راهکار‌هایی برای رهایی از بختک در طب‌سنتی

دکتر فاطمه نجات‌بخش، متخصص طب‌سنتی از علل ابتلا به بختک یا فلج‌خواب گفته و راهکار‌هایی برای درمان آن ارائه کرده است.
کد خبر: ۲۴۱۹۳۵
تاریخ انتشار:۱۱ اسفند ۱۴۰۰ - ۱۶:۱۲ - 02 March 2022


به گزارش روزپلاس؛ از گذشته‌های دور خیلی‌ها بر این باور بودند که وقتی کسی در حالت خواب و بیداری، قدرت حرکت یا تکان‌دادن اعضای بدنش را از دست بدهد بختک به جانش افتاده است. این وضعیت گاهی با کابوسی وحشتناک همراه با احساس خفقان و سنگینی بدن رخ می‌دهد که فرد سعی دارد دست‌ها و پا‌ها و پلک‌های خود را تکان دهد، اما به‌شدت ناتوان در حرکت و مستاصل و درمانده است و در اثر این وضعیت، ترس و وحشت بسیار شدیدی را تجربه می‌کند. برآورد می‌شود که بین ۵تا۴۰درصد از کل انسان‌ها زمانی در طول‌عمر خود، چنین حالی در خواب را تجربه می‌کنند.

هرچند این مشکل به خودی‌خود بیماری خطرناکی محسوب نمی‌شود، اما اگر مکرر اتفاق بیفتد بهتر است به متخصص مراجعه شود. در کشور ما هنوز به این حالت سنگینی و وحشت در خواب «بختک» و به عربی «کابوس» گفته می‌شود. لازم است بدانید تحقیقاتی که در سال‌های اخیر روی این فرآیند پیچیده صورت گرفته نشان می‌دهد که این پدیده در واقع «فلج خواب» است که نوعی اختلال خواب محسوب می‌شود و حدود چند ثانیه تا چند دقیقه طول می‌کشد؛ البته می‌توان با لمس و تکان‌دادن بدن فرد یا با صدازدن، او را از این حالت خارج کرد.

برای آگاهی بیشتر درباره چگونگی مقابله با این حالت‌ها در خواب با دکتر فاطمه نجات‌بخش، پزشک متخصص طب‌سنتی و عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران گفتگو کرده‌ایم. در مورد پدیده فلج خواب، باور‌ها و تفسیر‌های مختلفی در فرهنگ‌ها و جوامع مختلف مطرح شده است. بعضی‌ها از آن به جن‌زدگی تعبیر می‌کنند و این اتفاقات را به گردن دیو‌های بدسرشت و اجنه می‌اندازند.

ایرلندی‌ها هم بر این باورند که فلج خواب بر اثر بر زبان راندن دروغی بروز می‌کند که روز قبل گفته شده و آنچه بارز است این که طی قرن‌ها باور عمومی بر این بوده که این مشکل با انواع اجنه و نفرین‌ها مرتبط است، اما باید بدانید در این مورد پای شیاطین
در میان نیست. بختک یا فلج‌خواب در علم‌پزشکی در مرحله‌ای از خواب به نام رِم (REM) یعنی مرحله‌ای که فرد خواب می‌بیند، مغز انتقال پیام‌های عصبی به سوی عضلات اسکلتی به استثنای عضله دیافراگم و عضلات چشم را متوقف می‌کند تا انسان رویا‌های خود را برون‌ریزی نکند یعنی مثلا وقتی خواب دویدن می‌بیند، شروع به دویدن نکند.

موقع بیدارشدن، مغز مجدد کنترل عضلات را به دست می‌گیرد، اما گاهی قبل از اینکه مغز کنترل عضلات اسکلتی را به‌دست بگیرد و عضلات از حالت فلج‌بودن خارج شوند، انسان هوشیاری خود را باز می‌یابد که نتیجه آن احساس ترس‌آور فلج‌بودن بدن  خواهد بود.

از علائم و نشانه‌های فلج‌خواب می‌توان به ناتوانی در حرکت‌دادن تنه و دست‌ها و پاها، ناتوانی در صحبت‌کردن، فلج تمام یا بخشی از عضلات اسکلتی بدن، احساس خفگی و نزدیک‌بودن زمان مرگ، وحشت‌زدگی و اضطراب، توهمات خواب مانند توهمات شنیداری، دیداری، لمسی مثل احساس حضور یک انسان دیگر در اتاق، احساس فشردگی در قفسه‌سینه، دیدن سایه افراد، دیدن منبع نورانی، شنیدن صدای افراد، شنیدن صدای قدم‌هایی که نزدیک می‌شوند، دیدن شبح، تجربه خروج از بدن، احساس شناور‌شدن در هوا و...
اشاره کرد.

