در هفته های اخیر مقامات عربستان سعودی از معطوف شدن توجهات جامعه جهانی به سمت آزمایشات هسته ای کره شمالی بهره برده و تلاش نموده اند تغییراتی آرام و تدریجی در سیاست خارجی تهاجمی و البته بی نتیجه خود ایجاد کنند.
در این راستا شعارها و تهدیدات تندروانه و خصمانه عربستان سعودی علیه کشورمان جای خود را به نرمش هایی معنا دار همراه با علائمی از بهبود روابط داده و کادر سیاست خارجی دو طرف برای برقراری برخی روابط ابتدایی، اعلام آمادگی کرده اند. ایران و عربستان از دی ماه سال 1394 روابط سیاسی و اقتصادی با هم ندارند. ماجرای قطع روابط از آنجا آغاز شد که در پی اعدام شیخ نمر روحانی متنفذ و محبوب شیعه در عربستان سعودی که هواداران بسیاری در این کشور و سایر کشورهای اسلامی داشت، گروهی از منتقدان این رفتار، با نقض آشکار قوانین بین المللی، به سفارت عربستان سعودی در تهران و کنسولگری این کشور در مشهد حمله کردند. پس از وقوع این حمله، عربستان سعودی دیپلمات های خود را از تهران فراخواند و با اخراج دیپلمات های ایرانی، روابط سیاسی و اقتصادی با تهران را به طور کامل قطع کرد.
بعد از آن نیز همزمان با تحولاتی که در عرصه سیاست داخلی عربستان سعودی به وقوع پیوست، ولیعهد جوان این کشور به سیاست تشدید تنش علیه ایران متوسل شد و لفاظی ها علیه کشورمان را آغاز کرد. محمد بن سلمان ایران را به تلاش برای افزایش نفوذ در کشورهای منطقه متهم و تهدید کرد که عربستان در ضربه ای پیش دستانه جنگ را به عمق خاک ایران می کشاند و امکان دارد از حربه هایی همچون شوراندن اقلیت های عربی، آذری و بلوچی علیه نظام ایران استفاده کند.
اما ظاهرا در هفته های اخیر آن لفاظی های اقتدار طلبانه جای خود را به مصلحت اندیشی و واقع گرایی داده و آنگونه که روزنامه «الیوم» عربستان اعلام کرده، مقامات این کشور روزنامهها و تلویزیونهای داخلی وخارجی خود را از انتشار اخبار علیه ایران ممنوع کرده اند. البته گام نخست عربستان برای نمایش این انعطاف و نرمش، در مذاکرات مربوط به اعزام حجاج ایرانی برای ادای مناسک حج برداشته شد. عربستان نه تنها به تأمین شرایط امن برای حجاج ایرانی تن داد؛ بلکه؛ بر خلاف رویه آزار دهنده و توهین آمیز سال گذشته، با سرعت و به موقع برای 10 تن از دیپلمات های ایرانی نیز روادید صادر کرد تا با حضور در حج، به امور حجاج ایرانی رسیدگی کنند و موانع موجود بر سر راه آن ها در مراسم حج، برطرف کنند. موافقت تهران و ریاض برای انجام دیدارهای سیاسی برای بازدید از سفارتخانه هایشان در دو کشور و نیز صدور روادید برای انجام این ماموریت نیز نشانه ای دیگر برای آغاز عادی سازی روابط میان دو کشور و کاهش شدت تنش های کنونی است؛ تا از این رهگذر سفارتخانه های تهران و ریاض که از سال 2016 تعطیل شده، بار دیگر بازگشایی شود.
هر چند کاهش دنباله دار بهای جهانی نفت و نیز افزایش هزینه های جنگ نیابتی در سوریه و عراق و حملات نظامی مستقیم به یمن، کمر اقتصاد تک محصولی عربستان سعودی را شکسته و این کشور را به سمت حل مشکلات منطقه ای و کاهش هزینه های برون مرزی خود سوق داده است؛ اما به نظر می رسد تخریب چهره سیاسی عربستان متأثر از سیاستهای اخیر این کشور در منطقه، ضربه ای کاری تر بوده که ولیعهد تازه کار سعودی را به تعدیل نسبی مواضعش تشویق کرده است.
