«چه مشکلی پیش آمد؟» این سؤالی است که معمولاً افراد پس از یک قطع رابطۀ تلخ به آن دچار میشوند. افراد وقتی سعی میکنند پاسخ این سؤال را بیابند، معمولاً داستانهای جدیدی دربارۀ رابطۀ خود خلق میکنند. همچنین وقایع منجر به قطع رابطه را تحلیل کرده و با استفاده از آنها، روایتی منسجم میسازند. در برخی مواقع، این داستانسرایی میتواند مثبت باشد و به افراد کمک کند تا چیزهای تلخ اتفاقافتاده را معنادار کنند و با آنها کنار بیایند. اما گاهی اوقات هم فرایند داستانسرایی میتواند منفی باشد و بهجای تسکین درد، آن را شدیدتر کند.
من و همکارم، کارول دوئک۱، تحقیق میکنیم که چرا برخی افراد در بندِ گذشتۀ عشقیشان باقی میمانند، درحالیکه برخی دیگر ظاهراً با کمترین دشواری، زندگی خود را پس از شکست رابطه ادامه میدهند. در خلال تحقیقاتمان، صدها داستان شخصی دربارۀ قطع روابط خواندهام. این داستانها سرنخهایی به دست میدهد که چه چیز، یک فرد را در یکی از این دو گروه قرار میدهد.
من و دوئک در تحقیقی از افراد خواستیم تا دربارۀ زمانی حرف بزنند که در رابطهای عشقی، طرد شدند و سپس در مورد این سؤال بنویسند: از این طردشدن چه چیز دستگیرتان شد؟ پاسخ برخی افراد کاملاً گویای این بود که طردشدن، شخصیت آنها را تعریف کرده بود: آنها فکر میکردند که شریک سابقشان چیز واقعاً نامطلوبی دربارهشان کشف کرده است. مثلاً یکی از این افراد نوشته بود: «همه چیز خوب پیش میرفت تا اینکه ناگهان او دیگر با من حرف نزد. نمیدانم چرا؛ اما فکر میکنم که او فهمید که من خیلی لجوج هستم و این مسئله او را ترساند و فراری داد.» یکی دیگر نوشته بود: «فهمیدم که خیلی حساس هستم و افراد را از خود دور میکنم تا مبادا آنها مرا از خود دور کنند. این خصوصیت، منفی است و افراد را عصبانی میکند و باعث دورشدن آنها میشود.»
در این نوع داستانها، طردشدن، عیبی پنهان را برملا میکند. این عیب باعث میشود افراد در دیدی که به خود دارند، دچار شک شوند یا آن را تغییر دهند. آنها معمولاً شخصیت خود را زهرآگین ترسیم میکنند؛ بهطوری که ویژگیهای منفی، روابطِ دیگر را نیز آلوده خواهد کرد. یکی از مشارکتکنندگان در پژوهش نوشته بود: «فهمیدم که بخشی از شخصیت من، شادیام را نابود میکند.» دیگری اعتراف میکرد: «احساساتم جریحهدار شده و حس میکنم طرد شدهام. سعی میکنم خودم را قانع کنم که تقصیر من نبوده و کمبود از طرف دیگر بوده؛ اما فایدهای ندارد و همچنان احساس بیکفایتی میکنم.»
همه چیز خوب پیش میرفت تا اینکه ناگهان او دیگر با من حرف نزد. نمیدانم چرا شبیه به داستانهایی بود که از دوستانم، پس از قطع رابطهشان شنیده بودم. لُب کلام مشابه بود: «چرا من لیاقتش را نداشتم؟» یا اینکه «آیا من مشکلی دارم؟» وقتی افراد، شریک سابقشان را در رابطهای جدید میبینند، معمولاً از خودشان میپرسند: «طرف جدید چه چیز دارد که من ندارم؟»
پس از قطع رابطه، این واکنشی کاملاً سالم است که افراد دربارۀ این مطلب بیندیشند که از رابطۀ قبلی چه چیز آموختهاند و میخواهند در رابطۀ بعدی چه چیز را بهبود دهند. اما این رفتار سالم میتواند به رفتاری ناسالم تبدیل شود و آن در صورتی است که افراد، آن را زیاد از حد بزرگ کنند و ارزش کلی خود را نفی کنند.
