احتمال جنگ ايران و عربستان چقدر است؟/ لبنان ميتواند نقطه شروع انفجار احتمالي باشد

سایت اندیشکده رند نوشت: شکل گیری نوعی مبارزه درون خاندانی در ریاض، نشانه رفتن ‏موشک های یمن به سوی پایتخت عربستان سعودی و افزایش نگرانی ‏سعودی ها در برابر تقویت موقعیت ایران در خاورمیانه سبب ‏ایجاد بی ثباتی شدید در این کشور شده است‎.‎

به گزارش روزپلاس، جنگ بین دو قدرت بزرگ ممکن است در هر جایی از منطقه، از ‏جمله در زیر سیستم خلیج فارس آغاز شود. لبنان ممکن است ‏نقطه شروع این خطای استراتژیک و ایجاد یک زلزله احتمالی ‏باشد. سعد حریری، نخست وزیر پیشین لبنان، اخیرا به ریاض ‏احضار شد و موضع خود را با محکوم کردن آنچه "مداخله" ایران ‏نامید، اعلام کرد. با این حال، گزارش ها حاکی از آن است که ‏او تحت فشار سعودی ها قدرت را واگذاشته است. ریاض همچنین ‏حزب الله، بزرگترین متحد ایران در منطقه را متهم کرده که با ‏اقداماتش به نوعی علیه عربستان سعودی اعلام جنگ کرده است. ‏آن گونه که مشخص است نگرانی اسرائیل از گسترش نفوذ ایران ‏در سوریه و عراق و افزایش قدرت نظامی حزب الله، به عنوان ‏عاملی مهم، در شکل دهی به یک همکاری میان آنها و سعودی ها ‏برای سد نفوذ ایران، ایفای نقش می کند. نگرانی های اسراییل و عربستان در مورد قدرت ایران با دولت ترامپ مشترک است، که نه ‏تنها از توافق هسته ای ایران انتقاد کرده، بلکه فشارهای ‏شدیدی نیز علیه قدرت منطقه ای تهران اعمال می کند.‏

عربستان سعودی، که با مشکلات داخلی و جنگی سنگین در یمن ‏روبرو است، ممکن است برای به عنوان راهی برای فرار از این ‏بحرانها، با گزینه ایجاد یک مخاطره نظامی علیه ایران وسوسه ‏بشود. شور و اشتیاق آنها برای استفاده از تسلیحات فراوانی ‏که دارند، نیز ممکن است عاملی مشترک میان آنها، رهبری ‏سیاسی اسرائیل و برخی از جرایانها در دولت ایالات متحده ‏باشد.. با این وجود، جنگ علیه ایران ریسک بسیار بالایی دارد ‏و غیر محتمل است که قدرت ایران را از بین ببرد یا جمهوری ‏اسلامی را در خانه تضعیف و منزوی کند. ایران توانایی بی ‏نظیر و زیرکانه ای برای بهره برداری از استراتژی ایالات ‏متحده در خاورمیانه جهت بهبود و ارتقای منافع خود نشان ‏داده است. اتخاذ رویکرد آمریکایی-سعودی- اسرائیلی پیش گفته ‏شده، می تواند راه حلهای عبور از مساله کنونی را به شدت به ‏عقب براند، و منطقه را به سوی هرج و مرج بیشتر و رقابت های ‏عربی-فارسی بدون راه حل هدایت کند‎.‎

تهاجم ایالات متحده به عراق در سال 2003 نشان داد که ایران ‏قدرتی در حال خیزش است و همین موضوع باعث افزایش حس اضطراب ‏سعودی شده است. از آن همان زمان، تهران به عنوان یک قدرت ‏بزرگ کارگزار در بغداد، دمشق و بیروت ظهور کرد. توافق هسته ‏ای ایران و سیاست های رییس جمهور اوباما برای مشارکت با ‏ایران، هر چند برای منافع آمریکا مفید بوده، اما سعودی ها ‏با سوء ظن عمیق به آن نگریستند. رهبری جدید عربستان سعودی، ‏به هدایت شاهزاده محمد بن سلمان، سیاست تهاجمی علیه ایران ‏در سراسر منطقه را آغاز کرده است‎.‎

