به گزارش روزپلاس، همه انسان ها در لحظه به لحظه زندگی آگاهانه یا غیر آگاهانه دچار وسوسه می شوند و وسوسه از چیزهایى است که احدى از آن خالى نیست و تا وقتى که در مرحله قلب است و به اظهار و زبان در نیامده، گناه شمرده نمى شود و القاء آن یا از جانب شیطان یا نفس اماره و یا انسان های دیگر است؛ در این میان انسان های متدین و با ایمان به دنبال درمان هستند. در برخی از نصوص دینی راه کارهایی برای دفع وسوسه و حدیث نفس ذکر گردیده است. در مقاله حاضر ماهیت و درمان وسوسه از طریق آیات و روایات بررسی گردیده است.
در این شک نیست که بیشتر دل ها را لشکر شیاطین فتح کرده و در تملّک خود در آورده اند و در آن ها به وسیله انواع وسوسه هائى که به برگزیدن دنیا و رها کردن آخرت مى خواند تصرّف می کنند. سرّ این مطلب این است که: «غلبه و تسلّط شیطان به گونه ی است که در گوشت و خون انسان سارى است و بر قلب و بدن وى احاطه دارد، چنان که شهوات با همه این ها آمیخته است.»
از این رو رسول خدا(ص) فرمود: «شیطان مانند خون در تن آدمیان جارى است.» و خداوند- از زبان ابلیس لعین- می فرماید: «در راه راست تو در کمین آن ها مى نشینم، آنگاه از پیش رو و از پشت سر و از راست و از چپشان به آن ها مى تازم»
البته قلمروى شیطان «تشریع» است نه «تکوین»، یعنى قلمروى شیطان فعالیت هاى تشریعى و تکلیفى بشر است. شیطان فقط در وجود بشر مى تواند نفوذ کند نه در غیر بشر. قلمروى شیطان در وجود بشر نیز محدود است به نفوذ در اندیشه او نه تن و بدن او.
نفوذ شیطان در اندیشه بشر نیز منحصر است به حدّ وسوسه کردن و خیال یک امر باطلى را در نظر او جلوه دادن. قرآن این معانى را با تعبیرهاى «تزیین»، «تسویل»، «وسوسه» و امثال این ها بیان مى کند؛ و اما اینکه چیزى را در نظام جهان بیافریند و یا اینکه تسلّط تکوینى بر بشر داشته باشد، یعنى به شکل یک قدرت قاهره بتواند بر وجود بشر مسلّط شود و بتواند او را بر کار بد اجبار و الزام نماید، از حوزه قدرت شیطان خارج است. تسلّط شیطان بر بشر محدود است به اینکه خود بشر بخواهد دست ارادت به او بدهد.
شک و وسوسه- البته با اختلاف مراتب- از چیزهایى است که احدى از آن خالى نیست و تا وقتى که در مرحله قلب است و به اظهار و زبان (البته نه به صورت سؤال بلکه به صورت تردید و تشکیک) در نیامده، معفوّ است و گناه شمرده نمى شود.
پس نفس وجود وسوسه و حدیث نفس گناه شمرده نمی شود و به همین دلیل وقتی که اصحاب ائمه به حضور آن ها رسیده و از وسوسه شکایت می کردند، ائمه آن ها را بر داشتن وسوسه توبیخ نمی کردند بلکه راهکار عملی برای تقلیل آن ارائه می دادند. این گونه احادیث متواتر هستند و ما به ذکر دو نمونه بسنده می کنیم:
۱) امام صادق(ع) فرمودند: شخصی نزد پیامبر(ص) آمده و از وسوسه شکایت کرد…پیامبر(ص)به ایشان فرمودند که می گویی: «توکلت على الحی الذی لا یموت، و الحمد لله الذی لم یتخذ صاحبه و لا ولدا، و لم یکن له شریک فی الملک، و لم یکن له ولی من الذل و کبره تکبیرا»…مدتی نگذشت که آن شخص باز نزد پیامبر(ص)آمده و عرضه داشت که یا رسول الله دیگر وسوسه ای ندارم
۲) عبد الله بن سنان گوید که شخصی به امام صادق(ع) از کثرت آرزو و وسوسه شکایت کرد و امام فرمود دست روی سینه بگذار و سپس بگو « بسم الله و بالله محمد رسول الله و لا حول و لا قوه إلا بالله العلی العظیم اللهم امسح عنی ما أحذر» و سپس دست خود را بر روی شکم گذاشته و همان کلمات را سه بار تکرار کن. خداوند با این عمل وسوسه را از بین می برد. آن شخص می گفت که در نماز به خاطر وسوسه و تمنی، حضور قلبی نداشتم دستور العمل امام(ع) را انجام دادم و وسوسه ها رفع شد.
