استراتژی «نگاه به درون» روش مواجهه با ترامپ

کد خبر: ۵۳۵۳۶
تاریخ انتشار:۱۰ مهر ۱۳۹۶ - ۰۲:۱۸ - 02 October 2017

در آخرین تحول مربوط به برجام، وزیر امور خارجه کشورمان، دکتر ظریف، در مصاحبه‌ای با رسانه‌های بین‌المللی می‌گویند «حدس می‌زنم دولت آمریکا پایبندی ایران به توافق هسته‌ای را تأييد نخواهد کرد». 
این احتمال وجود دارد؛ چون دونالد ترامپ علاوه بر اینکه خواهان «اوبامازدایی» از سیاست داخلی و خارجی آمریکا در تمام زمینه‌هاست، تمرکز اصلی ضدیت خود با ایران را بر مبنای مهار نقش منطقه‌ای کشورمان قرار داده که به ‌طور سنتی تمرکز اصلی آمریکايی‌ها در تنظیم روابط با ایران بوده است؛ اما سیاست کشورمان در برخورد با این وضعیت چگونه باید باشد؟

یک روش مواجهه با این سیاست احتمالی ترامپ، توسل به استراتژی «نگاه به درون» است که از یک دهه گذشته هم به نوعی زمینه‌های آن در سیاست خارجی کشورمان پدیدار شده است. این استراتژی مبنای تقویت قدرت ملی ایران در عرصه منطقه‌ای و جهانی را بیش از هر چیز در «خود‌اتکایی اقتصادی» و «بهره‌برداری از برتری ژئوپلیتیک» خود می‌داند تا از این طریق نقش و ارزش استراتژیک ایران در عرصه سیاست خارجی افزایش یابد.

در حوزه اقتصادی، تمرکز این استراتژی بر تعامل با دنیای خارج برای جذب سرمایه‌گذاری‌ها به‌ویژه در حوزه انرژی و از این طریق افزایش ظرفیت‌های ملی اقتصادی برای توسعه اقتصادی کشور قرار دارد. در حوزه سیاسی هم بهره‌برداری از برتری ژئوپلیتیک برای تقویت رویکردهای تعاملی و تلاش‌های جمعی و چندجانبه‌گرا برای ایجاد ثبات و امنیت در منطقه حائز اهمیت می‌شود.

 بر همین مبنا بوده که پیش‌از‌این دکتر ظریف، وزیر امور خارجه، دو اَبَراولویت سیاست خارجی ایران را تمرکز بر مسائل اقتصادی و تقویت روابط در حوزه همسایگی تعریف می‌کند.کارشکنی فزاینده دونالد ترامپ و آمریکا در اجرای اصول برجام و بازگشت دولت او به سیاست‌های هدفمند مبتنی بر مهار قدرت منطقه‌ای ایران از طریق تهدید و فشار سیاسی، در سخنرانی اخیرش در سازمان ملل آشکار شد (مانند زمان جورج دبلیو بوش) و این درس مهم را در پی داشته که بهترین روش برای مقابله با سیاست‌های خصمانه آمریکا تکیه بر منابع قدرت ملی کشور است.

اکنون بهانه اصلی ترامپ برای تمدید‌نکردن برجام این است که ایران به روح برجام پایبند نبوده است. از نگاه او نتیجه برجام که بايد مهار قدرت منطقه‌ای ایران در چارچوب روندهای سیاسی-امنیتی مد نظر آمریکا را در بر داشته باشد، درست نتیجه برعکس داشته و بر نقش و قدرت منطقه‌ای ایران افزوده است. البته این فرضیه آمریکایی‌ها از اساس بر یک مبنای اشتباه قرار گرفته است؛ چون توافق هسته‌ای همان‌گونه که وزیر خارجه کشورمان می‌گوید، ارتباط چندانی به مسائل منطقه‌ای ندارد. قبلا هم گفتم که برخلاف برخی دیدگاه‌های غالب، مسائل منطقه‌ای، ایران و آمریکا را از هم دور می‌کنند. این نه الزاما به دلیل دشمنی مداوم دو کشور، بلکه به دلیل جبر طبیعی منطقه و تضاد نقش‌هاست. دو کشور برداشت‌های کاملا متفاوتی از روش‌های حل مشکلات منطقه‌ای، برقراری ثبات و امنیت، شکل‌گیری منشأ تهدیدات، مبارزه با تروریسم مثلا با داعش و... دارند.

