وقتی با خودتان صحبت میکنید، دقیقاً چه کسی در حال صحبتکردن است و چه کسی در حال گوشکردن؟ والت ویتمن۱ مینویسد: «آیا من در مقابل خودم هستم؟ / بسیار خب، در مقابل خودم هستم / من بزرگم و جمعیت زیادی را در خود دارم». اما اینها کیستند؟ چه کسی آنها را به داخل راه داده است؟ زبان هم همینطوری ما را وسوسه میکند که سالن کنسرتی از آدمهای ریزهمیزه را توی سرِ خودمان جا بدهیم.
کتابِ شگفتانگیز چارلز فرنیهو که به شکلِ برازندهای انسانی است، به این مسئله واقف است؛ اما برای حل آن تلاش نمیکند. حل این مسئله احتمالاً نیازمند نظریهای حقیقی راجعبه آگاهی است. درعوض او با وجود چیزی آغاز میکند که از نظرِ فنی «گفتار درونی» نامیده میشود و در ادامه، از چگونگی رخداد این مسئله نظریهاش را صورتبندی میکند. فرنیهو دربارۀ پدیدارشناسیِ این مسئله تفحص میکند: حس تجربۀ ذهنیِ حرفزدن با خود. سپس سیر تکاملی جذابی ارائه میدهد از اینکه ما چگونه این کار را میکنیم و چرا این کار مفید است.
فرنیهو اشاره میکند که گفتار درونی حداقل دوگونۀ متمایز دارد: یکی فکرِ معمولیِ کلامی است؛ یعنی خودگویۀ فشردهای که هنگامِ تندنویسی (یا بهنظر من، هنگامِ سریع فکرکردن) اتفاق میافتد. این خودگویه بسیار سریعتر از تواناییِ ما در بلند حرفزدن جلو میرود. دیگر گونۀ اصلیِ گفتار درونی، سرعت کمتری دارد. این نوع از گفتارْ مکالمهای است میان بیش از یک نظرگاهِ درونی؛ مانندِ وقتی که شخصی در حال بررسیِ نقاط مثبت و منفی یک تصمیم است. این چیزی است که فرنیهو «تفکر مکالمهای» مینامد. بر اساس نظریۀ موردتوجه او که اولین بار روانشناسی روس بهنام لِو ویگوتسکی در دهۀ ۱۹۲۰ آن را مطرح کرد، تفکر مکالمهای اساساً نوعی درونیسازی از عادت کودکانِ خردسال به بلند صحبتکردن در زمانی است که تأمل میکنند یا نقشه میکشند. همانطور که فرنیهو توضیح میدهد، روانشناس کودک مشهور، ژان پیاژه معتقد بود که شخصیت کودک در تأملات درونی خودش ریشه میگیرد. ویگوتسکی در مقابل میگوید: «کودک از اولین روز زندگیاش درگیر با روابط اجتماعی است. پدیدارشدن زبان به او وسیلهای برای ارتباط با دیگران میدهد و مکالمههایی که حاصل میشود، پایههای مکالمات بعدی خصوصیاش با خود و درنهایت پایههای گفتار درونی او را شکل میدهد. این دیدگاه رضایتبخش و قابلقبول است و منجر به نتیجهگیریِ خوبِ فرنیهو میشود که میگوید: اساساً تمام تفکر بهنوعی اجتماعی است.
همچنین صدایی درونی که همراه بیصداخواندن وجود دارد، بهطور تحویلناپذیری اجتماعی است. فرنیهو دربارۀ این صدای درونی بحث میکند و نمونههای لذتبخشی از شبیهسازی ادبیِ گفتار درونی را در آثار نویسندگانی مثلِ ویرجینیا وولف توضیح میدهد. کتاب او بهطورِ خوشایندی میان رشتهای است؛ زیرا پافشاری میکند بر اینکه فلسفه و ادبیات بهاندازۀ روانشناسی بالینی و اسکنهای مغزی ابزارهای تحقیقی مهمی در این موضوع هستند. وقتی بحث از نتایج اولیه مطالعات ام.ار.ای را به میان میآورد، توجه روشنیبخش و تحسینبرانگیزی به محدودیتها و مشکلات روششناختی این مطالعات دارد؛ باوجوداین، تاکنون نتایجی پژوهشی هم به دست آمدهاند، مانند اینکه تفکر مکاملهای ناحیۀ مغزیِ بیشتری را نسبت به تفکر خودگویهایِ ساده بهکار میگیرد.