علامه مطهری(ره) بعد از طرح مباحثی در زمینه وسوسه می فرماید: «مجموعاً دانسته مى شود که وسوسه امرى طبیعى و عادى است، بلکه فرض شیطان در ادیان دلیل بر این است که وسوسه در فکر و هم در عمل خلاف عادت نیست».
همچنین آیه الله مکارم شیرازی در تفسیر آیه «وَ نَعْلَمُ ما تُوَسْوِسُ بِهِ نَفْسُهُ» (و ما به وسوسه نفس آگاه هستیم) آورده:
« توسوس از ماده وسوسه به معنى افکار نامطلوبى است که از دل انسان مىگذرد، و اصل آن از کلمه «وسواس» گرفته شده که به معنى صداى زینت آلات و همچنین پیام و صداى مخفى است.
منظور در اینجا این است که وقتى خداوند از خطورات قلبى آنها و وسوسه هاى زودگذرى که از فکر آنها مى گذرد آگاه است مسلما از تمام عقائد و اعمال و گفتار آنها با خبر مىباشد، و حساب همه را براى روز حساب نگه مى دارد».
درمان وسوسه
در مورد درمان وسوسه گناه می توان گفت گناه تا زمانی که در مرحله وسوسه است درمان آن آسان تر است؛ زیرا در این مرحله همان گونه که شیطان با ابزار شهوت، خیال و وهم، انسان را به سمت گناه می خواند و وسوسه می کند؛ در مقابل، فرشتگان الاهی نیز با استفاده از ابزاری مانند فطرت توحیدی و عقل، انسان را به سمت پاکی و طهارت دعوت می کنند. در ذیل برخی از راهکارها آورده می شود:
۱_قرائت ادعیه و اذکار
اگر شخص حقیقتاً از ذات متعالی خداوند استمداد کند و به انوار مقدسه پیامبر و اهل بیت_علیهم السلام_ متوسل شود می تواند بر وسوسه های شیطانی پیروز گردد. در برخی از آیات و احادیث راه کارهایی برای دفع وسوسه و حدیث نفس ذکر گردیده است. از آن جا که در این احادیث راهکارهای عملی ذکر شده نه مطالب پیچیده علمی، لذا احتیاج به شرح و توضیح نیست. برخی از آن ها در ذیل ذکر می شود:
الف) تسبیح و ذکر حضرت عیسى (ع) برای دفع وسوسه ابلیس عبارت بود از: «سبحان الله ملء سماواته و أرضه، و مداد کلماته، و زنه عرشه، و رضا نفسه».
ب) پیامبر اکرم(ص) فرمودند: هر کسی این کلمات را در هر روزی ده مرتبه تکرار کند خداوند…او را از شر ابلیس و سپاهیانش حفظ می کند..و آن کلمات عبارت است از: «أعددت لکل هول لا إله إلا الله و لکل هم و غم ما شاء الله و لکل نعمه الحمد لله و لکل رخاء الشکر لله و لکل أعجوبه سبحان الله و لکل ذنب أستغفر الله و لکل مصیبه إنا لله و إنا إلیه راجعون و لکل ضیق حسبی الله و لکل قضاء و قدر توکلت على الله و لکل عدو اعتصمت بالله و لکل طاعه و معصیه لا حول و لا قوه إلا بالله العلی العظیم».
پ) امیرالمؤمنین(ع): زمانی که کسی از شما مورد وسوسه ابلیس قرار گرفت به خداوند پناه برده و گوید «آمنت بالله و برسوله مخلصا له الدین».
