چرا قرآن، غیبتِ دیگران را به خوردن گوشت برادر مرده تشبیه کرده است؟

طبق احادیث اهل بیت علیهم‌السلام، حقیقت غیبت این است که انسان درباره شخص دیگری مطلبی را بگوید که اگر او بشنود، خوش نمی‌دارد.

کد خبر: ۱۷۷۲۷۱

تاریخ انتشار:۳۰ مهر ۱۳۹۹ - ۱۸:۵۹ - 21 October 2020

به گزارش روزپلاس، شیخ انصاری رحمه‌الله علیه غیبت را این طور تعریف کرده است که: غیبت عبارت است از سخن گفتن پشت سر مردم به کلام و بیانی که فرد غیبت شونده از آن کلام بدش می‌آید. بر این اساس، غیبت جزء گناهان کبیره است که در آیات قرآن کریم و احادیث رسیده از پیغمبر اکرم صلی‌الله علیه و آله و ائمه اطهار علیهم السلام به شدت از آن نهی شده است.

طبق احادیث و روایات، حقیقت غیبت این است که انسان درباره شخص دیگری مطلبی را بگوید که اگر او بشنود، خوش نمی‌دارد؛ چه این سخن درباره عیب و نقص او باشد که در خود فرد، بدن او یا شخصیت و دین و دنیای او وجود دارد و یا در چیزی باشد که به او وابسته باشد.

به همین علت است که در قرآن کریم، غیبت کردن به منزله خوردن گوشت برادر مرده دانسته شده است و خدای متعال در این باره می‌فرماید: «وَ لَا یَغْتَبْ بَعْضُکُمْ بَعْضًا أَیُحِبُّ أَحَدُکُمْ أَنْ یَأْکُلَ لَحْمَ أَخِیهِ مَیْتًا فَکَرِهْتُمُوهُ؛ و غیبت یکدیگر روا مدارید، هیچ یک از شما آیا دوست می‌دارد که گوشت برادر مرده خود را خورد؟ البته کراهت و نفرت از آن دارید (پس بدانید که مثل غیبت مؤمن به حقیقت همین است)»

در مورد تمثیل غیبت کردن به خوردن گوشت برادر مرده چند دلیل عنوان شده است. ازجمله اینکه انسان مرده، جان ندارد تا بتواند از خودش دفاع کند و کسی که از او غیبت می‌شود، خودش حضور ندارد تا امکان دفاع کردن از خود را داشته باشد.

از طرف دیگر، غیبت کردن به منزله ریختن آبروی دیگری است و وقتی آبروی شخصی برود، دیگر نمی‌توان آن را جبران کرد. این کار مانند این است که انسان بخشی از گوشت برادر مرده خود را بکند. چون آن فرد مرده و دیگر جان ندارد، بدنش هم امکان بازسازی و آورد گوشت تازه را ندارد. پس غیبت از این منظر نیز مانند خوردن و کندن گوشت از بدن برادر مرده است. درواقع غیبت چه از روی عمد باشد و یا غیرعمدی و از روی شوخی و مزاح، فرقی ندارد. وقتی آبروی کسی را با غیبت او برده باشیم این کار امکان جبران ندارد.

در روایت‌ها و احادیث هم از غیبت کردن با تعابیر مختلفی یاد شده است. طبق روایت‌ها کسی که غیبت می‌کند به عنوان بدترین مردم، منافق، شریک شیطان و منفورترین مخلوقات یاد شده است. در عین حال از غیبت هم با تعبیر‌هایی مانند خورشت سگ‌های اهل جهنم و عملی زشت‌تر از زنا نام برده شده است.

اما آیا گفتن بدی دیگران، هر کسی که باشد، غیبت او محسوب می‌شود؟ به عنوان مثال اگر ما بدی رفتار و ظلم دشمنان اسلام و اهل بیت علیهم السلام را بگوییم، باز هم مرتکب غیبت آن‌ها شده‌ایم؟

در این مورد نظر فق‌ها این است که با استناد به آیه‌های قرآن کریم و حدیث‌های ائمه اطهار علیهم السلام، اساس و دلیل حرام بودن غیبت و بد گفتن پشت سر دیگران، احترامی است که انسان‌ها از جانب دین به دست آورده‌اند. بر این اساس، افرادی که مؤمن نیستند و به خدای یکتا ایمان ندارند، به این علت که خودشان به اراده خود وارد حریم ایمان نشده‌اند، احترامی از منظر ایمانی ندارند. به خصوص اینکه اگر آن‌ها در حق اهل ایمان و به ویژه ائمه اطهار علیهم السلام ظلمی روا داشته باشند، غیبت این افراد روا خواهد بود.

بلکه حتی گفتن ظلم و اعمال بد آن‌ها به منزله درس عبرت برای مؤمنان خواهد بود که موجب تبری از دشمنان خدا و دوستی با دوستان خدا خواهد شد.

تسنیم