علت فلج‌خواب در پزشکی نوین هنوز مشخص نیست، اما به‌نظر می‌رسد نتیجه یک اختلال عصبی باشد که عواملی مانند کمبود خواب، خوابیدن به پشت، تغییر در روال خواب، استرس، مصرف برخی دارو‌های خاص و مواد‌مخدر در ایجاد آن دخیل باشند.

بر‌اساس تحقیقی در سال‌۱۳۹۰‌/‌۲۰۱۱ میزان تجربه فلج در خواب افرادی که از اختلالات روحی نظیر دلهره و افسردگی رنج می‌بردند برابر با ۳۱/۹درصد برآورد شده است.

بختک در طب ایرانی

گاهی انسانی که به‌خصوص به سمت پشت خوابیده باشد، احساس می‌کند چیزی سنگین به شکل انسان یا اشکال دیگر روی سینه او قرار گرفته و آن را فشار می‌دهد.
در این حالت فرد احساس تنگی‌نفس و خفگی دارد و نمی‌تواند حرف بزند و حرکت کند. در طب‌سنتی به این پدیده کابوس می‌گویند که با کابوس به معنای خواب‌های ترسناک متفاوت است.

علل بختک یا فلج‌خواب در طب‌ایرانی می‌تواند ناشی از تصاعد بخارات غلیظ ناشی از خون یا بلغم یا سودا که ناشی از امتلاء (پری) و سوءمزاج (خارج‌شدن مزاج بدن از حالت تعادل) یا رسیدن سرمای شدید و ناگهانی به سر، مصرف مشروبات الکلی، سوءهاضمه، خوردن زیاد غذا‌های غلیظ، تحرک بدنی پایین و استحمام کم باشد.

در مواردی که فلج‌خواب تکرار می‌شود، شایع‌ترین علت، سر مزاج‌های دموی (گرم و تر) و سوداوی (سرد و خشک) و بلغمی (سرد و تر) است.

فلج‌خواب ناشی از امتلاء از اخلاط زاید یا همان سوءمزاج‌های گفته شده، فرد را مستعد صرع، سکته، مانیا و فلج می‌کند. افرادی که ضعف مغز دارند مستعد تاثیرپذیری از عوامل فوق بوده و معمولا دچار فلج‌خواب می‌شوند. فعالیت بدنی و ورزش و به‌خصوص استحمام سبب تحلیل اخلاط زاید می‌شود و انجام ندادن آنها، تجمع اخلاط و تصاعد بخارات را بیشتر می‌کند.

تدابیر درمانی و تغذیه‌ای در طب‌ایرانی

​​​​​​​تقویت مغز با فندق، پسته، بادام، مویز و تخم‌مرغ، ایجاد لینت مزاج، پرهیز از مصرف خوراکی‌هایی نظیر سیر و پیاز خام، تره، شاهی، تربچه، پیازچه، انواع کلم، گردو و خرما، پرهیز از خوردن غذا‌های غلیظ مانند ماکارونی، لازانیا، فست‌فود، پیتزا، آش‌های غلیظ، حلیم، کله‌پاچه و حلوا، اصلاح حبوبات با خیساندن و طبخ آن‌ها با زیره و پرهیز از مصرف حبوبات هنگام شب، درمان سوءمزاج از سوی متخصص طب ایرانی و رعایت آداب خوردن و آشامیدن. مهم‌ترین آداب خوردن و آشامیدن این است که تا گرسنه نشدید غذا نخورید، قبل از سیری کامل دست از غذا بکشید، غذا را خوب بجوید، از پرخوری، درهم‌خوری و بر‌هم‌خوری بپرهیزید، از یک ساعت قبل تا دو ساعت بعد از غذا آب ننوشید مگر سنگ‌کلیه یا سابقه آن را داشته باشید، صبح ناشتا، شب قبل از خواب، وسط خواب، بعد از حمام و میوه، پس از نزدیکی و حین و بلافاصله بعد از ورزش آب ننوشید.
بازگشت به ابتدای صفحه
ارسال به دوستان
ارسال نظر
روایت تصویری
نگاه دوم
پیشنهاد سردبیر
پربازدیدها

آینده هویت اسلامی عربستان در سایه اصلاحات سکولار

برگزاری مراسم «قهرمان ملی»/ رونمایی از تقریظ رهبر انقلاب

عراقچی: حرکت سه کشور اروپایی در شورای حکام به پیچیده‌تر شدن موضوع خواهد انجامید/بررسی آخرین تحولات مربوط به مذاکرات هسته‌ای

۲۲ شهید و مفقود در بمباران یک خانه مسکونی/ تله مرگ‌بار حزب‌الله در مسیر نظامیان اسرائیلی

ایفون‌های فعال رجیستر نمی‌شوند!/ تصمیم وزارت صمت به ضرر دولت و مردم!