چرا با خودمان حرف میزنیم؟ همۀ این تمرکزِ پرجزئیات بر تجربۀ کاملاً عادیِ ما از گفتار درونی، زاویۀ دیدِ روشنگرانهای را برای تجربههایِ غیرعادیای مهیا میکند که طیِ آن بعضیها از «شنیدن صداهایی در جهان» حرف میزنند. صداهایی که از نظرِ آنها وجود دارند، اما در واقع وجود ندارد. نویسنده اشاره میکند که این تجربه فقط در افراد مبتلا به اختلال طیف اسکیزوفرنی شایع نیست؛ بلکه حتی در برخی افرادِ مبتلا به پی.تی.اس.دی و اختلال دوقطبی هم وجود دارد. فرنیهو بهجای صحبت از «توهم» که امروزه اغلب تصور میشود کلمهای بدنام باشد، به «شنیدن صدا» اشاره میکند و با کسانی که دائماً این تجربه را دارند، مصاحبههایی همدلانه ترتیب میدهد. ممکن است برای در چنین افرادی، مغز بهطور طبیعی صداهایی درونی تولید کند؛ اما سپس در تشخیص آن بهعنوان صدای خودش ناکام بماند. در این صورت، صداهایی که از درون میآیند، در نظر فرد از بیرون به گوشش میرسد.
پلهپله فرنیهو استدلال میکند که روندی مشابهْ ممکن است باعث تجارب شدید مذهبی شده باشد که در طول تاریخ گزارش شده و در آن افراد باور داشتهاند که صدای خدا را شنیدهاند. مواجهه با داستانهایی که نشان میدهد چگونه این ارکست درونیِ خودهای سخنگو بهراحتی میتواند دردساز شود، ممکن است ما را به این نتیجه برساند که این خودش یکجور معجزه است که بیشترِ ما، اغلبِ اوقات بهراحتی متوجه میشویم که افکارمان را خودمان تولید کردهایم و ما مالک آنهاییم؛ حتی اگر محال باشد که برای این حس، توجیهی مطمئن ارائه دهیم. همۀ ما تجربۀ فکر یا ایدهای را داشتهایم که فیالبداهه به ذهنمان رسیده است. چه چیزی ما را کاملاً مطمئن میسازد که این فکر را خدا در زمینِ وجود ما نکاشته یا فضاییها به ذهن ما منتقل نکردهاند؟
باتوجهبه شواهدی که فرنیهو بررسی میکند، ما نوعی از سخنرانی درونی را حداقل برای یکچهارم زمان بیداریمان تجربه میکنیم؛ شاید هم خیلی بیشتر. اما آیا چنین وراجیِ درونیِ بیپایانیْ ما را خوشحال میکند؟ صداهای درون گفتار درونی را در کانون توجه خود قرار میدهد و ما را دعوت میکند که بههمراه نویسنده، از ویژگیهای قابلتوجه مغزمان شگفتزده شویم، و خصوصیتهای درمانی و ارتقادهندۀ این عملکرد را تحسین کنیم؛ یعنی چیزهای مثل اینکه «گویا ورزشکارانِ موفق با خودشان بیشتر حرف میزنند». درست در پایان این کتاب، فرنیهو بهطور خلاصه آداب مدیتیشن را تأیید میکند. این آداب بهطور خاص با هدف خاموشسازی گفتار درونی انجام میشوند. باوجوداین او زمان زیادی را صرفِ این نمیکند که چرا افرادی که واقعاً صدایی نمیشنوند باید دلشان بخواهد ذهنشان را به این روش آرام کنند. بهطور قطع این خواستۀ خیلیها در بسیاری از زمانهاست. گمان میکنم که برای مثال، یکی از انگیزههای بسیار مهم که باعث میشوند افراد تجربۀ تَچان۲ (اتوماتیکبودن عمل و چیزی که همراه با رفتارِ ماهرانه است، مانند نواختن موسیقی یا اسکیکردن) داشته باشند، دقیقاً این است که تچان باعث خاموششدن پچپچهای توی جمجمه میشود و این خاموشی، خودش سعادتی است. بله، گفتار درون شگفتیای از تکامل است؛ اما بعضی اوقات میتوانیم با سکوتِ درونیِ بیشتری سر کنیم.
