مهمترین دلایل اروپا برای حفظ برجام

به گزارش روزپلاس، نصرت‌الله تاجیک در ارزیابی خود از شروط رهبری برای ادامه برجام با اروپا، اظهار کرد: اصولا در سازمان‌ها و همچنین جامعه به‌عنوان یک سازمان وسیع اجتماعی رهبری در صدد ترسیم چشم انداز وسیع برای دستیابی به اهدافی است. در زمینه برجام و اقدام یک‌طرفه آمریکا و نقض عهد یک سند بینالمللی به دلایل سیاسی و به منظور فشار بر ایران این حق رهبری است که دغدغه‌هایی داشته باشند و به صورت یک خواسته اساسی و حداکثری چشم‌انداز درازمدتی را مطرح کنند و اروپا هم باید به این دغدغه‌ها پاسخ دهد. متاسفانه در قالب برجام تا حدی اروپایی‌ها هم کم گذاشتند، اما آمریکایی‌ها به طور کامل کم‌کاری کردند و این نقض تعهد که یک کشور به این صراحت یک پیمان بین‌المللی مصوبه شورای امنیت را نقض کرده و از آن خارج شده، بسیار کمیاب است و این امر در دراز مدت هم به ضرر آمریکا است و هم به ضرر حقوق بینالملل.

وی تصریح کرد: به طور کلی جهان در ارتباط با ایران در یک شرایط پارادوکس قرار گرفته است. از یک طرف می‌بیند ایران با این حسن نیت برجام را می‌پذیرد و به آن وفادار می‌ماند تا راه کره شمالی را نرود، بلکه بتواند با یک الگوی جدید از رفتار بین‌المللی و نشان دادن مسئولیت در قبال تحولات بین‌المللی، مسائلش را با جامعه بینالمللی به تدریج حل کند.

این تحلیل‌گر مسائل سیاسی با بیان این‌که مساله هسته‌ای و توافق آن در قالب برجام پس از مذاکره طی 10-12 سال اتفاق افتاد، گفت: به نظر می‌رسد در درجه اول وضعیت ما در قبال برجام این بود که سازمان‌ها و مجامع بین‌المللی و خصوصا آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پایبندی ایران به تعهدات را تایید کردند و فکر می‌کنم آمریکا جدای از شخصیت و دیدگاه‌هایی که ترامپ دارد و قول‌هایی که به لابی یهودی و طرفدارانش داده، باید این مساله را یک فرصت می‌دانست و با ایران یک تعامل سازنده‌ برقرار می‌کرد تا دو کشور بتوانند از این فضا خارج شوند.

تاجیک خاطرنشان کرد: با اقدامی که آمریکا در خروج از برجام انجام داد، نه تنها زمینه اعتماد عمومی را به حقوق بین الملل از بین برد،‌ بلکه زمان زیادی لازم است و یکی از وظایف سیاست خارجی کشور این است که آسیب‌های جدی نقض عهد آمریکا در برجام و ابعاد آن را برای افکار عمومی بشکافد. اگر اروپا برای حفظ برجام تلاش می‌کند دلایل بیشماری دارد: 1- اروپا حلقه اول امنیتی خاورمیانه است و از آمریکا در هنگام هر گونه بروز نا آرامی در خاورمیانه ضربه پذیرتر است. 2- اروپا نه صرفا برای حجم و ارزش اقتصاد ایران که در مقابل آمریکا ناچیز است بلکه برای پرستیژ خود نگران است و 3- پیمان شکنی آمریکا مستقیما اعتبار بین المللی اروپا و ساز و کار و ساختار روابط بین الملل را که اروپائی‌ها در پایه گذاری آن پیشقدم بودند هدف گرفته است. لذا این اقدام ترامپ به ضرر اروپا و آمریکا توام است.