بانک ملت هک نشده است/ تنها همراه بانک ملت در حال به روزرسانی است

سازمان لیگ قیمت بلیت‌ها را اعلام کرد؛ نرخ براساس ورزشگاه+نامه

میدان حرف آخر را می‌زند/ پاسخ ما هدف قرار دادن قلب تل‌آویو خواهد بود

پزشکیان: ایران بر روابط گسترده‌تر و عمیق‌تر با کشور دوست و همسایه قطر تأکید دارد/ نخست وزیر قطر: همواره برای ایران یک همپیمان قوی و مورد اعتماد خواهیم بود

قهرمان دهه هفتادی/ جوان‌ترین شهید مدافع حرم که بود؟

درباره دوگانه تیم ملی فوتبال-صداوسیما/ کدام طرف درست می‌گوید؟

تلویزیون از رختکن تیم ملی خبر ندارد

"مثل نهنگ " و بحران‌ شناختی خاموش بعد از مادری

ایران در قبال آژانس حسن‌ نیت نشان داد/ اگر طرف‌های مقابل به دنبال تقابل باشند، ایران نیز واکنش مناسب از خود بروز خواهد داد

آن روی سکه ترامپ در فناوری/ از متضرر شدن اپل تا شانس هوش مصنوعی

وقتی موسیقی آقای آهنگساز وزن «طلا و مس» را بیشتر کرد

چگونگی رجیستر گوشی‌های آیفون‌ هنوز تعیین تکلیف نشده!/ آیفون کماکان قطعه!

کُمیت لنگ «بازار کتاب» دو سال پس از رونمایی

دل غریب من از گردش زمانه گرفت/ به یاد غربت زهرا شبی بهانه گرفت

صهیونیست‌های یهودی با این وحشی‌گری منجی را از خود می‌دانند

واکنش‌ها به ویدئوی جنجالی «صبحانه ایرانی» درباره قیصر

جریان سینمای زیرزمینی از ابتدا تاکنون/ چالش‌ها و راهکارها

ایران و سفر گروسی به تهران؛ مثبت در تعامل، قاطع در تقابل

نهاد کتابخانه‌‌های عمومی و سهمی قلیل از بودجه

شاعری که نگهبان بانک است/بی‌پولی بود که شاعر شدم!

ایران خودرو پاسخ داد/ قیمت جدید خودرو از چه زمانی اعمال می شود؟

همکاری‌ ایران با آژانس منوط به انجام تعهدات طرف مقابل است/ مسیر همکاری‌ ایران و آژانس در یکسال آینده را روشن کردیم

عملیات حنظله/ بزرگترین هک تاریخ موجودیت رژیم صهیونیستی

دانشگاه‌ها زیر ذره بین آخرین رتبه بندی تایمز/ تعداد حضور افزایشی؛ رتبه برخی کاهشی

ماجرای برهنگی یک زن در‌ محیط دانشگاه چیست؟ فشار روانی پس از متارکه

«اخلاق» باید یکی از ملاک‌های اصلی دختران و پسران برای ازدواج باشد/اهمیت خلقیات در ازدواج

داروهای لاغری اعتیادآور/ فروش در آرایشگاه‌های زنانه

بیماری‌های خطرناک در کمین افراد چاق/ از افسردگی تا سرطان‌ها

علائم افسردگی در نوجوانان/ ارتباط کاهش اعتقادات مذهبی و نا امیدی

عزل مدیران ارشد مبارزه با پولشویی سه بانک کشور

چرا انتخابات آمریکا بر اقتصاد ایران تاثیر عمده ندارد؟/ نگرانی جایز نیست

سوءاستفاده از بیماری یا بی شرمی رسانه ای

سفیر ایران: قدرت پدافند هوایی ایران در چین ترند شد

آغاز ضرب سکه با تاریخ سال بعد از ۱۵ اسفند ماه / کاهش حباب سکه

قیمت جهانی طلا امروز ۱۹ آبان/ هر اونس طلا ۲۶۸۴ دلار و ۷۷ سنت

رئیس شورای هماهنگی بانک‌ها:اجرایی‌شدن مصوبات بانکی سفر وزیر اقتصاد به استان سیستان و بلوچستان

الهامی: من مقصر اصلی شکست مقابل مس رفسنجان هستم

نقد و سیاست