اطلاعات کتابشناختی:
فرنیهو، چارلز. صداهای درون: تاریخ و علم چگونگی حدیث نفس. انتشارات پروفایل، ۲۰۱۶
Fernyhough, Charles. The Voices Within: The History and Science of How We Talk to Ourselves. Profile Books, 2016
پینوشتها:
* این مطلب در تاریخ ۲۵ می ۲۰۱۶ با عنوان ?The Voices Within by Charles Fernyhough review – why do we talk to ourselves در وبسایت گاردین منتشر شده است.
[۱] Walt Whitman
[۲] flow. حالت ذهنی ویژهای هنگام انجام برخی کنشهاست که در آن کنشگر در زمان انجام یک کار در احساسی از تمرکز نیرو، پایبندی کامل به کار و خشنودی در فرایند انجام کار غوطهور میشود. بهسخن سادهتر، تچان وضعیتی است که در آن فرد، کاملاً درگیر کاری میشود که دارد انجام میدهد.
نویسنده: استیوِن پول ، گاردین | مترجم: فاطمه رایگانی
منبع: ترجمان
ویدیو/ منظور پس از مخالفت با واردات خودرو: نظرم درباره واردات خودرو نظر شخصی بود/ مکلف به اجرای قانون هستیم
تصویری باورنکردنی از پسر هادی چوپان/ فیگور مشابه گرگ ایرانی و فرزندش
تصاویر مظنونین حمله تروریستی در مسکو منتشر شد
ابطحی مجروح شد/ سارقین ناکام ماندند+ عکس
عکس/ پست اینستاگرام کنفدراسیون فوتبال آسیا به مناسبت آغاز سال نو
عکس/ کفشهای مرموز بایدن
عکس/ لوگوی گوگل برای نوروز ۱۴۰۳
عکس/ رئیسی با عباس قادری خواننده قدیمی دیدار کرد
مردی که ۷۰ سال با یک ریه آهنی زندگی کرد، درگذشت
عکس/ لحظۀ ترکیدن نارنجک دستساز در دست یک جوان
تصویری جدید از سید حسن نصرالله
انتشار تصاویر فوتوشاپی کیت میدلتون/ همسر ولیعهد انگلیس عذرخواهی کرد
تصویر آخرین حضور آیتالله جنتی درمجلس خبرگان
عکس/ حسن روحانی در مجلس خبرگان
عکس/ کاشت نهال توسط رهبر انقلاب در روز درختکاری
عکس/ ملاقات امیر تتلو با مادر و خواهرش در حاشیه اولین جلسه دادگاه
عکس/ سیدحسن خمینی در حسینیۀ جماران رای خود را به صندوق انداخت
آیت الله مدرسی یزدی و طحان نظیف رای خود را به صندوق انداختند/ عکس
عکس/ محمدباقر قالیباف رأی خود را به صندوق انداخت
عکس/ آيتالله احمد جنتی رأی خود را به صندوق انداخت
ویدئو/ دو توصیه مهم حضرت آقا به مردم
عروس با کلاه ارتشی/ گزارش تصویری از ازدواج دانشجویی در دانشگاه افسری
عکس/ فرمانده مهدی برروی دیوارنگاره میدان انقلاب تهران
عکس/ دیدار غمانگیز فردوسیپور و جواد خیابانی/ عادل همکار قدیمی را فراموش نکرد
ببینید/بیانات رهبر انقلاب پس از کاشت نهال در روز درختکاری
عکس/ حضور حاج اسماعیل قاآنی در راهپیمایی ۲۲ بهمن
نمایش سامانه موشکی زمین به زمین «قیام» در حاشیه راهپیمایی ۲۲ بهمن
عکس / چهره درهم بایدن و هریس پس از حمله به پایگاه آمریکا در اردن
دیوارنگاره جدید میدان انقلاب/ عکس
عکس/ حضور شیخ زکزاکی در حرم حضرت معصومه(س)
