دیپلماسی و مقاومت » عمومی

ترکیه وارد بزرگترین بحران دیپلماسی خود می‌‌شود؟

دستور اردوغان به وزارت امور خارجه برای معرفی ۱۰ سفیر خارجی به عنوان عنصر نامطلوب، همچون بزرگترین بحران دیپلماسی جمهوری ترکیه قلمداد می‌شود.

کد خبر: ۲۲۲۳۶۱

تاریخ انتشار:۰۲ آبان ۱۴۰۰ - ۱۶:۲۳ - 24 October 2021

ترکیه وارد بزرگترین بحران دیپلماسی خود می‌‌شود؟

به گزارش روزپلاس، فراخوان مشترک سفرای 10 کشور غربی در آنکارا برای آزادی یک زندانی سیاسی منجر به بحران شد.

چند روز پیش سفرای آمریکا، آلمان، دانمارک، فنلاند، فرانسه، هلند، سوئد، کانادا، نروژ و نیوزلند، برای آزادی عثمان کاوالا بیانیه ای صادر کردند که این اقدام با واکنش شدید ترکیه روبرو شد. سفیران این کشورها، تداوم حبس عثمان کاوالا را همچون یک برخورد خارج از حقوق و قانون تلقی کرده و از دستگاه قضا خواستند، فی الفور او را آزاد کند. اما این اقدام نمایندگان 10 کشور غربی، همچون مداخله، نادیده گرفتن حاکمیت سیاسی ترکیه و نوعی کودتای خزنده مشترک توصیف شد.

آنکارا در گام نخست هر 10 سفیر مزبور را به اتهام مداخله در امور سیاسی و حقوقی داخلی ترکیه به وزارت امور خارجه احضار کرده و به آنان تذکر داد، اما حالا مشخص شده که این سطح نهایی مواجه ترکیه با اعمال آنها نیست و اردوغان دستور داده که آنان به عنوان عناصر نامطلوب معرفی شوند. این دستور اردوغان، همچون بزرگترین بحران دیپلماسی جمهوری ترکیه قلمداد شد.

عثمان کاوالا از چهار سال پیش تاکنون در زندان سیلیوری آنکارا محبوس است. وی از سوی دولت ترکیه، به عنوان مسبب و هدایت کننده اصلی تظاهرات گزی پارک استانبول و تحریک کمالیست ها علیه دولت اردوغان شناخته می شود. اما دادگاه حقوق بشر اروپا او را بیگناه دانسته و دو بار حکم به آزادی اش داده ولی ترکیه از اجرای حکم امتناع ورزیده است.

بزرگترین بحران تاریخ دیپلماسی ترکیه

اخراج بیش از یکصد دیپلمات شوروی توسط بریتانیا در سال 1971 میلادی به عنوان بزرگترین نمونه شناخته شده از محکومیت دسته جمعی دیپلمات ها در تاریخ ذکر شده، اما اخراج دسته جمعی سفرای 10 کشور، در تاریخ دیپلماسی، سابقه نداشته است.

احمد داود اوغلو که روزگاری نخست وزیر ترکیه و رهبر حزب حاکم این کشور بود، اقدام اردوغان را به چالش کشید و آن را یک بحران بزرگ دانست. داود اوغلو معتقد است که اقدام اردوغان، عجولانه و دور از آداب دیپلماسی بوده و تبعات و پیامدهای ناگواری برای ترکیه به همراه خواهد آورد.

داود اوغلو گفته است:«گفتمان مبارزه خیابانی جای تصمیم معقول دولتی را گرفته است. شما به کشور آسیب می زنید! شما دم از استقلال دستگاه قضا می زنید اما در دوران ترامپ، کشیش برونسون را آزاد کردید و به دنیا اثبات شد که دستگاه قضا، تابع دستورات دولت است و هیچ استقلالی ندارد. چرا تمایل دارید به شکل عجولانه و بدون فکر، سفرای 10 کشوری را اخراج کنید که اتفاقاً کشورهای آنان، مهمترین مقاصد صادرات کالاهای ماست؟»

داود اوغلو به این اشاره کرده که چنین اقدامی، اعتبار سیاسی و تاریخی ترکیه را به باد می دهد و موجب می شود که کشورهای دیگر نیز واکنش منفی به ترکیه نشان دهند.

اوغوز دمیر الپ از دیپلمات های نامدار ترکیه گفته است:«تبعات این تصمیم، برای کشور ما زیانبار خواهد بود. اگر این کشورها نیز متقابلاً سفرای ما را عنصر نامطلوب بدانند، ترکیه منزوی خواهد شد.»