ج) امام صادق (ع): همانا حضرت آدم (ع) از حدیث نفس و غم و اندوه به خداوند شکایت کرد و جبرئیل نازل شده وفرمود بگو «لا حول و لا قوه الا بالله» و حضرت آدم آن را گفته و از غم و اندوه و وسوسه رهایی یافت.
چ) امام صادق(ع) در مطلبی دیگر نیز فرمودند: شخصی نزد پیامبر(ص) از وسوسه ای که داشت و همچنین بدهی و سنگینی نفقه اهل وعیال شکایت کرد و پیامبر(ص) فرمودند که این کلمات را تکرار کن «توکلت على الحی الذی لا یموت و الحمد لله الذی لم یتخذ صاحبه و لا ولدا و لم یکن له شریک فی الملک و لم یکن له ولی من الذل و کبره تکبیرا» و مدتی نگذشته بود که بازگشته و گفت وسوسه سینه ام تمام شد و بدهی ام پرداخت شد و رزق و روزیم وسعت پیدا کرد.
۲_کاستن از هیجان شهوت
پیامبر اکرم(ص) فر مودند: «شیطان نسبت به فرزند آدم به منزله خونى است که در رگ هایش جریان دارد، پس تا مى توانید با گرسنگى و تشنگى حرکت شیطان را کند سازید»
و مجلسی در شرح و تفسیر حدیث گوید که: «مجرای شیطان شهوات است و گرسنگی از هیجان شهوت می کاهد.»
در «منهاج البراعه» در این زمینه وارد شده است که: «نیروی شهوت با خوردن و آشامیدن تأمین می شود پس گرسنگی و روزه شهوت را ضعیف کرده و صولت نفس را از بین برده و راه نفوذ شیطان را مسدود می کند»
۳_عدم فکر گناه
آقا جمال خوانسارى در شرح حدیث «مَنْ کَثُرَ فِکْرُهُ فِی الْمَعَاصِی دَعَتْهُ إِلَیْهَا» گوید که «هر که بسیار باشد فکر او در گناهان بخوانند گناهان او را به سوى خود، مراد این است که آدمى باید که زیاد در فکر و خیال منکرات نباشد و خود را مشغول سازد از آن که در فکر و خیال آنها بودن باعث میل و رغبت به آنها مى شود و بسیار مى شود که به حدّى رسد که مرتکب آن گردد».
۴_هدیه دادن
و در حدیثی از پیامبر(ص)برای رفع وسوسه به دادن هدیه رهنمون شده است .ایشان فرمودند: «به یکدیگر هدیه دهید زیرا که هدیه وسوسه های سینه را دفع می کند.»
۵_آب باران
در حدیث معتبر از امام علی(ع) وارد شده است که آب آسمان را بیاشامید زیرا که سبب تطهیر جسم شما و رفع آلامتان می شود چنانچه خداوند سبحان فرموده است:« و از آسمان بارانى بر شما فرو ریزانید تا شما را با آن پاک گرداند ، و وسوسه شیطان را از شما بزداید و دلهایتان را محکم سازد و گامهایتان را بدان استوار دارد.»
۶_دانه انار
امام صادق(ع) فرمودند:« در هر دانه ای از انار که خورده می شود، حیاط قلب و نورانیت نفس است و وسوسه شیطان را تا چهل شب از بین می برد.»
۷_آب سدر
امام صادق(ع) فرمودند: «سرهایتان را با برگ سدر بشوئید که هر فرشته مقرب و هر پیغمبر مرسلى آن را تقدیس کرده و به پاکى ستوده و دعا کرده، و هر کس سرش را با برگ سدر بشوید خداوند وسوسه شیطان را تا هفتاد روز از او بگرداند و دور سازد و هر کس که خداوند وسوسه شیطان را هفتاد روز از او باز گردانده دور سازد دیگر معصیت خداوند را نخواهد نمود و هر کس معصیت خداوند را نکند وارد بهشت خواهد شد.