عکسی از کارگردانی جواد عزتی در فیلم تمساح خونی
موشکهای سپاه دیشب با هشتگ کاپشن صورتی شلیک شد/ عکس
عکس/ جدیدترین دیوارنگاره میدان فلسطین با عنوان "تابوتهایتان را آماده کنید"
دیوارنگاره میدان ولیعصر(عج) برای حمایت از تیم ملّی ایران/ عکس
عکسی دیده نشده از غلامرضا تختی در کربلا
رونمایی از نامه قدیمی غلامرضا تختی/عکس
پیکر دختر کاپشن صورتی با گوشواره قلبی در حمله تروریستی دیروز/ عکس
دیوارنگاره تهدیدآمیز میدان ولیعصر رونمایی شد / عکس
تصویری از دیدار «شهید صالح العاروری» با رئیس جمهور در ۳۰ خرداد ۱۴۰۲
آخرین تصویر ثبت شده از حاج قاسم سلیمانی قبل از شهادت
سردار سلیمانی و مادرش روی دیوارنگاره میدان ولیعصر + عکس
دیدار رئیسی با خانواده سردار شهید سید رضی موسوی
خوش و بش فردوسی پور و تاج در مراسم تشییع ملیکا محمدی/ عکس
عکسی از پدر محمدرضا گلزار در شب عروسی اش!
ایلان ماسک با لباس مخصوص ژاپنیها/ عکس
۳ کیلو پیچ و مهره در شکم یک بیمار اهوازی! +عکس
عکسی خاص از دیدار رئیسی از جزیره آشوراده
با پیگیری سازمان منطقه آزاد انجام شد؛ شرکت "غدیر" پروژههای ناتمام خود در کیش را تمام میکند
فرمانده کل سپاه در مراسم عزاداری ایام فاطمیه/ عکس
تصاویر ۱۱ شهید پاسگاه راسک
تصاویر/ لباسهای مولانا بعد از مرمت در قونیه
پوتین در اتوبان همت تهران!
اولين تصوير از تتلو در خاک ایران پس از بازداشت
عکس کمتر دیده شده از رهبر معظم انقلاب در مترو تهران
زوج هالیوودی در مسجد ابوظبی/ واکنشها به حجاب رزی هانتینگتون
عکس/ بقایای دانشگاه الازهر در غزه بعد از بمباران
دیوارنگاره میدان ولیعصر(عج) برای شهادت حضرت زهرا(ع)
لیلا حاتمی در مراسم چهلم داریوش مهرجویی و همسرش/ عکس
عکس یادگاری نوجوانان باستانیکار با رهبر انقلاب
عکس/ حدیث نصب شده در دیدار امروز ورزشکاران با رهبر انقلاب
اینفوگرافیک/ چه زمانی نباید خرما بخوریم؟
گفتگوی دو وزیر سابق در خصوص صداوسیما
توهین دوباره بایدن به پوتین
اینفوگرافیک/ کدام رذایل اخلاقی در قرآن آمده است؟
خودکشی یک دکتر جوان در دلفان / یک مسئول: زنگ خطر خودکشی رزیدنتها به صدا درآمد / عوامل انسانی دخیل قابل شناسایی و مجازات هستند
فرصت ویژه قلعهنویی برای صعود و اعتماد بیشتر به جوانان مقابل ترکمنستان
معاون حوزه علمیه ماهشهر به قتل رسید
اعلام جزئیات مذاکره استقلال با الهیار صیادمنش و دو لژیونر دیگر
بازگشت پرهزینه و ناموفق صداوسیما به سلبریتی ها/ پرداخت های میلیاردی صحت دارد؟
بزرگترین پیشرفتهای فناوری در سال گذشته چه بود؟
شماره تلفن های ضروری در عید نوروز
عکس/ مروری بر نامگذاری سالها توسط رهبر انقلاب از سال ۱۳۸۷ تا ۱۴۰۳
محبوس شدن در سرویس بهداشتی؛ اولین حادثه پایتخت در سال ۱۴۰۳