محمد بن سلمان چه در زمان تصدی وزارت دفاع عربستان و چه پس از انتصابش به عنوان ولیعهد پادشاه، کوشید با اتخاذ سیاست سخت گیرانه و حداکثری نسبت به همسایگان، آنها را به تبعیت از سیاستهای جدید عربستان وادار کند. فارغ از اینکه چنین سیاستی نیاز به مؤلفه های سخت افزاری و نرم افزاری قدرت منطقه ای دارد که عربستان فاقد آنهاست. البته ولیعهد جوان با باج دهی به مقامات آمریکایی و انگلیسی تلاش کرد تا تسلیحات و حمایتهای آنها را به سمت کشورش جلب کند؛ اما اشتباهات و تند روی های مکرر او حتی تأثیر این باج دهی ها را نیز از بین برد. «تسلیحات وارداتی» بیشتر مایه تمسخر و تحقیر مقامات سعودی گردید و کوس رسوایی حملات کور و بی هدف این کشور در یمن با تلفات بالای غیر نظامی، صدای رسانه های توجیه شده و سازمانهای حقوق بشری حساس به مسائل خاص را نیز درآورد.
قطع همه جانبه روابط با کشور عربی همسایه(قطر)، ارائه پیشنهادات غیر منطقی و غیر عملی برای از سر گیری مجدد روابط با این کشور و نیز رد همه پیشنهادات میانجی گری مختلف از آمریکا و فرانسه گرفته تا ترکیه، بیش از پیش بر همگان آشکار کرد که عقلانیت و دور اندیشی پشت سیاستهای عربستان نیست. بدین ترتیب با نا امیدی و فاصله گیری محسوس حامیان عربستان از این کشور که به انزوایی تحقیر آمیز برای مقامات این کشور تبدیل شد و نیز گسترش مناسبات امنیتی و نظامی ایران و ترکیه و بهبود روابط ایران و قطر که جزو خط قرمزهای عربستان و نگرانی های عمده آن بود، شکست سیاستهای جاه طلبانه اخیر عربستان بر مقامات این کشور محرز شد.
در چنین شرایطی سیاستهای معتدل، عاقلانه و خویشتن دارانه جمهوری اسلامی ایران، تقید مقامات دیپلماتیک و قضایی کشورمان به اصول حقوق بین الملل و دستگیری و محاکمه عوامل حمله به سفارت عربستان نیز از عوامل مهمی بودند که شاهزاده سعودی را به این جمع بندی رساند که در شرایط کنونی، دامن زدن به تنش ها، حملات رسانه ای و قطع راه های ارتباطی و گفتگوها، نتایجی معکوس و در عین حال هزینه بر به همراه دارد و نمی توان با جاه طلبی های بی پشتوانه، همسایگان و قدرتهای رقیب را مطیع نمود. در شرایط کنونی، هر چند چرخشهای نسبی عربستان برای بهبود مناسبات با ایران، امری میمون به شمار می آید و چنانکه به نتیجه برسد می تواند گره کور بسیاری از بحرانهای منطقه ای را بگشاید؛ اما با توجه به اختلاف دیدگاه دو کشور پیرامون نظم منطقه ای در خاورمیانه و خلیج فارس، به نظر می رسد این فرایند چندان هم آسان و بدون مانع پیش نخواهد رفت.
*استاد دانشگاه
ویدیو/ منظور پس از مخالفت با واردات خودرو: نظرم درباره واردات خودرو نظر شخصی بود/ مکلف به اجرای قانون هستیم
تصویری باورنکردنی از پسر هادی چوپان/ فیگور مشابه گرگ ایرانی و فرزندش
تصاویر مظنونین حمله تروریستی در مسکو منتشر شد
ابطحی مجروح شد/ سارقین ناکام ماندند+ عکس
عکس/ پست اینستاگرام کنفدراسیون فوتبال آسیا به مناسبت آغاز سال نو
عکس/ کفشهای مرموز بایدن
عکس/ لوگوی گوگل برای نوروز ۱۴۰۳
عکس/ رئیسی با عباس قادری خواننده قدیمی دیدار کرد
مردی که ۷۰ سال با یک ریه آهنی زندگی کرد، درگذشت
عکس/ لحظۀ ترکیدن نارنجک دستساز در دست یک جوان
تصویری جدید از سید حسن نصرالله
انتشار تصاویر فوتوشاپی کیت میدلتون/ همسر ولیعهد انگلیس عذرخواهی کرد