اما ازدستدادن یک شریک میتواند باعث شود تا فرد خیلی راحت در دام ناامیدی از خود بیفتد. تحقیقات آرتور آرونِ روانشناس و همکارانش نشان میدهد که وقتی افراد در رابطهای صمیمی هستند، «خویشتنِ» آنها با خویشتن شریکشان در هم میآمیزد. بهبیاندیگر، ما شریک عشقیمان را بخشی از خودمان میدانیم و ویژگیهایمان را با ویژگیهای او، خاطراتمان را با خاطرات او و هویتمان را با هویت او اشتباه میگیریم. گروه آرون در سنجشی که با هدف تعیین نزدیکی یک رابطه طراحی شده، از افراد میخواهند تا خودشان را همچون دایرهای در نظر بگیرند و شریکشان را دایرهای دیگر. سپس نشان دهند این دو چقدر همپوشانی دارند.
تاحدی، همپوشانیِ دو خویشتن میتواند بخشی خیلی مثبت از هر رابطهای باشد. وقتی افراد با شریک عشقی جدیدی آشنا میشوند، دورۀ سریعی میگذرانند که در آن، غرق در علایق و هویت شریکشان میشوند، چشماندازهای جدید اتخاذ میکنند و جهانبینیشان را گسترش میدهند. یکی از لذتهای بسیار بزرگِ داشتن رابطه این است که افراد را در معرض چیزهایی خارج از برنامههای معمولشان قرار داده و از این راه، حس خویشتن فرد را گسترش میدهند.
اما این موضوع همچنین بدین معنا است که وقتی رابطه قطع شود، ازدستدادن یک شریک عشقی میتواند تاحدی موجب ازدستدادن خویشتن شود. در یک بررسی، وقتی افراد میخواستند شرححالی کوتاه از خود بنویسند، پس از تفکر دربارۀ قطعرابطه، از کلمات خاص کمتری برای توصیف خودشان استفاده میکردند. همچنین افراد، هر چه بیشتر حس میکردند که در خلال یک رابطه رشد میکنند، پس از قطع رابطه ضربۀ کمتری به خودانگارهشان۲ میخورد.
در پژوهش ما، طولانیترین ناراحتیای که افراد پس از طردشدنِ عشقی گزارش دادند، مربوط بود به مواردی که قطع رابطه باعث تغییر منفی در خودانگارهشان شده بود. همچنین افرادی که قبول داشتند که طردشدن باعث شده کیستیِ خود را زیر سؤال ببرند، غالباً گزارش میدادند که وقتی به فردی فکر میکنند که آنها را طرد کرده بود، بیشتر ناراحت میشوند. دردِ طردشدنهای سالها قبل، هنوز در وجودشان بود. در سخن از اینکه چه چیز از این طردشدن دستگیرشان شد، یکی از مشارکتکنندگان پژوهش میگفت: «یک درد عاطفی
ازدستدادن یک شریک عشقی میتواند تاحدی موجب ازدستدادن خویشتن شود سنگین. این درد گاهی نمیگذارد شبها بخوابم... ده سال گذشته؛ اما هنوز هم این درد باقی است.» وقتی طردشدن، حقیقت منفی جدیدی را دربارۀ فرد آشکار میکند، بار درد، سنگینتر و غمانگیزتر میشود.
وقتی طردشدن، ارتباطی تنگاتنگ با خودپنداره دارد، افراد معمولاً ترس بیشتری از آن دارند. طبق گزارشها، افراد در روابطی که با شریکان جدید دارند، بیشتر از خود محافظت کرده و «دیوار بنا میکنند». یکی از مشارکتکنندگانِ پژوهش نوشته بود: «حس میکنم دائماً خود را در روابط احتمالی در آینده محدود میکنم، از ترس اینکه مبادا دوباره طرد شوم.»
این عقیده که طردشدن، عیبی را آشکار میکند، باعث میشود افراد نگران باشند مبادا این عیب در روابطِ دیگر هم دوباره پدیدار شود. آنها نگران این هستند که روابط آینده هم با شکست مواجه شوند و ترس خود را اعلام میکنند: هرقدر هم تلاش میکنیم، نمیتوانیم فرد جدیدی را پیدا کنیم که ما را دوست بدارد.