۸_مسواک زدن
امام صادق(ع)فرمودند: «مسواک زدن وسوسه سینه را از میان بر می دارد.»
۹_روزه گرفتن
ابوبصیر گوید که از امام صادق(ع) از روزه ایام سال سؤال کردم و ایشان فرمودند: «پنجشنبه اول و چهارشنبه وسط و پنج شنبه آخر هر ماه، زیرا که پریشانی قلب و وسوسه های سینه را از بین می برد.»
نتیجه گیری
در این نوشتار وسوسه و دفع آن در قرآن و روایات بررسی گردید. یافتههای تحقیق حاضر به شرح ذیل میباشد:
نفوذ شیطان در اندیشه بشر منحصر است به حدّ وسوسه کردن و خیال یک امر باطلى را در نظر او جلوه دادن؛ قرآن این معانى را با تعبیرهاى «تزیین»، «تسویل»، «وسوسه» و امثال اینها بیان مى کند.
در برخی از آیات و احادیث راه کارهایی برای دفع وسوسه و حدیث نفس ذکر گردیده است. برخی از راهکارهای دفع وسوسه عبارتند از: قرائت ادعیه و اذکار، کاستن از هیجان شهوت، عدم فکر گناه، هدیه دادن، آب باران، دانه انار، آب سدر، مسواک زدن، روزه گرفتن.
افکار نیوز
ویدیو/ منظور پس از مخالفت با واردات خودرو: نظرم درباره واردات خودرو نظر شخصی بود/ مکلف به اجرای قانون هستیم
تصویری باورنکردنی از پسر هادی چوپان/ فیگور مشابه گرگ ایرانی و فرزندش
تصاویر مظنونین حمله تروریستی در مسکو منتشر شد
ابطحی مجروح شد/ سارقین ناکام ماندند+ عکس
عکس/ پست اینستاگرام کنفدراسیون فوتبال آسیا به مناسبت آغاز سال نو
عکس/ کفشهای مرموز بایدن
عکس/ لوگوی گوگل برای نوروز ۱۴۰۳
عکس/ رئیسی با عباس قادری خواننده قدیمی دیدار کرد
مردی که ۷۰ سال با یک ریه آهنی زندگی کرد، درگذشت
عکس/ لحظۀ ترکیدن نارنجک دستساز در دست یک جوان
تصویری جدید از سید حسن نصرالله
انتشار تصاویر فوتوشاپی کیت میدلتون/ همسر ولیعهد انگلیس عذرخواهی کرد
تصویر آخرین حضور آیتالله جنتی درمجلس خبرگان
عکس/ حسن روحانی در مجلس خبرگان
عکس/ کاشت نهال توسط رهبر انقلاب در روز درختکاری
عکس/ ملاقات امیر تتلو با مادر و خواهرش در حاشیه اولین جلسه دادگاه
عکس/ سیدحسن خمینی در حسینیۀ جماران رای خود را به صندوق انداخت
آیت الله مدرسی یزدی و طحان نظیف رای خود را به صندوق انداختند/ عکس
عکس/ محمدباقر قالیباف رأی خود را به صندوق انداخت
عکس/ آيتالله احمد جنتی رأی خود را به صندوق انداخت
ویدئو/ دو توصیه مهم حضرت آقا به مردم
عروس با کلاه ارتشی/ گزارش تصویری از ازدواج دانشجویی در دانشگاه افسری
عکس/ فرمانده مهدی برروی دیوارنگاره میدان انقلاب تهران
عکس/ دیدار غمانگیز فردوسیپور و جواد خیابانی/ عادل همکار قدیمی را فراموش نکرد
ببینید/بیانات رهبر انقلاب پس از کاشت نهال در روز درختکاری
عکس/ حضور حاج اسماعیل قاآنی در راهپیمایی ۲۲ بهمن
نمایش سامانه موشکی زمین به زمین «قیام» در حاشیه راهپیمایی ۲۲ بهمن
عکس / چهره درهم بایدن و هریس پس از حمله به پایگاه آمریکا در اردن