تصویر آخرین حضور آیتالله جنتی درمجلس خبرگان
عکس/ حسن روحانی در مجلس خبرگان
عکس/ کاشت نهال توسط رهبر انقلاب در روز درختکاری
عکس/ ملاقات امیر تتلو با مادر و خواهرش در حاشیه اولین جلسه دادگاه
عکس/ سیدحسن خمینی در حسینیۀ جماران رای خود را به صندوق انداخت
آیت الله مدرسی یزدی و طحان نظیف رای خود را به صندوق انداختند/ عکس
عکس/ محمدباقر قالیباف رأی خود را به صندوق انداخت
عکس/ آيتالله احمد جنتی رأی خود را به صندوق انداخت
ویدئو/ دو توصیه مهم حضرت آقا به مردم
عروس با کلاه ارتشی/ گزارش تصویری از ازدواج دانشجویی در دانشگاه افسری
عکس/ فرمانده مهدی برروی دیوارنگاره میدان انقلاب تهران
عکس/ دیدار غمانگیز فردوسیپور و جواد خیابانی/ عادل همکار قدیمی را فراموش نکرد
ببینید/بیانات رهبر انقلاب پس از کاشت نهال در روز درختکاری
عکس/ حضور حاج اسماعیل قاآنی در راهپیمایی ۲۲ بهمن
نمایش سامانه موشکی زمین به زمین «قیام» در حاشیه راهپیمایی ۲۲ بهمن
عکس / چهره درهم بایدن و هریس پس از حمله به پایگاه آمریکا در اردن
دیوارنگاره جدید میدان انقلاب/ عکس
عکس/ حضور شیخ زکزاکی در حرم حضرت معصومه(س)
عکسی از کارگردانی جواد عزتی در فیلم تمساح خونی
موشکهای سپاه دیشب با هشتگ کاپشن صورتی شلیک شد/ عکس
عکس/ جدیدترین دیوارنگاره میدان فلسطین با عنوان "تابوتهایتان را آماده کنید"
دیوارنگاره میدان ولیعصر(عج) برای حمایت از تیم ملّی ایران/ عکس
عکسی دیده نشده از غلامرضا تختی در کربلا
رونمایی از نامه قدیمی غلامرضا تختی/عکس
پیکر دختر کاپشن صورتی با گوشواره قلبی در حمله تروریستی دیروز/ عکس
دیوارنگاره تهدیدآمیز میدان ولیعصر رونمایی شد / عکس
تصویری از دیدار «شهید صالح العاروری» با رئیس جمهور در ۳۰ خرداد ۱۴۰۲
آخرین تصویر ثبت شده از حاج قاسم سلیمانی قبل از شهادت
سردار سلیمانی و مادرش روی دیوارنگاره میدان ولیعصر + عکس
دیدار رئیسی با خانواده سردار شهید سید رضی موسوی
خوش و بش فردوسی پور و تاج در مراسم تشییع ملیکا محمدی/ عکس
عکسی از پدر محمدرضا گلزار در شب عروسی اش!
ایلان ماسک با لباس مخصوص ژاپنیها/ عکس
۳ کیلو پیچ و مهره در شکم یک بیمار اهوازی! +عکس
عکسی خاص از دیدار رئیسی از جزیره آشوراده
با پیگیری سازمان منطقه آزاد انجام شد؛ شرکت "غدیر" پروژههای ناتمام خود در کیش را تمام میکند
فرمانده کل سپاه در مراسم عزاداری ایام فاطمیه/ عکس
تصاویر ۱۱ شهید پاسگاه راسک
تصاویر/ لباسهای مولانا بعد از مرمت در قونیه
پوتین در اتوبان همت تهران!
اولين تصوير از تتلو در خاک ایران پس از بازداشت
عکس کمتر دیده شده از رهبر معظم انقلاب در مترو تهران
زوج هالیوودی در مسجد ابوظبی/ واکنشها به حجاب رزی هانتینگتون
عکس/ بقایای دانشگاه الازهر در غزه بعد از بمباران
دیوارنگاره میدان ولیعصر(عج) برای شهادت حضرت زهرا(ع)
لیلا حاتمی در مراسم چهلم داریوش مهرجویی و همسرش/ عکس
عکس یادگاری نوجوانان باستانیکار با رهبر انقلاب
عکس/ حدیث نصب شده در دیدار امروز ورزشکاران با رهبر انقلاب
گفتگوی دو وزیر سابق در خصوص صداوسیما
توهین دوباره بایدن به پوتین
اینفوگرافیک/ کدام رذایل اخلاقی در قرآن آمده است؟
خودکشی یک دکتر جوان در دلفان / یک مسئول: زنگ خطر خودکشی رزیدنتها به صدا درآمد / عوامل انسانی دخیل قابل شناسایی و مجازات هستند
فرصت ویژه قلعهنویی برای صعود و اعتماد بیشتر به جوانان مقابل ترکمنستان