در برخی موارد هم به نظر میرسد طردشدن، نگرش افراد را به رابطۀ عشقی بهطور بنیادی عوض میکند و دیدگاههایی بدبینانه دربارۀ ماهیت ذاتی این روابط به آنها میدهد؛ همانطور که یکی از افراد نوشته بود: «از نظر من، این طردشدن مثل بازکردن جعبۀ پاندورا۳ بود و مفاهیمی همچون عشق و اعتماد، خیالهایی شدند که هیچگاه واقعاً وجود نداشتند.»
پس چه چیز باعث سالمبودنِ قطع رابطه میشود؛ آنهم بهطوری که بعد از آن، فرد با کمترین آسیب عاطفی به زندگیاش ادامه دهد؟ در بررسی ما، برخی افراد پیوندی خیلی ضعیفتر بین طردشدن و خویشتن برقرار کرده و طردشدن را نیرویی دلبخواهی و پیشبینیناپذیر توصیف میکردند و نه نتیجۀ عیبی شخصی. یکی از این افراد نوشته بود: «برخی دختران علاقهای ندارند.
این ربطی به شما ندارد؛ مسئله فقط این است که آنها علاقهمند نیستند.» دیگری خاطرنشان میکرد که طردشدن ربطی به ارزش فرد ندارد: «من یاد گرفتم که دو نفر میتوانند افراد خوبی باشند؛ ولی این بدین معنا نیست که به یکدیگر تعلق دارند.» برخی دیگر هم طردشدن را تجربهای همگانی میدانستند: «همه طرد میشوند. این بخشی از زندگی است.»
گروهی دیگر هم قطع رابطه را فرصتی برای رشد میدانستند و معمولاً به مهارتهای خاصی اشاره میکردند که از طردشدن آموخته بودند. ارتباط، مضمونی مشترک میان آنها بود: افراد توضیح میدادند که طردشدن به آنها کمک کرده بود تا اهمیت توقعات روشن، نحوۀ شناسایی تفاوت اهداف و نحوۀ بیان خواستۀ خود از یک رابطه را درک کنند. برخی دیگر از مشارکتکنندگان نوشته بودند که قطع رابطه به آنها کمک کرده است که بپذیرند نمیتوانند تفکر و اعمال دیگران را کنترل کنند. برخی هم چگونگی بخش را آموخته بودند.
چرا قطع رابطه برای برخی افراد سختتر از دیگران است؟
پس جدایی میان طردشدن و خویشتن معمولاً قطع رابطه را آسانتر میکند؛ درحالیکه پیوند میان این دو، جدایی را سختتر میکند. اما چه چیز باعث میشود. این طردشدن مثل بازکردن جعبۀ پاندورا بود و مفاهیمی همچون عشق و اعتماد، خیالهایی شدند که هیچگاه واقعاً وجود نداشتندکه افراد یکی از این دو کار را بکنند؟ تحقیقات گذشته دوئک و دیگران نشان میدهد که افراد معمولاً یکی از این دو دیدگاه را دربارۀ ویژگیهای شخصی خود دارند: اینکه این ویژگیها در طول عمر ثابت است یا اینکه تغییرپذیر بوده و میتواند در هر نقطه تحول یابد. این عقاید بر نحوۀ واکنش افراد به بداقبالیها تأثیر میگذارد. مثلاً افرادی که هوش را ثابت میپندارند، نسبت به کسانی که معقتدند هوش میتواند توسعه یابد، کمتر احتمال دارد تا در مواجهه با شکست، به تلاش خود ادامه دهند.
وقتی از افراد میخواهیم تا دربارۀ طردشدنهای سابق خود صحبت کنند، رابطهای مییابیم میان کسانی که معتقدند شخصیت، ثابت است و کسانی که معتقدند طردشدن، خویشتنِ واقعیشان را آشکار میکند. اگر کسی معتقد باشد که خصوصیاتش تغییرناپذیر است، درک یک خصوصیت منفی بهمعنای حکم حبس ابد است. اما اعتقاد به توانایی تغییر میتواند بدین معنا باشد که درک یک ویژگی منفی در واقع موجب رشد شخصیت میشود.
