مرسدس بنز چطور وارد ایران شد؟

به گزارش روز پلاس، در ایران‌خودرو قبل از آنکه خبری از تولید پیکان باشد در سال 1342 اتوبوس 302 مرسدس بنز را مونتاژ می‌کرد. در کنار ایران‌خودرو هم شرکت خاور، کامیون بنز را تولید می‌کرد.

سال‌ها بود که گفته می‌شد ایران بخشی از سهام بنز را پیش از انقلاب خریده است و پس از انقلاب بنز به جای سهامش چهار هزار ماشین پلیس به ایران داده اما در حقیقت این‌گونه نبوده است. پیش از انقلاب، و در دهه 70 میلادی با بروز بحران مالی در غرب، بنز با مشکل مواجه می‌شود و رو به ورشکستگی می‌رود. در این شرایط دولت ایران سعی می‌کند 30 درصد از سهام بنز آلمان را بخرد. با این کار مدیریت شرکت مرسدس بنز در اختیار ایران قرار می‌گرفت اما دولت آلمان برای جلوگیری از این موضوع خود اقدام به خرید سهام مرسدس بنز می‌کند تا مالکیت این شرکت از دست آلمان‌ها خارج نشود.

البته پس از این اتفاق محمدرضا پهلوی با پول ملت ایران بخشی از سهام بنز را برای خانواده‌اش می‌خرد. شاه ایران در اواخر حکمرانی‌اش مدل معروف کلاس G را که شاسی‌بلندی متوسط است برای ارتش ایران سفارش می‌دهد. شرکت بنز بنا به درخواست شاه ایران شروع به طراحی این مدل می‌کند که انقلاب رخ می‌دهد. مرسدس بنز هم مدل G را به جای ارتش ایران تحویل نیروهای ناتو می‌دهد. البته پس از انقلاب مرسدس بنز همچنان همکاری خود را با ایران ادامه می‌دهد. این شرکت تنها در جنگ تحمیلی به مدت دو ماه و آن هم به صورت موقت دفترش را در تهران تعطیل می‌کند.

کامیون‌های تولیدی این شرکت یکی از اصلی‌ترین وسایل حمل نیرو در سال‌های جنگ تحمیلی بوده است؛ خودروهایی که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم از بنز آلمان تامین شده بود. اوج تعامل مرسدس بنز به دو دوره تاریخی در ایران بازمی‌گردد که یکی پیش از انقلاب و دیگری طی هشت سال دولت اصلاحات است. پیش از انقلاب مرسدس بنز جدیدترین مدل‌هایش را در ایران تولید می‌کند و حتی برای افزایش سهم ساخت داخل، 30 درصد از سهام موتورسازی تبریز «ایدم» را می‌خرد. با این کار عملاً موتورهای بنز در ایران تولید و به بنز آلمان صادر می‌شدند.

بنز قصد داشت با تولیدات ایران بازار قاره آسیا و بخشی از آفریقا را تامین کند. طی سال‌های 1376 تا 1384 بنز دوباره مدرن‌ترین محصولاتش را در ایران تولید می‌کند و برای تولید سواری مرسدس بنز کلاس E و C با شرکت ایران‌خودرو به توافق می‌رسد. این شرکت در سال 1382 برای فروش و خدمات پس از فروش بنزهای سواری شرکت ستاره ایران را که تمام سهامش در اختیار بنز آلمان بود، تاسیس می‌کند. با تولید مرسدس کلاس E در سال 1385 ساخت بنز سواری در ایران آغاز می‌شود. اما تولید کلاس C در ایران هیچ‌گاه عملی نمی‌شود.

در سال 1386 با ایجاد تنش‌های سیاسی میان ایران و آلمان و همچنین بحث کاهش هزینه در دایملر بنز، دفتر این شرکت با تعدیل گسترده نیرو در ایران مواجه می‌شود و دو طبقه معروف برج سایه فروخته می‌شود. شرکت بنز در ادامه سهام ستاره ایران را در مقابل حدود یک میلیون دلار به ایران‌خودرو می‌فروشد و با این کار تولید سواری بنز در ایران کمرنگ و کمرنگ‌تر می‌شود. با بروز تنش میان دو کشور تولید کامیون‌هایی با ظرفیت بیشتر از 20 تن و سه محور در ایران متوقف می‌شود. پس از این اتفاق هر روز حضور بنز در ایران کمرنگ‌تر می‌شود تا آنکه «زچه» مدیرعامل بنز از فروش سهام بنز در شرکت ایدم تبریز خبر می‌دهد.