تجربه روابط بین‌الملل هم نشان می‌دهد که یک قدرت منطقه‌ای هیچ‌وقت نمی‌خواهد موقعیت و نقش مستقل و تأثیرگذارش را به نفع رقبای فرامنطقه‌ای خود تعدیل کند. اتفاقا گسترش روابط اروپا، روسیه، ترکیه، چین و هند و دیگران با ایران بعد از برجام بیشتر به دلیل همین ظرفیت‌های مستقل منطقه‌ای کشورمان بوده است.

پیش‌از‌این ایران به این تصمیم درست و استراتژیک رسیده بود که حل معضل هسته‌ای با قدرت‌های جهانی به‌ویژه آمریکا بر ظرفیت قدرت ملی ایران به نفع توسعه و ثبات کشور می‌افزاید. بر همین مبنا، زمینه‌های توافق هسته‌ای حتی قبل از دولت حسن روحانی و در یک روند چند‌ساله فراهم شده بود. در واقع، این روند مذاکرات هسته‌ای بود که گفتمان سیاست داخلی را به سمت عمل‌گرایی و تعادل در سیاست خارجی تغییر داد.

اکنون هدف اصلی استراتژی «نگاه به درون» افزایش ظرفیت‌های استراتژیک ایران در یک محیط رقابتی از طریق حمایت متقابل اقتصاد و سیاست خارجی کشور از یکدیگر است؛ یعنی تکیه هم‌زمان بر ظرفیت‌های اقتصادی داخلی و پیشبرد سیاست تنوع‌سازی روابط اقتصادی با منطقه و جهان برای تقویت قدرت متناسب اقتصادی که قادر به پشتیبانی از نوعی از سیاست خارجی مداوم، منافع‌محور و مبتنی بر اصول باشد که قدرت ملی ایران را در عرصه منطقه‌ای و جهانی افزایش دهد.مسائل منطقه‌ای به‌ویژه ظهور تروریسم و افراط‌گرایی تکفیری از نوع القاعده و داعش، چالش‌های جدیدی برای دولت ملی ایران با قرن‌ها سابقه تاریخی و تمدنی به همراه آورده است. واکنش ایران به این تهدیدات مثلا در سوریه و عراق به صورت «پیشگیری» از تهدید از طریق واکنش سریع به تهدیدات در منطقه با بهره‌برداری از موقعیت برتر ژئوپلیتیک خود بوده است.

بی‌طرفی ایران در بحران قطر و مخالفت آن با همه‌پرسی اخیر استقلال اقلیم کردستان عراق، به‌درستی بر مبنای تأثیرات منفی آنها بر ابعاد گسترده‌تر بی‌ثباتی در منطقه به‌ویژه مبارزه با تروریسم قرار دارد که تداوم آن می‌تواند به بهای توسعه و امنیت کشور باشد. نهایتا اینکه هدف عمده ترامپ از تمدید‌نکردن برجام، ارسال این پیام است که آمریکا به سیاست سنتی خود در منطقه یعنی مهار قدرت ایران وفادار می‌ماند. در این شرایط، بهترین سیاست برای ایران تمرکز بر استراتژی «نگاه به درون» است که با تکیه بر منابع قدرت ملی تلاش می‌کند تا ظرفیت‌های مستقل اقتصادی و سیاسی- امنیتی کشورمان را برای یک سیاست خارجی فعال، تعاملی و چندجانبه‌گرا در جهت مواجهه با ترامپ فراهم کند.

روزنامه شرق

*کیهان برزگر، استاد روابط بین‌الملل
بازگشت به ابتدای صفحه
ارسال به دوستان
ارسال نظر
روایت تصویری
نگاه دوم
پیشنهاد سردبیر
پربازدیدها

بازخوانی پرونده نقض حقوق یک شهروند ایرانی در سوئد/ «حمید نوری»؛ ۱۶۰۰ روز بازداشت غیرقانونی در بهشت گردشگران

تمام روش های استعلام کالابرگ

ابعاد مختلف تصویب قطعنامه جدید شورای امنیت برای برقراری آتش بس فوری/ بن بست اسرائیل در غزه

دستگاه قضایی مقابل زمین خواری ۳۰۰۰ میلیارد تومانی در گیلان ایستاد/ سازمان بازرسی جلوی تصرف غیرقانونی زمین معروف آستارا را گرفت