همچنین فاروق لوغ اوغلو از دیپلمات‌های برجسته دستگاه دیپلماسی ترکیه گفته است:«وزارت امور خارجه موظف است در چنین حالاتی به طور مفصل با شخص رئیس‌جمهور صحبت کند و تبعات و پیامدهای ناگوار این تصمیم غلط را به طور شفاف برای او روشن کند. اما من شک دارم وزیر ما چنین کاری کرده باشد. چرا که همواره اثبات کرده‌اند در تمام مسائل از شخص رئیس جمهور به شکل کورکورانه و بدون چون و چرا تبعیت می کنند. مطمئن باشید که کشور ما باید منتظر پیامدهای تلخ باشد. چراکه کشورهای مزبور می‌توانند به راحتی دیپلمات‌های ما را اخراج کنند. اما مسئله فقط سفرا و دیپلمات ها نیستند. ما با این کشورها روابط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خاصی داریم و اگر این تصمیم عملی شود وارد یکی از مقاطع دیپلماتیک دشوار تاریخ معاصر ترکیه خواهیم شد.»

دستور در بازگشت از آفریقا

رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در بازگشت از سفر به 3 کشور آفریقایی در اثنای سوار شدن بر هواپیما به مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه دستور داده هر چه سریعتر مقدمات معرفی سفرای 10 کشور غربی به عنوان عناصر نامطلوب را آغاز کند. اما چاووش اوغلو در گام نخست و در رایزنی با معاونین و مشاورین خود تصمیم دیگری گرفته است.

او به عنوان نخستین واکنش، از دستگاه دیپلماسی خواست هر 10 سفیر را به ساختمان وزارت امور خارجه احضار کنند. احضار سفرا با آب و تاب رسانه‌ای و تبلیغاتی توام شد و از طریق دیپلماسی ترکیه این اقدام همچون یک قدرت نمایی آشکار و مانور استقلال ترکیه معرفی شد، اما بعدها مشخص شد که در پشت پرده به مدت 48 ساعت تمام بین مشاورین چاووش‌اوغلو و تیم اردوغان، چانه‌زنی صورت گرفته است.

دیپلمات‌های پیشکسوت و قدیمی وزارت امور خارجه بارها از اردوغان درخواست کردند از تصمیم خود صرف‌نظر کند. اما او به شکل قاطعانه اعلام کرد باید تصمیمش اجرایی شود. در نتیجه پس از 48 ساعت وزارت امور خارجه به این جمع‌بندی نهایی رسید که به هیچ شکل نمی تواند اردوغان را از تصمیم خود بازگرداند. چنین شد که رسانه‌ها همان دستور اولیه اردوغان را به عنوان تصمیم نهایی آنکارا اعلام کردند.

چرا کاوالا آزاد نشود؟

تا مدتی قبل عثمان کاوالا به عنوان یک کارآفرین و سرمایه‌دار منتقد و مخالف دولت، شهرت و محبوبیت اجتماعی قابل توجهی نداشت و بدون شک نمی توانست به عنوان یک عنصر مهم و برجسته اپوزیسیون دولت، وارد میدان شود.

اما پس از رویدادهای دو سال اخیر و بی‌اعتنایی دستگاه قضای ترکیه به حکم دادگاه حقوق بشر اروپا و تاکیدات مکرر تیم ریاست جمهوری برای نفوذ در رای و نظر نهایی دادستان ها و قضات، آزادی کاوالا هزینه سنگین تری خواهد داشت.

حزب عدالت و توسعه که به خاطر ناکارآمدی اقتصادی، محدود کردن حوزه های حقوق بشر و آزادی بیان و عدم پایبندی به اصل تفکیک قوا دچار مشکلات فراوانی شده، حالا در موقعیت و تنگنای سیاسی - اجتماعی خاصی قرار گرفته که از تمام فعالان سیاسی احزاب و جریانات مخالف، ترس و هراس فراوانی دارد.

در پایان باید گفت، بدون شک، تصمیم تند و عجولانه اردوغان برای معرفی سفرای 10 کشور غربی به عنوان عناصر نامطلوب، پیامدها و تبعات سنگینی برای ترکیه خواهد داشت. این موضوع یک بار دیگر اثبات می‌کند کهدر نظام سیاسی اجرایی ریاستی در ترکیه، چنان اختیارات وسیع و بدون نظارتی در دست رئیس جمهور است که می تواند عملکرد تمام دستگاه ها و وزارتخانه ها را تحت تاثیر قرار دهد.