معاون حوزه علمیه ماهشهر به قتل رسید
اعلام جزئیات مذاکره استقلال با الهیار صیادمنش و دو لژیونر دیگر
بازگشت پرهزینه و ناموفق صداوسیما به سلبریتی ها/ پرداخت های میلیاردی صحت دارد؟
بزرگترین پیشرفتهای فناوری در سال گذشته چه بود؟
شماره تلفن های ضروری در عید نوروز
عکس/ مروری بر نامگذاری سالها توسط رهبر انقلاب از سال ۱۳۸۷ تا ۱۴۰۳
محبوس شدن در سرویس بهداشتی؛ اولین حادثه پایتخت در سال ۱۴۰۳
اینفوگرافیک/تولید دغدغه ی جدی رهبر انقلاب
جدول حقوق و دستمزد ۱۴۰۳ منتشر شد
هشدار پلیس فتا درباره تورهای لحظه آخری
توییت نماینده کارگری از جلسه تعیین دستمزد با وزیر کار
اینفوگرافیک/ توصیههایی برای جلوگیری از چاقی در ماه رمضان
اینفوگرافیک/ کمک به رفع خوابآلودگی رانندهها با چند روش ساده
هشدار نوروزی پلیس فتا: WiFi رایگان ترفند مجرمان سايبری است
هشدار سیلاب؛ مردم سعی کنند تا سال تحویل سفر نروند
ورود سامانه بارشی به کشور از امروز/ فروردینِ بارانی آغاز میشود
هفت زوج آقای گلی در فوتبال ایران/ اسدی - مغانلو زوج جدید میشوند؟
اجرای طرح ترافیک پایتخت تا ۲۸ اسفند/ جزییات اجرای طرح در نوروز
چطور اینترنت هدیه دولت را فعال کنیم؟
اینفوگرافیک/ با سرگیجههای بعد از افطار چه کنیم؟
رونمایی کیم از «قدرتمندترین» تانک جهان
اینفوگرافیک/ علت و راهکار رفع بوی بد دهان در روزهداری
افزایش کرایههای اتوبوس، تاکسی و مترو در سال ۱۴۰۳/ دریافت کرایههای جدید از اول اردیبهشت
توصیههای ایمنی وزارت بهداشت در چهارشنبهسوری
اینفوگرافیک/ چهارشنبهسوری؛ چی بود، چی شد
سومی کشتی فرنگی ایران در تورنمنت بلغارستان
نظر ۷ مرجع درباره مسافرتی که روزه را باطل نمیکند
شرایط و ضوابط فعالیت رستورانها در ماه رمضان/ استقرار بازرسان در مراکز پرتردد
اینفوگرافیک/ افسردهترین کشورهای ۲۰۲۴ را بشناسید
زمان دربی ۱۰۳ تغییر نکرد/ استقلال ـ پرسپولیس؛ چهارشنبه در آزادی
رونالدو یک جنگ تمام عیار در عربستان به راه انداخت!
جزئیات تکالیف نوروزی دبستانیها؛ پیک نوروزی حذف شد
پرشکستترین سپاهان تاریخ
اینفوگرافیک/ بهترین مواد مغذی برای سلامت مغز
ویدیو/ تفریحات خاص ظریف و همسرش در کیش
اطلاعیه پلیس به مناسبت ماه مبارک رمضان
سواد رسانهای/ ۱۰ نوع اشتباه و اطلاعات نادرست
بارش برف و وزش باد در ارتفاعات کشور/ از تردد در مسیرهای مستعد وقوع بهمن خودداری کنید
۱۸ اسفند؛ واریز دومین شارژ ۲۲۰ هزار تومانی طرح فجرانه کالابرگ
سواد رسانهای/ پروپاگاندا چیست و چه اهدافی دارد؟
اولین قضاوت یک داور زن در داربی تهران
عکس/ حسن روحانی در مجلس خبرگان
برگزاری داربی چهارشنبه ۲۳ اسفند تنها با ۴۵ هزار تماشاگر
این شما و جولان صبانتیون؛ مبارک آنان که رای ندادند!
سواد رسانهای/ چگونه اخبار جعلی را تشخیص دهیم؟
۳۰ کاندیدای پیشتاز در تهران عضو کدام فهرست انتخاباتی بودند؟
روند بازار ارز تهران بعد از انتخابات ۱۱ اسفند چگونه خواهد بود؟
کلیه مدارس استان تهران روز شنبه تعطیل است
اینفوگرافیک/ نکات مهم بیانات رهبر انقلاب درباره انتخابات
با چه مدارک شناسایی میتوانیم رأی دهیم؟
پرداخت بیمه بیکاری مشروط شد
اعلام رسمی محرومیت سنگین پوگبا از فوتبال
قیمت سکه افزایشی شد
رای نهایی درباره حرکت جنجالی رونالدو اعلام شد
پخش سری جدید «پایتخت» به نوروز میرسد؟