیدن نارنجک دستساز در دست یک جوان
تصویری جدید از سید حسن نصرالله
انتشار تصاویر فوتوشاپی کیت میدلتون/ همسر ولیعهد انگلیس عذرخواهی کرد
تصویر آخرین حضور آیتالله جنتی درمجلس خبرگان
عکس/ حسن روحانی در مجلس خبرگان
عکس/ کاشت نهال توسط رهبر انقلاب در روز درختکاری
عکس/ ملاقات امیر تتلو با مادر و خواهرش در حاشیه اولین جلسه دادگاه
عکس/ سیدحسن خمینی در حسینیۀ جماران رای خود را به صندوق انداخت
آیت الله مدرسی یزدی و طحان نظیف رای خود را به صندوق انداختند/ عکس
عکس/ محمدباقر قالیباف رأی خود را به صندوق انداخت
عکس/ آيتالله احمد جنتی رأی خود را به صندوق انداخت
ویدئو/ دو توصیه مهم حضرت آقا به مردم
عروس با کلاه ارتشی/ گزارش تصویری از ازدواج دانشجویی در دانشگاه افسری
عکس/ فرمانده مهدی برروی دیوارنگاره میدان انقلاب تهران
عکس/ دیدار غمانگیز فردوسیپور و جواد خیابانی/ عادل همکار قدیمی را فراموش نکرد
ببینید/بیانات رهبر انقلاب پس از کاشت نهال در روز درختکاری
عکس/ حضور حاج اسماعیل قاآنی در راهپیمایی ۲۲ بهمن
نمایش سامانه موشکی زمین به زمین «قیام» در حاشیه راهپیمایی ۲۲ بهمن
عکس / چهره درهم بایدن و هریس پس از حمله به پایگاه آمریکا در اردن
دیوارنگاره جدید میدان انقلاب/ عکس
عکس/ حضور شیخ زکزاکی در حرم حضرت معصومه(س)
عکسی از کارگردانی جواد عزتی در فیلم تمساح خونی
موشکهای سپاه دیشب با هشتگ کاپشن صورتی شلیک شد/ عکس
عکس/ جدیدترین دیوارنگاره میدان فلسطین با عنوان "تابوتهایتان را آماده کنید"
دیوارنگاره میدان ولیعصر(عج) برای حمایت از تیم ملّی ایران/ عکس
عکسی دیده نشده از غلامرضا تختی در کربلا
رونمایی از نامه قدیمی غلامرضا تختی/عکس
پیکر دختر کاپشن صورتی با گوشواره قلبی در حمله تروریستی دیروز/ عکس
دیوارنگاره تهدیدآمیز میدان ولیعصر رونمایی شد / عکس
تصویری از دیدار «شهید صالح العاروری» با رئیس جمهور در ۳۰ خرداد ۱۴۰۲
آخرین تصویر ثبت شده از حاج قاسم سلیمانی قبل از شهادت
سردار سلیمانی و مادرش روی دیوارنگاره میدان ولیعصر + عکس
دیدار رئیسی با خانواده سردار شهید سید رضی موسوی
روند نزولی بازار ارز ادامه دارد/ افزایش نرخ ارز در بحرانهای سیاسی، ناپایدار و موقتی است
پرداخت با تلفن همراه بدون کارت بانکی چگونه است؟
اسم پدر و مادر از کارت ملی حذف میشود؟
پاسخ مثبت بازیکن پرسپولیس به پیشنهاد میلیون دلاری
حمله جعلی با عکس جعلی!
برخی مسئولان به دلیل کارهای بیقاعده در حوزه حجاب تذکر دریافت کردهاند/ کارهای بی قاعده و بدون برنامه نباید انجام بگیرد
پرویز داوودی معاون اول دولت اول احمدینژاد درگذشت
درج نام مادر روی کارت ملی منتفی شد؟
کدام خودروها مشمول مالیات شدند؟
جام عجیب به لژیونر ایران رسید/ سوپرشیلد بالای سر رفت! + عکس
اینفوگرافیک/ از پایگاه هوایی «نواتیم» چه میدانید؟
شگفتانگیزان لیگ برتر والیبال؛ موهایی که سپید شد
زورگیران اتوبان صدر دستگیر شدند
یک مامور انتظامی در شهرستان هیرمند به شهادت رسید/ عکس
مالکان استقلال و پرسپولیس مشخص شدند
آغاز ثبت سفارش کتابهای درسی سال تحصیلی جدید از اردیبهشت ماه
چمران: خطر زلزله بیخ گوشمان است
کامران قاسمپور رقیب حسن یزدانی برای المپیک پاریس شد؛ جنگ گلادیاتورها!