دیوارنگاره جدید میدان انقلاب/ عکس
عکس/ حضور شیخ زکزاکی در حرم حضرت معصومه(س)
عکسی از کارگردانی جواد عزتی در فیلم تمساح خونی
موشکهای سپاه دیشب با هشتگ کاپشن صورتی شلیک شد/ عکس
عکس/ جدیدترین دیوارنگاره میدان فلسطین با عنوان "تابوتهایتان را آماده کنید"
دیوارنگاره میدان ولیعصر(عج) برای حمایت از تیم ملّی ایران/ عکس
عکسی دیده نشده از غلامرضا تختی در کربلا
رونمایی از نامه قدیمی غلامرضا تختی/عکس
پیکر دختر کاپشن صورتی با گوشواره قلبی در حمله تروریستی دیروز/ عکس
دیوارنگاره تهدیدآمیز میدان ولیعصر رونمایی شد / عکس
تصویری از دیدار «شهید صالح العاروری» با رئیس جمهور در ۳۰ خرداد ۱۴۰۲
آخرین تصویر ثبت شده از حاج قاسم سلیمانی قبل از شهادت
سردار سلیمانی و مادرش روی دیوارنگاره میدان ولیعصر + عکس
دیدار رئیسی با خانواده سردار شهید سید رضی موسوی
خوش و بش فردوسی پور و تاج در مراسم تشییع ملیکا محمدی/ عکس
عکسی از پدر محمدرضا گلزار در شب عروسی اش!
ایلان ماسک با لباس مخصوص ژاپنیها/ عکس
۳ کیلو پیچ و مهره در شکم یک بیمار اهوازی! +عکس
عکسی خاص از دیدار رئیسی از جزیره آشوراده
با پیگیری سازمان منطقه آزاد انجام شد؛ شرکت "غدیر" پروژههای ناتمام خود در کیش را تمام میکند
فرمانده کل سپاه در مراسم عزاداری ایام فاطمیه/ عکس
تصاویر ۱۱ شهید پاسگاه راسک
تصاویر/ لباسهای مولانا بعد از مرمت در قونیه
پوتین در اتوبان همت تهران!
اولين تصوير از تتلو در خاک ایران پس از بازداشت
عکس کمتر دیده شده از رهبر معظم انقلاب در مترو تهران
زوج هالیوودی در مسجد ابوظبی/ واکنشها به حجاب رزی هانتینگتون
عکس/ بقایای دانشگاه الازهر در غزه بعد از بمباران
دیوارنگاره میدان ولیعصر(عج) برای شهادت حضرت زهرا(ع)
لیلا حاتمی در مراسم چهلم داریوش مهرجویی و همسرش/ عکس
عکس یادگاری نوجوانان باستانیکار با رهبر انقلاب
عکس/ حدیث نصب شده در دیدار امروز ورزشکاران با رهبر انقلاب
اینفوگرافیک/ چه زمانی نباید خرما بخوریم؟
گفتگوی دو وزیر سابق در خصوص صداوسیما
توهین دوباره بایدن به پوتین
اینفوگرافیک/ کدام رذایل اخلاقی در قرآن آمده است؟
خودکشی یک دکتر جوان در دلفان / یک مسئول: زنگ خطر خودکشی رزیدنتها به صدا درآمد / عوامل انسانی دخیل قابل شناسایی و مجازات هستند
فرصت ویژه قلعهنویی برای صعود و اعتماد بیشتر به جوانان مقابل ترکمنستان
معاون حوزه علمیه ماهشهر به قتل رسید
اعلام جزئیات مذاکره استقلال با الهیار صیادمنش و دو لژیونر دیگر
بازگشت پرهزینه و ناموفق صداوسیما به سلبریتی ها/ پرداخت های میلیاردی صحت دارد؟
بزرگترین پیشرفتهای فناوری در سال گذشته چه بود؟
شماره تلفن های ضروری در عید نوروز
عکس/ مروری بر نامگذاری سالها توسط رهبر انقلاب از سال ۱۳۸۷ تا ۱۴۰۳
محبوس شدن در سرویس بهداشتی؛ اولین حادثه پایتخت در سال ۱۴۰۳