بهبیاندیگر، داستانهایی که دربارۀ طردشدن به خود میگوییم، میتواند نحوۀ برخورد ما را با این مسئله شکل دهد. پژوهشهای پیشین، اهمیت داستانسرایی را در عرصههای دیگر بهخوبی نشان داده است. مثلاً بعضی افراد الکلیِ در حال درمان، داستانهایی دربارۀ نجات میگویند که در آنها، چیزی از رنجهایشان میآموزند. این افراد نسبت به کسانی که داستانهایی بدون این مضمون میگویند، شانس بیشتری برای ترک دارند. روایتهایی که تصمیمات سرنوشتساز، ازجمله ازدواج، طلاق یا تغییر شغل را بهعنوان حرکتِ روبهجلو و به سمت آیندهای مطلوب و نه فرار از گذشتهای نامطلوب ترسیم میکند، با خشنودی بیشتر در زندگی ارتباط دارد.
پس یک راه برای آسانترکردن قطع رابطه، میتواند این باشد که آگاهانه روایتهایی را که دربارۀ این تجربه میسازیم، مدنظر خود قرار دهیم. یک فرد ممکن است چنین فکر کند: من در رابطهام نمیتوانستم خوب ارتباط برقرار کنم و فکر میکنم نمیتوانم خوب با مردم اختلاط کنم. داستان دیگری میتواند بدین صورت باشد: من در رابطهام نمیتوانستم خوب ارتباط برقرار کنم؛ اما این چیزی است که باید روی آن کار کنم تا رابطههای آیندهام بهتر باشد. شاید عادت سالمِ موردسؤال قراردادن روایت خودمان بتواند به ما کمک کند تا روایتهای بهتری خلق کنیم. این داستانها میتوانند در مواجهه با درد، انعطاف بیشتری را ایجاد کند.
ترجمۀ: علیرضا شفیعینسب
ویدیو/ منظور پس از مخالفت با واردات خودرو: نظرم درباره واردات خودرو نظر شخصی بود/ مکلف به اجرای قانون هستیم
تصویری باورنکردنی از پسر هادی چوپان/ فیگور مشابه گرگ ایرانی و فرزندش
تصاویر مظنونین حمله تروریستی در مسکو منتشر شد
ابطحی مجروح شد/ سارقین ناکام ماندند+ عکس
عکس/ پست اینستاگرام کنفدراسیون فوتبال آسیا به مناسبت آغاز سال نو
عکس/ کفشهای مرموز بایدن
عکس/ لوگوی گوگل برای نوروز ۱۴۰۳
عکس/ رئیسی با عباس قادری خواننده قدیمی دیدار کرد
مردی که ۷۰ سال با یک ریه آهنی زندگی کرد، درگذشت
عکس/ لحظۀ ترکیدن نارنجک دستساز در دست یک جوان
تصویری جدید از سید حسن نصرالله
انتشار تصاویر فوتوشاپی کیت میدلتون/ همسر ولیعهد انگلیس عذرخواهی کرد
تصویر آخرین حضور آیتالله جنتی درمجلس خبرگان
عکس/ حسن روحانی در مجلس خبرگان
عکس/ کاشت نهال توسط رهبر انقلاب در روز درختکاری
عکس/ ملاقات امیر تتلو با مادر و خواهرش در حاشیه اولین جلسه دادگاه
عکس/ سیدحسن خمینی در حسینیۀ جماران رای خود را به صندوق انداخت
آیت الله مدرسی یزدی و طحان نظیف رای خود را به صندوق انداختند/ عکس
عکس/ محمدباقر قالیباف رأی خود را به صندوق انداخت
عکس/ آيتالله احمد جنتی رأی خود را به صندوق انداخت
ویدئو/ دو توصیه مهم حضرت آقا به مردم
عروس با کلاه ارتشی/ گزارش تصویری از ازدواج دانشجویی در دانشگاه افسری
عکس/ فرمانده مهدی برروی دیوارنگاره میدان انقلاب تهران
عکس/ دیدار غمانگیز فردوسیپور و جواد خیابانی/ عادل همکار قدیمی را فراموش نکرد