این کارشناس مسائل بینالملل همچنین بیان کرد: اما از سوی دیگر شاید ایران در خود برجام نفع زیادی نبرد جز اینکه یک رویکرد جدید در روابط بین‌الملل از خود بروز داد و قائل به این شد که در صحنه بین‌المللی با کشورهای موثر دارای تعامل بوده و دغدغه‌های آنها را مرتفع کند. اما متاسفانه با این کم‌ گذاشتن که اروپا داشت، آمریکا هم از ابتدا به دلیل اتمام دولت اوباما درصدد اجرا بر نیامد.

وی ادامه داد: بنابراین، در حال حاضر ایران اعتمادی هم به آمریکا و هم تا حدی به اروپا ندارد که بخواهد وارد مذاکره جدیدی شود و همین حفظ برجام و ایفای به تعهدات می‌تواند بخش اعظم مشکلات را برطرف کند. زیرا دور جدیدی از مذاکرات در این شرایط و فضا صرفا وقت تلف کردن و اتلاف منابع است.

تاجیک افزود: به نظر می‌رسد شروط مطرح شده از سوی رهبری چشم‌اندازی است که باید به سمت مذاکره با طرف‌های خارجی مخصوصا اروپایی‌ها رفت. البته اروپا هم وضعیت متناقضی دارد. ما درک می‌کنیم از یک طرف مشکلاتی آنها با ترامپ دارند، زیرا تمام تاریخ و هنر اروپا به چندجانبه‌گرایی است که نتیجه بلای خانمان‌سوز جنگ دوم جهانی است و همواره به دنبال این بوده که همکاری‌های چندجانبه را پیگیری و حمایت کند در حالی‌که ترامپ برعکس اروپا عمل کرده و به دنبال یک جانبه‌گرایی است و همه اینها باعث شده تا با یکدیگر مشکلاتی داشته باشند.

این تحلیل گر مسائل بین‌الملل در ادامه گفت: بنابراین اروپا در موضع متناقضی است، از یک طرف موضع ایران را تایید می‌کند، از طرف دیگر به لحاظ قدرت اقتصادی توانایی ایستادگی مقابل آمریکا را ندارد و در حال حاضر به پرستیژ اروپایی‌ها برخورده که ترامپ به راحتی می‌تواند نقض عهد کند و به دنبال همراهی اروپایی‌ها با خود باشد.

وی با بیان این‌که شاید این شرایط وضعیت خوبی برای ما باشد که بدانیم پای خود را کجا بگذاریم تا بتوانیم دستاوردی داشته باشیم، گفت: در شروطی که تعیین شده مهمتر از همه پیدا کردن فرمول اجرایی آنها است تا بتوانیم در موارد اجرا، استراتژی و تاکتیک مورد نظر را طراحی کنیم. مواردی که رهبری مطرح کرده به دلیل بی‌اعتمادی به جامعه بین‌المللی و به نوعی غرب است که ما ناچار هستیم از آنها تضمین داشته باشیم و اگر این تضمین‌ها ارائه شود زمینه‌ای برای ادامه کار است اما اگر پاسخی به آن داده نشود، کلاف سردرگمی است که باید از آن پرهیز شود.

تاجیک یادآور شد: البته بیانیه‌ای که «سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا» پس از سفر هیات ایرانی به بروکسل صادر کرد اگر به اقدام و عمل برسد روند جدیدی است. این بیانیه هم از نظر سیاسی دارای اهمیت است و هم حاوی نکاتی است که می‌تواند در کوتاه‌ مدت و بلند مدت منافع ایران را تامین کند. لذا اگر به اروپا خوشبینانه نگاه کنیم باید ابراز امیدواری کنیم که هدف اتحادیه اروپا از همراهی با ایران صرفا مرهم گذاشتن برآسیب‌های احتمالی خروج آمریکا از برجام نباشد بلکه علاوه بر اینکه تامین منافع اقتصادی ایران محرک اصلی تکاپوی اروپاست، در عمل اروپا با ایجاد سازوکارهائی به وضوح نشان ‌دهد که اتحادیه اروپا نگاهی عمیق‌تر و راهبردی‌تر به ایران و تعاملات منطقه‌ای و جهانی‌اش داشته باشد.