اینفوگرافیک/تولید دغدغه ی جدی رهبر انقلاب
جدول حقوق و دستمزد ۱۴۰۳ منتشر شد
هشدار پلیس فتا درباره تورهای لحظه آخری
توییت نماینده کارگری از جلسه تعیین دستمزد با وزیر کار
اینفوگرافیک/ توصیههایی برای جلوگیری از چاقی در ماه رمضان
اینفوگرافیک/ کمک به رفع خوابآلودگی رانندهها با چند روش ساده
هشدار نوروزی پلیس فتا: WiFi رایگان ترفند مجرمان سايبری است
هشدار سیلاب؛ مردم سعی کنند تا سال تحویل سفر نروند
ورود سامانه بارشی به کشور از امروز/ فروردینِ بارانی آغاز میشود
هفت زوج آقای گلی در فوتبال ایران/ اسدی - مغانلو زوج جدید میشوند؟
اجرای طرح ترافیک پایتخت تا ۲۸ اسفند/ جزییات اجرای طرح در نوروز
چطور اینترنت هدیه دولت را فعال کنیم؟
اینفوگرافیک/ با سرگیجههای بعد از افطار چه کنیم؟
رونمایی کیم از «قدرتمندترین» تانک جهان
اینفوگرافیک/ علت و راهکار رفع بوی بد دهان در روزهداری
افزایش کرایههای اتوبوس، تاکسی و مترو در سال ۱۴۰۳/ دریافت کرایههای جدید از اول اردیبهشت
توصیههای ایمنی وزارت بهداشت در چهارشنبهسوری
اینفوگرافیک/ چهارشنبهسوری؛ چی بود، چی شد
سومی کشتی فرنگی ایران در تورنمنت بلغارستان
نظر ۷ مرجع درباره مسافرتی که روزه را باطل نمیکند
شرایط و ضوابط فعالیت رستورانها در ماه رمضان/ استقرار بازرسان در مراکز پرتردد
اینفوگرافیک/ افسردهترین کشورهای ۲۰۲۴ را بشناسید
زمان دربی ۱۰۳ تغییر نکرد/ استقلال ـ پرسپولیس؛ چهارشنبه در آزادی
رونالدو یک جنگ تمام عیار در عربستان به راه انداخت!
جزئیات تکالیف نوروزی دبستانیها؛ پیک نوروزی حذف شد
پرشکستترین سپاهان تاریخ
اینفوگرافیک/ بهترین مواد مغذی برای سلامت مغز
ویدیو/ تفریحات خاص ظریف و همسرش در کیش
اطلاعیه پلیس به مناسبت ماه مبارک رمضان
سواد رسانهای/ ۱۰ نوع اشتباه و اطلاعات نادرست
بارش برف و وزش باد در ارتفاعات کشور/ از تردد در مسیرهای مستعد وقوع بهمن خودداری کنید
۱۸ اسفند؛ واریز دومین شارژ ۲۲۰ هزار تومانی طرح فجرانه کالابرگ
سواد رسانهای/ پروپاگاندا چیست و چه اهدافی دارد؟
اولین قضاوت یک داور زن در داربی تهران
عکس/ حسن روحانی در مجلس خبرگان
برگزاری داربی چهارشنبه ۲۳ اسفند تنها با ۴۵ هزار تماشاگر
این شما و جولان صبانتیون؛ مبارک آنان که رای ندادند!
سواد رسانهای/ چگونه اخبار جعلی را تشخیص دهیم؟
۳۰ کاندیدای پیشتاز در تهران عضو کدام فهرست انتخاباتی بودند؟
روند بازار ارز تهران بعد از انتخابات ۱۱ اسفند چگونه خواهد بود؟
کلیه مدارس استان تهران روز شنبه تعطیل است
اینفوگرافیک/ نکات مهم بیانات رهبر انقلاب درباره انتخابات
با چه مدارک شناسایی میتوانیم رأی دهیم؟
پرداخت بیمه بیکاری مشروط شد
اعلام رسمی محرومیت سنگین پوگبا از فوتبال
قیمت سکه افزایشی شد
رای نهایی درباره حرکت جنجالی رونالدو اعلام شد