اینفوگرافیک/تولید دغدغه ی جدی رهبر انقلاب
جدول حقوق و دستمزد ۱۴۰۳ منتشر شد
هشدار پلیس فتا درباره تورهای لحظه آخری
توییت نماینده کارگری از جلسه تعیین دستمزد با وزیر کار
اینفوگرافیک/ توصیههایی برای جلوگیری از چاقی در ماه رمضان
اینفوگرافیک/ کمک به رفع خوابآلودگی رانندهها با چند روش ساده
هشدار نوروزی پلیس فتا: WiFi رایگان ترفند مجرمان سايبری است
هشدار سیلاب؛ مردم سعی کنند تا سال تحویل سفر نروند
ورود سامانه بارشی به کشور از امروز/ فروردینِ بارانی آغاز میشود
هفت زوج آقای گلی در فوتبال ایران/ اسدی - مغانلو زوج جدید میشوند؟
اجرای طرح ترافیک پایتخت تا ۲۸ اسفند/ جزییات اجرای طرح در نوروز
چطور اینترنت هدیه دولت را فعال کنیم؟
اینفوگرافیک/ با سرگیجههای بعد از افطار چه کنیم؟
رونمایی کیم از «قدرتمندترین» تانک جهان
اینفوگرافیک/ علت و راهکار رفع بوی بد دهان در روزهداری
افزایش کرایههای اتوبوس، تاکسی و مترو در سال ۱۴۰۳/ دریافت کرایههای جدید از اول اردیبهشت
توصیههای ایمنی وزارت بهداشت در چهارشنبهسوری
اینفوگرافیک/ چهارشنبهسوری؛ چی بود، چی شد
سومی کشتی فرنگی ایران در تورنمنت بلغارستان
نظر ۷ مرجع درباره مسافرتی که روزه را باطل نمیکند
شرایط و ضوابط فعالیت رستورانها در ماه رمضان/ استقرار بازرسان در مراکز پرتردد
اینفوگرافیک/ افسردهترین کشورهای ۲۰۲۴ را بشناسید
زمان دربی ۱۰۳ تغییر نکرد/ استقلال ـ پرسپولیس؛ چهارشنبه در آزادی
رونالدو یک جنگ تمام عیار در عربستان به راه انداخت!
جزئیات تکالیف نوروزی دبستانیها؛ پیک نوروزی حذف شد
پرشکستترین سپاهان تاریخ
اینفوگرافیک/ بهترین مواد مغذی برای سلامت مغز
ویدیو/ تفریحات خاص ظریف و همسرش در کیش
اطلاعیه پلیس به مناسبت ماه مبارک رمضان
سواد رسانهای/ ۱۰ نوع اشتباه و اطلاعات نادرست
بارش برف و وزش باد در ارتفاعات کشور/ از تردد در مسیرهای مستعد وقوع بهمن خودداری کنید
۱۸ اسفند؛ واریز دومین شارژ ۲۲۰ هزار تومانی طرح فجرانه کالابرگ
سواد رسانهای/ پروپاگاندا چیست و چه اهدافی دارد؟
اولین قضاوت یک داور زن در داربی تهران
عکس/ حسن روحانی در مجلس خبرگان
برگزاری داربی چهارشنبه ۲۳ اسفند تنها با ۴۵ هزار تماشاگر
این شما و جولان صبانتیون؛ مبارک آنان که رای ندادند!
سواد رسانهای/ چگونه اخبار جعلی را تشخیص دهیم؟
۳۰ کاندیدای پیشتاز در تهران عضو کدام فهرست انتخاباتی بودند؟
روند بازار ارز تهران بعد از انتخابات ۱۱ اسفند چگونه خواهد بود؟
کلیه مدارس استان تهران روز شنبه تعطیل است
اینفوگرافیک/ نکات مهم بیانات رهبر انقلاب درباره انتخابات
با چه مدارک شناسایی میتوانیم رأی دهیم؟
پرداخت بیمه بیکاری مشروط شد
اعلام رسمی محرومیت سنگین پوگبا از فوتبال
قیمت سکه افزایشی شد
رای نهایی درباره حرکت جنجالی رونالدو اعلام شد