ببینید/بیانات رهبر انقلاب پس از کاشت نهال در روز درختکاری
عکس/ حضور حاج اسماعیل قاآنی در راهپیمایی ۲۲ بهمن
نمایش سامانه موشکی زمین به زمین «قیام» در حاشیه راهپیمایی ۲۲ بهمن
عکس / چهره درهم بایدن و هریس پس از حمله به پایگاه آمریکا در اردن
دیوارنگاره جدید میدان انقلاب/ عکس
عکس/ حضور شیخ زکزاکی در حرم حضرت معصومه(س)
عکسی از کارگردانی جواد عزتی در فیلم تمساح خونی
موشکهای سپاه دیشب با هشتگ کاپشن صورتی شلیک شد/ عکس
عکس/ جدیدترین دیوارنگاره میدان فلسطین با عنوان "تابوتهایتان را آماده کنید"
دیوارنگاره میدان ولیعصر(عج) برای حمایت از تیم ملّی ایران/ عکس
عکسی دیده نشده از غلامرضا تختی در کربلا
رونمایی از نامه قدیمی غلامرضا تختی/عکس
پیکر دختر کاپشن صورتی با گوشواره قلبی در حمله تروریستی دیروز/ عکس
دیوارنگاره تهدیدآمیز میدان ولیعصر رونمایی شد / عکس
تصویری از دیدار «شهید صالح العاروری» با رئیس جمهور در ۳۰ خرداد ۱۴۰۲
آخرین تصویر ثبت شده از حاج قاسم سلیمانی قبل از شهادت
سردار سلیمانی و مادرش روی دیوارنگاره میدان ولیعصر + عکس
دیدار رئیسی با خانواده سردار شهید سید رضی موسوی
خوش و بش فردوسی پور و تاج در مراسم تشییع ملیکا محمدی/ عکس
عکسی از پدر محمدرضا گلزار در شب عروسی اش!
ایلان ماسک با لباس مخصوص ژاپنیها/ عکس
۳ کیلو پیچ و مهره در شکم یک بیمار اهوازی! +عکس
عکسی خاص از دیدار رئیسی از جزیره آشوراده
با پیگیری سازمان منطقه آزاد انجام شد؛ شرکت "غدیر" پروژههای ناتمام خود در کیش را تمام میکند
فرمانده کل سپاه در مراسم عزاداری ایام فاطمیه/ عکس
تصاویر ۱۱ شهید پاسگاه راسک
تصاویر/ لباسهای مولانا بعد از مرمت در قونیه
پوتین در اتوبان همت تهران!
اولين تصوير از تتلو در خاک ایران پس از بازداشت
عکس کمتر دیده شده از رهبر معظم انقلاب در مترو تهران
زوج هالیوودی در مسجد ابوظبی/ واکنشها به حجاب رزی هانتینگتون
عکس/ بقایای دانشگاه الازهر در غزه بعد از بمباران
دیوارنگاره میدان ولیعصر(عج) برای شهادت حضرت زهرا(ع)
لیلا حاتمی در مراسم چهلم داریوش مهرجویی و همسرش/ عکس
عکس یادگاری نوجوانان باستانیکار با رهبر انقلاب
عکس/ حدیث نصب شده در دیدار امروز ورزشکاران با رهبر انقلاب
اینفوگرافیک/ چه زمانی نباید خرما بخوریم؟
گفتگوی دو وزیر سابق در خصوص صداوسیما
توهین دوباره بایدن به پوتین
اینفوگرافیک/ کدام رذایل اخلاقی در قرآن آمده است؟
خودکشی یک دکتر جوان در دلفان / یک مسئول: زنگ خطر خودکشی رزیدنتها به صدا درآمد / عوامل انسانی دخیل قابل شناسایی و مجازات هستند
فرصت ویژه قلعهنویی برای صعود و اعتماد بیشتر به جوانان مقابل ترکمنستان
معاون حوزه علمیه ماهشهر به قتل رسید
اعلام جزئیات مذاکره استقلال با الهیار صیادمنش و دو لژیونر دیگر
بازگشت پرهزینه و ناموفق صداوسیما به سلبریتی ها/ پرداخت های میلیاردی صحت دارد؟
بزرگترین پیشرفتهای فناوری در سال گذشته چه بود؟
شماره تلفن های ضروری در عید نوروز