او علت این کار را زیان‌ده بودن کارخانه عنوان می‌کند اما برخی کارشناسان کاهش روابط سیاسی را دلیل اصلی ماجرا می‌دانند. چند ماهی از این تصمیم نمی‌گذرد که فروش کامیون بنز به ایران از طرف بنز ممنوع می‌شود و پس از آن این شرکت به کارمندانش اعلام می‌کند تا پایان سال 2010 دفتر بنز در ایران برای همیشه بسته خواهد شد. جالب آنکه بزرگ‌ترین معامله بنز با ایران پیش از این تصمیم فروش 60 خودرو تشریفاتی بنز به ریاست جمهوری ایران بوده است.

با تعطیلی دفتر بنز در ایران واردات مستقیم بنز سواری به ایران قطع می‌شود و بنز هم به ایران دیگر قطعه نمی‌فروشد و عملاً تمام خودروهای عمومی ایرانی مانند آمبولانس و خودروهای پلیس و آتش‌نشانی با مشکل خدمات پس از فروش مواجه می‌شوند. ایران‌خودرو دیزل بزرگ‌ترین شریک تجاری‌اش را هم از دست می‌دهد و تولید کامیون‌های مدرن بنز در این شرکت قطع می‌شود.

به گزارش اقتصادنیوز، سایه سیاست و فشارهای سیاسی همیشه در روابط بین مرسدس بنز و ایران دیده می‌شود. سایه فشارهای سیاسی چنان بود که مرسدس بنز که حتی در جنگ تحمیلی دفترش را در ایران تعطیل نکرده بود پس از 50 سال دفترش را در ایران تعطیل کند؛ دفتری که یکی از بزرگ‌ترین فروشندگان خودروهای رنگارنگ به دولت ایران بوده و حتی با سرمایه‌گذاری مستقیم کارخانه ساخت موتور بنز را در ایران راه‌اندازی کرده بود.

پس از این اتفاق شرکت ایران‌خودرو دیزل به دلیل قطع یک‌طرفه همکاری از سوی بنز از این شرکت شکایت می‌کند و این شرکت هم محکوم به پرداخت 150 میلیون یورو غرامت می‌شود اما سایه فشار سیاسی بر بنز چنان زیاد است که این شرکت حاضر به دادن این غرامت و از دست دادن بازار بزرگ ایران می‌شود.

پس از توافق هسته‌ای البته شرکت مرسدس بنز اولین شرکتی بود که به ایران بازگشت. با اینکه شرکت‌های دیگر آلمانی بسیار محافظه‌کار برخورد می‌کنند اما شرکت مرسدس بنز برخلاف دیگر شرکت‌های آلمانی حتی زودتر از شرکت‌های خودروسازی فرانسوی اندکی پس از برداشته شدن تحریم‌ها همکاری‌اش را با طرف ایرانی آغاز کرد.

اما چرا نگاه بنز با دیگر شرکت‌های آلمانی متفاوت است؟ شرکت بنز اولین شرکت آلمانی در صنعت خودرو ایران بود که در ایران برای تولید خودرو سرمایه‌گذاری مستقیم در شرکت ایدم کرده بود. این شرکت حتی اولین محصول برادران خیامی در ایران ناسیونال بود.

از طرفی مدیران این شرکت از نظر خانوادگی هم به ایران وابستگی فراوانی دارند، بسیاری از مدیران ارشد مرسدس بنز همسران ایرانی یا داماد ایرانی دارند علاوه بر این شناخت مدیران بنز به دلیل حضور بیش از نیم‌قرن در بازار و صنعت خودرو ایران بسیار بیشتر از دیگر شرکت‌های آلمانی است.

اما تفاهمنامه جدید میان ایران‌خودرو دیزل و دایملر آلمان صاحب مرسدس بنز چگونه است؟ بزرگ‌ترین حسن حضور دایملر آلمان در ایران تاسیس یک شرکت مشترک است. شرکت دایملر اعلام کرده است با دو شرکت ایران‌خودرو دیزل و گروه «ماموت» قراردادی امضا کرده که شرکت مشترکی تاسیس کنند و واحد تولید کامیون‌های بنز و قطعات قوای محرکه آنها را راه‌اندازی کنند.

