یک بررسی /

آیا ایران و روسیه از متحدانی نزدیک به رقبایی جدی تبدیل می شوند؟

جای تعجب نیست که سال‌های بسیاری، روسیه و ایران در مذاکرات تقسیم منابع دریای خزر شکست‌خورده‌اند ...

کد خبر: ۱۲۷۰۲

تاریخ انتشار:۰۲ آبان ۱۳۹۵ - ۰۹:۲۴ - 23 October 2016

به گزارش روزپلاس ، نیوزویک نوشت: اگرچه اخیراً روسیه به صورتی پایدار و محکم با محور شیعه به رهبری ایران در خاورمیانه متحد شده است اما روابط روسیه و ایران با همکاری استراتژیک آن‌ها اغلب متفاوت به نظر می‌رسد.

با وجود افزایش همکاری‌های نظامی، روابط روسیه و ایران همچنان مبهم است. از سال 2013 روسیه به عرصه خاورمیانه بازگشت. روسیه به‌عنوان یک بازیگر بزرگ و فعال با استفاده از وضعیت جدید پس از بهار عربی با دست آوردن مجدد قدرت جهانی‌اش، در برابر ایالات‌متحده و به‌طورکلی از کل غرب در مناسبات خاورمیانه ورودکرد. این موقعیت جدید موجب شده است که روسیه موقعیت بهتری برای چانه‌زنی با غرب در مذاکرات پس از الحاق کریمه در شرق اوکراین داشته باشد.

علاوه بر این،گسترش نفوذ روسیه در منطقه خاورمیانه به‌طور بالقوه موجب افزایش فرصت‌های تجاری برای روس‌ها به‌منظور مبارزه اقتصادی روسیه با غرب و تضمین فروش محصولات این کشور خواهد بود. حتی مهم‌تر از آن، این مسئله اجازه می‌دهد تا کرملین به شهروندان خود تصویری از عظمت ملی ارائه بدهد که برای حفظ مشروعیت داخلی رژیم پوتین در زمان مشکل اقتصادی بسیار مهم است.

در سال 2015، روسیه، سوریه، عراق و ایران یک ائتلاف ضد داعش تشکیل دادند. از سال 2015 روسیه در کنار نیروهای ایرانی و با حمایت ایران و حزب‌الله در سوریه می‌جنگد و به بشار اسد سلاح می‌دهد. ایران نیز در سوریه سربازان خود را دارد و همچنین مبارزان حزب‌الله لبنان. هیچ آمار و ارقام دقیقی در دسترس نیست.

روس‌ها بیشتر تمرکز خود را به حملات هوایی، جمع‌آوری اطلاعات و کمک تدارکاتی به شرکای خود محدود کرده‌اند. علاوه بر این، زمانی که تحریم‌ها علیه ایران برداشته شد، کرملین اعلام کرد که سامانه موشکی S-300 را به ایران تحویل می‌دهد و 8 میلیارد دلار تجهیزات نظامی به ایران می‌فروشد. همچنین استقرار بمب‌افکن‌های روسی در پایگاه هوایی همدان ایران به‌منظور انجام حملات علیه دشمنان اسد در سوریه نیز نشان داد که روابط ایران و روسیه رو به بهبود است. اما بسیاری از مفسران در مورد روابط ایران و روسیه در آینده تردید دارند.

در حوزه اقتصادی، ایران تنها یک شریک تجاری جزئی برای روسیه است. بین سال‌های 1996 تا 2008، سهم ایران از حجم تجارت بین‌المللی روسیه کمتر از یک درصد بود. در شش ماه اول سال 2016، ایران در رتبه 19 بزرگ‌ترین شرکای اقتصادی روسیه برای صادرات بود. در همین دوره تجارت متقابل این دو کشور فقط حدود 856 میلیون دلار بود.

در مقابل، روسیه و ایران رقبای مستقیم یکدیگر در بازار جهانی انرژی هستند که برای بودجه هر دو کشور بسیار مهم است. ازاین‌رو، جای تعجب نیست که برای سال‌های بسیاری، روسیه و ایران در مذاکرات تقسیم منابع دریای خزر شکست‌خورده‌اند. به نظر می‌رسد ایران به‌صورت هدفمند از حل‌وفصل این مسئله با روسیه سر باز می‌زند، تا بتواند در آینده و با کسب موقعیتی بهتر و دستی بالاتر در مذاکرات حاضر شود. در همین حال، هر دو کشور همچنان به تقویت نیروهای دریایی دریای خزر می‌پردازند.

پس از رفع تحریم‌های بین‌المللی ایران، روسیه احساس کرد که نمی‌تواند برای حفاظت از منافع خود در ایران به غرب امیدوار باشد بنابراین سیاست تعامل با ایران را برگزید. اوایل سال جاری، رسانه‌های رسمی روسیه از معامله 8 میلیارد دلاری اسلحه با ایران خبر دادند. بر اساس این گزارش، ایران برای خرید جنگنده‌های Su-30 ، هواپیمای آموزشی یاک 30، هلیکوپترهای مختلف نظامی، سیستم‌های دفاع ساحلی K-300، کشتی‌های سطحی جدید و زیردریایی جدید برنامه‌ریزی کرده است. اخبار بیشتر به گمانه‌زنی در مورد ایجاد روابط حسنه قابل‌توجهی روسیه و ایران دامن زده است. بااین‌حال، سرنوشت این معامله همچنان نامشخص است. ایرانی‌ها برای مهارت خود در منتظر گذاشتن شرکای خود با وعده‌های توخالی مشهورند و در سوی دیگر روس‌ها در معامله کردن بدنام هستند و ضرب‌المثل "فروختن پوست خرس شکار نشده" در مورد آن‌ها مشهور است.

در ماجرای واگذار کردن پایگاه هوایی همدان به روسیه، لو رفتن اخبار آن توسط روس‌ها موجب بروز اختلافاتی در ایران شد که درنهایت با فشارهای مجلس، روس‌ها ایران را ترک کردند. این مسئله نشان از نگاه منفی ایرانی‌ها به روسیه و زنده بودن خاطرات تلخ چند صد ساله اخیر است.

نکته قابل توجه دیگر این است که اگرچه مسکو هرگز این مسئله را بروز نداده اما واضح است که بهبود روابط ایران با غرب موجب نگرانی شدید روس‌ها است. این مسئله می‌تواند در آینده‌ای نزدیک ایران و روسیه را از متحدان نزدیک به رقبایی جدی تبدیل کند.

انتخاب