عکس/ مروری بر نامگذاری سالها توسط رهبر انقلاب از سال ۱۳۸۷ تا ۱۴۰۳
محبوس شدن در سرویس بهداشتی؛ اولین حادثه پایتخت در سال ۱۴۰۳
اینفوگرافیک/تولید دغدغه ی جدی رهبر انقلاب
جدول حقوق و دستمزد ۱۴۰۳ منتشر شد
هشدار پلیس فتا درباره تورهای لحظه آخری
توییت نماینده کارگری از جلسه تعیین دستمزد با وزیر کار
اینفوگرافیک/ توصیههایی برای جلوگیری از چاقی در ماه رمضان
اینفوگرافیک/ کمک به رفع خوابآلودگی رانندهها با چند روش ساده
هشدار نوروزی پلیس فتا: WiFi رایگان ترفند مجرمان سايبری است
هشدار سیلاب؛ مردم سعی کنند تا سال تحویل سفر نروند
ورود سامانه بارشی به کشور از امروز/ فروردینِ بارانی آغاز میشود
هفت زوج آقای گلی در فوتبال ایران/ اسدی - مغانلو زوج جدید میشوند؟
اجرای طرح ترافیک پایتخت تا ۲۸ اسفند/ جزییات اجرای طرح در نوروز
چطور اینترنت هدیه دولت را فعال کنیم؟
اینفوگرافیک/ با سرگیجههای بعد از افطار چه کنیم؟
رونمایی کیم از «قدرتمندترین» تانک جهان
اینفوگرافیک/ علت و راهکار رفع بوی بد دهان در روزهداری
افزایش کرایههای اتوبوس، تاکسی و مترو در سال ۱۴۰۳/ دریافت کرایههای جدید از اول اردیبهشت
توصیههای ایمنی وزارت بهداشت در چهارشنبهسوری
اینفوگرافیک/ چهارشنبهسوری؛ چی بود، چی شد
سومی کشتی فرنگی ایران در تورنمنت بلغارستان
نظر ۷ مرجع درباره مسافرتی که روزه را باطل نمیکند
شرایط و ضوابط فعالیت رستورانها در ماه رمضان/ استقرار بازرسان در مراکز پرتردد
اینفوگرافیک/ افسردهترین کشورهای ۲۰۲۴ را بشناسید
زمان دربی ۱۰۳ تغییر نکرد/ استقلال ـ پرسپولیس؛ چهارشنبه در آزادی
رونالدو یک جنگ تمام عیار در عربستان به راه انداخت!
جزئیات تکالیف نوروزی دبستانیها؛ پیک نوروزی حذف شد
پرشکستترین سپاهان تاریخ
اینفوگرافیک/ بهترین مواد مغذی برای سلامت مغز
ویدیو/ تفریحات خاص ظریف و همسرش در کیش
اطلاعیه پلیس به مناسبت ماه مبارک رمضان
سواد رسانهای/ ۱۰ نوع اشتباه و اطلاعات نادرست
بارش برف و وزش باد در ارتفاعات کشور/ از تردد در مسیرهای مستعد وقوع بهمن خودداری کنید
۱۸ اسفند؛ واریز دومین شارژ ۲۲۰ هزار تومانی طرح فجرانه کالابرگ
سواد رسانهای/ پروپاگاندا چیست و چه اهدافی دارد؟
اولین قضاوت یک داور زن در داربی تهران
عکس/ حسن روحانی در مجلس خبرگان
برگزاری داربی چهارشنبه ۲۳ اسفند تنها با ۴۵ هزار تماشاگر
این شما و جولان صبانتیون؛ مبارک آنان که رای ندادند!
سواد رسانهای/ چگونه اخبار جعلی را تشخیص دهیم؟
۳۰ کاندیدای پیشتاز در تهران عضو کدام فهرست انتخاباتی بودند؟
روند بازار ارز تهران بعد از انتخابات ۱۱ اسفند چگونه خواهد بود؟
کلیه مدارس استان تهران روز شنبه تعطیل است
اینفوگرافیک/ نکات مهم بیانات رهبر انقلاب درباره انتخابات
با چه مدارک شناسایی میتوانیم رأی دهیم؟
پرداخت بیمه بیکاری مشروط شد
اعلام رسمی محرومیت سنگین پوگبا از فوتبال
قیمت سکه افزایشی شد
رای نهایی درباره حرکت جنجالی رونالدو اعلام شد