مرگ سناتور ضدایرانی در ۸۲ سالگی

فرزند آیت الله علم الهدی چه نقشی در هلدینگ گردشگری جوانمرد دارد؟

اطلاعیه در خصوص ساعت کار شعب و ستاد بانک سرمایه از پنجم تا یازدهم فروردین‌ماه

فعالیت سامانه بارشی در ارتفاعات کشور/ از تردد در مسیرهای مستعد وقوع بهمن اجتناب شود

​تغییر ساعت فعالیت شعب بانک صادرات ایران به مناسبت شب‌های قدر

ثبات قیمت دلار و درهم و کاهش بهای یورو در مرکز مبادله ارز

نرخ جریمه در تخلفات حادثه‌ساز ۵ برابر شد/اعمال جریمه‌های جدید از دو هفته آینده

قالیباف: همه جهان اسلام وظیفه دارند از ملت غزه حمایت کنند/هنیه: نبرد طوفان الاقصی آغازی بر پایان رژیم صهیونیستی خواهد بود

فرانسه ناو هواپیمابر هسته‌ای تولید می‌کند

کی‌یف برای تامین تجهیزات دفاعی به ناتو متوسل شد

ویدیو دلخراش از حمله تروریستی به مسکو/ بیش از 100 کشته تاکنون/ احتمال گروگان گرفته شدن صدها نفر در تالار کنسرت/ روسیه خواستار توضیح آمریکا درباره حمله تروریستی شد 

گفتگوی دو وزیر سابق در خصوص صداوسیما

امشب ساعت را به وقت زمین کوک کنید

حضور باقری در سفارت روسیه در تهران

 انتشار همزمان چند ویدیو هنجارشکن در فضای مجازی/ عادی سازی و ترویج فساد/ با اقدام به موقع فراجا صفحات مسدود شد

هنیه: مقاومت مردم غزه، افسانه‌ای است/ اشغالگران با انزوای بی‌سابقه‌ای مواجه شده‌اند

چرا روسیه مسؤلیت داعش در حمله تروریستی مسکو را نمی پذیرد؟!

جشنواره گل نوروزی یوزها برابر ترکمنستان/ پایان دور رفت با صدرنشینی ایران

بزرگترین پیشرفت‌های فناوری در سال گذشته چه بود؟

تورم چه زمانی تک رقمی می‌شود؟

شهادت یکی از رزمندگان سپاه در سوریه

بخشی از پیام نوروزی متفاوت وزیر ارشاد/ پرسش‌هایی درباره تتلو، معین و قربانی

ویدیویی بسیار دلخراش از حمله تروریستی مسکو

جوایز نجومی برای تیم‌های جام ملت‌های اروپا

آخرین نتایج دوازدهمین دوره انتخابات مجلس به تفکیک استان‌ها/ کدام کاندیداها به مجلس راه یافتند

نتایج نهایی انتخابات مجلس در تهران/ دو مرحله ای شدن انتخابات تهران قطعی شد /۱۴ نفری که از تهران مستقیم به مجلس راه یافتند/ چه کسانی به دور دوم رفتند؟

پسر احمدرضا عابدزاده جواب بیرانوند را داد

نتایج انتخابات ۱۴۰۲ خبرگان رهبری در سراسر کشور/ آرای خبرگان تهران اعلام شد+ جدول

ویدیو دلخراش از حمله تروریستی به مسکو/ بیش از 100 کشته تاکنون/ احتمال گروگان گرفته شدن صدها نفر در تالار کنسرت/ روسیه خواستار توضیح آمریکا درباره حمله تروریستی شد 

گفتگوی دو وزیر سابق در خصوص صداوسیما

انتخاب نکردن و آسیب‌هایش/ چگونه انتخاب صحیح داشته باشیم

2 بانک غیردولتی مشتری جدید استقلال و پرسپولیس

واگذاری پتروشیمی شازند توسط بانک ملی،یک اقدام بی نظیر و به نفع مردم است/ این اقدام می‌تواند الگویی مناسبی برای شبکه بانکی کشور جهت اجرای منویات رهبری باشد

بزرگ‌ترین پایگاه فضایی غرب آسیا در حال ساخت است/ صنعت فضاییِ کشور در مسیر توسعه پرشتاب پیش می‌رود

بی رقیب شدن ترامپ در میان جمهوری خواهان/ نیکی هیلی از رقابت در انتخابات انصراف داد

بانک مرکزی عراق فعالیت مجدد بانک ملی ایران را ابلاغ کرد

بدعت لغو کنسرت ها/ کنسرت علیرضا قربانی دوباره در اصفهان لغو شد

عملیات ضد صهیونیستی در جنوب نابلس