البته در اطلاعیه ایران‌خودرو اشاره‌ای به گروه ماموت نشده است. آنگونه که پایگاه اطلاع‌رسانی ایران‌خودرو خبر داده دایملر به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده کامیون در جهان و ایران‌خودرو که بزرگ‌ترین خودروساز خاورمیانه به شمار می‌آید، قصد دارند با تاسیس یک شرکت مشترک، از مزیت‌های نسبی یکدیگر استفاده کرده و ضمن تحکیم جایگاه خود، یک قطب تولید خودروهای تجاری در منطقه را ایجاد کنند. هلدینگ دایملر، مالک چندین شرکت تابعه و برند بزرگ خودروسازی همچون مرسدس بنز، مرسدس-آام‌گ و اسمارت با امضای یک تفاهمنامه، همکاری استراتژیک خود را برای ایجاد یک شرکت مشترک آغاز کردند.

شاید ترکیب گروه صنعتی ماموت که تجربه بسیار زیادی در ساخت کانتینر و همچنین ساخت کامیون‌های اسکانیا دارد با ایران‌خودرو دیزل که سابقه طولانی در زمینه تولید محصولات مرسدس بنز دارد سبب به وجود آمدن یک گروه بسیار قوی صنعتی در منطقه خاورمیانه برای تولید کامیون شود. گویا قصد ثانویه مرسدس بنز هم همین است که پس از بازار ایران نیاز خاورمیانه و کشورهای اطراف ایران را به کامیون با تولیدات این شرکت مشترک تامین کند.

شاید پس از سال‌ها ایران‌خودرو راه درست را انتخاب کرده و به جای تولید تحت لیسانس به سوی همکاری مشترک رفته که سبب جذب سرمایه‌گذاری و تکنولوژی به شکل صحیح آن می‌شود و می‌تواند یک گام صنعت خودرو ایران را به سمت جلو حرکت دهد.

هاشم یکه‌زارع مدیرعامل ایران‌خودرو در این زمینه گفته است: گروه صنعتی ایران‌خودرو در دور جدید همکاری‌های بین‌المللی خود، رویکردی کاملاً متفاوت با گذشته در پیش گرفته و بر حضور و سرمایه‌گذاری مشترک طرف مقابل تاکید دارد.

او با بیان اینکه سرمشق گروه صنعتی ایران‌خودرو در همکاری‌های جدید، حفظ و ارتقای منافع ملی است، افزوده: دایملر و شرکت بنز سابقه قابل اعتنا و اتکایی در همکاری با گروه صنعتی ایران‌خودرو داشته‌اند که این امر می‌تواند در مسیر پیش روی این دو خودروساز راهگشا باشد. سرمایه‌گذاری مشترک برای تولید منطقه‌ای کامیون‌های مرسدس بنز و قطعات قوای محرکه، تاسیس شرکت مشترک فروش کامیون‌های مرسدس بنز و قطعات آنها در ایران و همچنین خرید بخشی از سهام شرکت محور خودرو در کنار ایدم توسط دایملر از جمله مواردی به شمار می‌رود که در این تفاهمنامه مورد توافق قرار گرفته است. علاوه بر این، دو طرف درصدد هستند سرمایه‌گذاری مشترکی برای فروش وسایل نقلیه تجاری و باری مرسدس داشته باشند. ضمن اینکه دایملر اعلام کرده برای تحقق این برنامه‌ها دفتر خود در تهران را در سه ماه نخست سال ۲۰۱۶ ایجاد می‌کند.

خودروساز آلمانی برای حوزه فروش و خدمات پس از فروش هم برنامه‌ریزی‌هایی انجام داده و اعلام کرده است: دایملر با امضای سند همکاری، در حال شروع فرآیندی برای ورود مجدد و فراگیر به بازار ایران است. نخستین کامیون‌های مرسدس بنز با نام‌های آکتروس (Actros) و آکسور (Axor) را می‌توان پیش از پایان سال در ایران تولید و عرضه کرد. ولفگانگ برنارد، عضو هیات مدیره دایملر آ.گ. نیز اظهار کرد: محصولات تجاری دایملر همیشه در ایران از محبوبیت برخوردار بوده است و در حال حاضر خودروهای تجاری از تقاضای بالایی در ایران برخوردار هستند. بنابراین پس از لغو تحریم‌های ایران، ما در حال برنامه‌ریزی برای از سرگیری سریع کسب و کارمان در این بازار هستیم. امضای تفاهمنامه با شریک تجاری‌مان در ایران، پیش‌نیاز مهمی برای از سرگیری سریع این کسب و کار است.