گرچه ریاض ممکن است ژستهای قدرتمندانه بیشتری هم بگیرد، ‏اما سیاست هایش برای آنکه بتواند با ایران یا متحدانش ‏مقابله کند، شکست خورده است. حکومت اسد با کمک گسترده ایران ‏و روسیه از جنگ داخلی ویرانگر، پیروز بیرون آمد. یمن با ‏آنکه با گرسنگی گسترده مواجه بوده، اما حوثی ها قدرت خود ‏را حفظ کرده اند. شبه نظامیان شیعه در مشارکت و همکاری با ‏ایران در شکست دادن دولت اسلامی و دولت منطقه ای کردستان در ‏عراق نقش مهمی ایفا کرده اند. دولت مرکزی عراق پیاده نظام ‏و گروگان ایران نیست، اما به جای همسایگان عرب اش، ترجیح ‏می دهد به ایرانی با اکثریت جمعیت شیعه گره بخورد‎.‎

بنابراین، ریاض گرچه ممکن است لبنان را به عنوان هدفی ‏وسوسه انگیز برای مجازات ایران مدنظر قرار دهد. اما ائتلاف ‏سیاسی دولت حریری با حزب الله، مشروعیتی به نفوذ ایران در ‏بیروت داده و این امر موجب شده که یک فشار قوی تر علیه حزب ‏الله در آمریکا، اسرائیل و عربستان سعودی ایجاد شود. با خروج ‏حریری از این ائتلاف، ریاض می تواند فشار سیاسی و اقتصادی ‏اش علیه حزب الله را اعمال کند و در همان حال اسرائیل اقدام ‏نظامی علیه توانایی های موشکی حزب الله را افزایش می دهد. حزب ‏الله با دخالت اش در جنگ سوریه، ممکن است توسط بسیاری از ‏مخالفان اش آسیب پذیر تر از گذشته به نظر رسد‎.‎

اما استراتژی ریاض خطر بزرگی در خود دارد. حزب الله ممکن است ‏تحت فشار قرار گیرد، اما کاملا مسلح است و از سوی متحدان ‏ایران در سوریه حمایت می شود. اقدام نظامی ارتش اسرائیل ‏علیه حزب الله، با وجود برتری نظامی متعارف اسرائیل، سریع و ‏قاطع نخواهد بود. حتی با وجود توانایی موشک های ضد بالستیک اسراییل، حزب الله با هزاران موشکی که در اختیار دارد قادر به ‏حمله به اسرائیل است، این واقعیت را باید در نظر گرفت که ‏حزب الله اغلب در زمانهای جنگ و بحران رشد کرده است، مشکلات منطقه باید در میز مذاکره حل شود‎.‎

درگیری اسرائیل با حزب الله، که با پشتیبانی واشنگتن و ریاض ‏بوده است، می توانست به سرعت به ایران منتقل شده و در کل ‏خلیج فارس، که یکی از مسلح ترین مناطق در جهان است، منتشر ‏شود، جنگ بین ایران و عربستان سعودی به احتمال زیاد موجب ‏تخریب اقتصادی عمده، نابودی منابع انرژی و ورود اقتصاد ‏جهانی به یک دوره رکود بزرگ دیگر خواهد شد. عربستان سعودی ‏هر چند با یک نیروی هوایی پیشرفته مسلح است، اما ایران هم ‏بزرگترین موجودی موشکی منطقه را ساخته است و در حال حاضر ‏ده ها هزار شبه نظامی آماده به جنگ را هدایت می ‏کند. حتی آن دسته از ایرانیانی که عمیقا با جمهوری اسلامی ‏مخالف هستند، احتمالا در کنار دولت شان در مبارزه با ‏عربستان سعودی و شرکای آن قرار خواهند گرفت‎.‎

در نهایت، مشکلات منطقه باید در میز مذاکره حل شود. هیچ یک ‏از بازیگران اصلی نمی توانند از نیروهای نظامی مربوطه به ‏خود برای حل مسائل ریشه ای مانند حکومت اقتدارگرا، فساد ‏اقتصادی، ضعف اجتماعی، و تعصب مذهبی و ایدئولوژیک استفاده ‏کنند‎.‎

ایالات متحده باید تهران و ریاض را تشویق کند تا اختلافات ‏خود را حل و فصل کنند، نه آنگه اقدامات تهاجمی عربستان را ‏تسهیل کند. در غیر این صورت، منطقه بی درنگ در یک بحران ‏بزرگتر درگیر خواهد شد.‏