ماجرای تنبیه بدنی یک دانش آموز در سیستان و بلوچستان چه بود؟
صفحه یک روزنامه اسرائیلی/ اسرائیل و ایالات متحده در حال آماده شدن برای پاسخ ایران هستند
ماجرای فوت پرستار کرمانشاه چه بود؟
آغاز اعزام زائران عمره مفرده از سوم اردیبهشت
برنامه امتحانات نهایی خردادماه ۱۴۰۳ اعلام شد
زمان ثبتنام کلاس اولیها اعلام شد/ متولدان نیمه دوم سال هم ثبتنام میشوند؟
قیمت روز محصولات ایرانخودرو یکشنبه ۱۹ فروردین ۱۴۰۳
هشدار پلیس فتا نسبت به کلاهبرداری در پوشش پرداخت فطریه و کفاره
عکس/ حضور زیاد نخاله در مراسم روز قدس تهران
عکسی از ناطق نوری و سردار فلاح در راهپیمایی روز قدس تهران /وزیر احمدی نژاد هم آمد
عکس/فریاد «مرگ بر اسرائیل» فرزندان شهدای حادثۀ تروریستی ساختمان کنسولی سفارت ایران
عکسی از قالیباف در مراسم وداع با شهیدان سردار زاهدی و صالحی روزبهانی
عکس/ ماشین عجیب و غریب عادل فردوسی پور
بی تفاوتی عجیب اتحادیه جهانی به ستاره های کشتی ایران در قهرمانی آسیا
سامانه بارشی در راه ایران/ آخر هفته بارانی در این استانها/ بارشها کی به تهران میرسد؟
قیمت دلار، یورو و ۴۴ ارز دیگر امروز ۱۵ فروردین /قیمت افغانی امروز چند شد؟
عسل حیدری از درخشش تیم ملی هاکی روی یخ روایت میکند/ به افتخار دختران یخی
آخرین پست اینستاگرامی رضا داوودنژاد+عکس
دوربینهای طرح ترافیک تهران با نرخ جدید روشن شد
وزارت کشور تصمیمی برای تعطیلی بوستانها در روز ۱۳ فروردین نگرفته است
حداقل حقوق ۱۴۰۳ یک کارگر چقدر است؟/ عکس
وضعیت پارک های تهران در سیزده بدر/ برنامه های همزمان روز طبعیت و شهادت حضرت علی (ع)
چرایی افزایش تعرفه اینترنت و مهم ترین تعهد اپراتورهای ارتباطی
فدراسیونی بدون رییس!
دروغ 13 مرجانه گلچین برای دیده شدن
آسمان بارانی و همراه با رعد و برق چند روزه در ۱۷ استان ایران
مذاکره با پرسپولیس انجام شد/ هافبک گلزن در آستانه توافق با سرخها
هشدار برای این استانها صادر شد/ کدام استانها روز سیزده بدر بارانی دارند؟
نگاهی به مهمترین مصوبات مجلس در سال ۱۴۰۲
اینفوگرافیک/ چه زمانی نباید خرما بخوریم؟
گفتگوی دو وزیر سابق در خصوص صداوسیما
توهین دوباره بایدن به پوتین
اینفوگرافیک/ کدام رذایل اخلاقی در قرآن آمده است؟
خودکشی یک دکتر جوان در دلفان / یک مسئول: زنگ خطر خودکشی رزیدنتها به صدا درآمد / عوامل انسانی دخیل قابل شناسایی و مجازات هستند
فرصت ویژه قلعهنویی برای صعود و اعتماد بیشتر به جوانان مقابل ترکمنستان
معاون حوزه علمیه ماهشهر به قتل رسید
اعلام جزئیات مذاکره استقلال با الهیار صیادمنش و دو لژیونر دیگر
بازگشت پرهزینه و ناموفق صداوسیما به سلبریتی ها/ پرداخت های میلیاردی صحت دارد؟
بزرگترین پیشرفتهای فناوری در سال گذشته چه بود؟
شماره تلفن های ضروری در عید نوروز
عکس/ مروری بر نامگذاری سالها توسط رهبر انقلاب از سال ۱۳۸۷ تا ۱۴۰۳
بانک صادرات ایران پشتیبان تولید و اشتغال خواهد ماند
پیام تبریک مدیرعامل شاراک به مناسبت ۲۹ اسفندماه سالروز ملی شدن صنعت نفت
جدول حقوق و دستمزد ۱۴۰۳ منتشر شد
هشدار پلیس فتا درباره تورهای لحظه آخری
توییت نماینده کارگری از جلسه تعیین دستمزد با وزیر کار
اینفوگرافیک/ توصیههایی برای جلوگیری از چاقی در ماه رمضان
اینفوگرافیک/ کمک به رفع خوابآلودگی رانندهها با چند روش ساده
هشدار نوروزی پلیس فتا: WiFi رایگان ترفند مجرمان سايبری است
هشدار سیلاب؛ مردم سعی کنند تا سال تحویل سفر نروند
ورود سامانه بارشی به کشور از امروز/ فروردینِ بارانی آغاز میشود
هفت زوج آقای گلی در فوتبال ایران/ اسدی - مغانلو زوج جدید میشوند؟
اجرای طرح ترافیک پایتخت تا ۲۸ اسفند/ جزییات اجرای طرح در نوروز
چطور اینترنت هدیه دولت را فعال کنیم؟
اینفوگرافیک/ با سرگیجههای بعد از افطار چه کنیم؟
رونمایی کیم از «قدرتمندترین» تانک جهان