ابن تحلیل‌گر مسائل سیاسی و بین‌الملل تصریح کرد: به بیانی دیگر اروپا باید به‌طور عملی نشان دهد حاضر است برای حفظ یک پیمان بین المللی «منافع اقتصادی» ایران به «منافع سیاسی» اروپا گره بخورد. در این صورت است که بسته پیشنهادی اقتصادی که ایران منتظر ارائه آن از سوی اروپا است مفهوم درستی پیدا می‌کند. این امر ایران را به ماندن در برجام ترغیب و به ثمربخشی رایزنی‌ها میان تهران و بروکسل برای خنثی‌سازی تحریم‌های ثانویه آمریکا امیدوار می‌کند. اما اگر به مواضع اروپا بد بین باشیم می‌توانیم قضیه را اینگونه ببینیم که اروپا و آمریکا در ارتباط با ایران هر دو یک هدف دارند با رویکردهای متفاوت.با این حال ما چاره‌ای نداریم جز آنکه خوشبین باشیم تا اروپا را به مواضع ترامپ نزدیک‌تر نکنیم! یکی دیگر از دلایلی که تداوم همکاری با اروپا را توجیه می‌کند مشکلات ترامپ و عدم استقرار وضعیت داخلی و خارجی وی است. زیرا ترامپ دارای مشکلات عدیده ای در سیاست داخلی و خارجی مخصوصا با روسیه، چین و اروپا است و هر یک از این مسائل می‌تواند بر تضعیف قدرت ترامپ و حتی کنار گذاشتن وی از رئیس جمهوری منجر شود. لذا یکی از استراتژی‎ها‎ی میان مدت ایران در همکاری با شرکای بین المللی و مخصوصا اروپا در درجه اول مستقر کردن برجام و وارد کردن آن در چرخه اقتصادی است و در این راستا در سایر مسائل باید با سیاست تاخیری عمل کند.

وی تاکید کرد: درنتیجه، باید بیشترین فشار این باشد که از منافع خود در برجام استفاده کنیم. اگر ما بتوانیم به نوعی از مزایای برجام استفاده کنیم برجام برای ما نافع است، در غیر این صورت اگر قرار باشد ما این رویکرد را قبول کنیم در حالی‌که منفعتی ندارد طبیعتا هیچ کشوری این کار را انجام نمی‌دهد.

این دیپلمات کشورمان با اشاره به تعاملات اقتصادی ایران با اروپایی‌ها اظهار کرد: تصورم این است ما با اروپا اختلاف نظرهایی داریم و آنها نقطه نظراتی در مورد مسائل موشکی، منطقه و حقوق بشر دارند که باید در زمان‌های دیگری در مورد آنها بحث شود، اما در شرایط فعلی متاسفانه سیستم اقتصادی ما به دلیل مشکلات داخلی و مسائل بوروکراسی و فسادی که نهادینه شده، ممکن است این اجازه را ندهد تا از ظرفیت‌ها استفاده کنیم.

این تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل همچنین تاکید کرد: ما باید همزمان توجه داشته باشیم که در قالب مذاکرات دیپلماتیک به دنبال کسب منافع حداکثری باشیم، از سوی دیگر ببینیم آیا ظرفیت‌های لازم در داخل برای این شرایط اقتصادی وجود دارد یا خیر؟ در واقع همان‌ قدر که به مسائل سیاست خارجی می‌پردازیم باید به مسائل داخلی به ویژه اقتصادی و سطح کارآئی بانک‌ها توجه کنیم تا سیستم بانکی ما بتواند از ظرفیت‌های بین‌المللی بهره‌برداری کند.