تحولات ناشی از جنگ اوکراین؛ از تغییرات ائتلاف ها و اتحادها تا تغییر جایگاه اروپا در جهان و تنش بی‌سابقه مسکو با تل‌آویو

جنگ اوکراین چیز‌های زیادی را تغییر داد؛ از دگرگونی اتحاد‌ها و ائتلاف‌ها تا تغییر جایگاه اروپا در جهان. بحث‌هایی جدی هم درباره تغییر نظم جهانی بعد از فرونشستن خاکستر جنگ مطرح است. ظاهراً تغییر ماهوی در مناسبات تل‌آویو-مسکو را هم باید به فهرست بلندبالای تغییرات اضافه کرد.

کد خبر: ۲۶۰۲۶۲

تاریخ انتشار:۰۴ مرداد ۱۴۰۱ - ۱۰:۳۵ - 26 July 2022

تحولات ناشی از جنگ اوکراین؛ از تغییرات ائتلاف ها و اتحادها تا تغییر جایگاه اروپا در جهان و تنش بی‌سابقه مسکو با تل‌آویو

به گزارش روزپلاس؛ جنگ اوکراین چیز‌های زیادی را تغییر داد؛ از دگرگونی اتحاد‌ها و ائتلاف‌ها تا تغییر جایگاه اروپا در جهان. بحث‌هایی جدی هم درباره تغییر نظم جهانی بعد از فرونشستن خاکستر جنگ مطرح است. ظاهراً تغییر ماهوی در مناسبات تل‌آویو-مسکو را هم باید به فهرست بلندبالای تغییرات اضافه کرد. روابط دو طرف به قدمت اعلامیه پیدایش اسرائیل در سال ۱۹۴۷ بازمی‌گردد که شوروی‌ها سه روز بعد، در ۱۷ مه آن را به رسمیت شناختند.

حالا اما، وخامت روابط به جایی رسیده که روس‌ها هشدار داده‌اند ممکن است همه سازمان‌های یهودی داخل روسیه را تعطیل کنند و صهیونیست‌ها هم می‌گویند ممکن است کار به قطعی روابط منجر شود.

سه هفته بعد از حکم وزارت دادگستری روسیه به انحلال «آژانس یهود» در روسیه، منابع اسرائیلی می‌گویند که بقیه سازمان‌های یهودی مستقر در روسیه هم نامه‌های هشدارآمیزی درباره نحوه فعالیت‌شان دریافت کرده‌اند. جروزالم‌پست نوشته که وزارت دادگستری روسیه در نامه‌هایی که به این سازمان‌ها نوشته، گفته که ممکن است آن‌ها را به عنوان یک «عامل خارجی» در نظر بگیرد؛ چیزی که منجر به تعطیلی آن‌ها خواهد شد. به نوشته جروزالم‌پست، این سازمان‌های یهودی که اغلب آن‌ها با حمایت مالی امریکا و اسرائیل فعالیت می‌کنند، مجبور شده‌اند فعالیت خود را کم کرده و صرفاً به کار‌های ضروری یا فوری بپردازند.

البته روس‌ها به سازمان‌های یهودی که حمایت مالی دریافت نمی‌کنند، نامه‌ای ارسال نکرده‌اند و می‌توانند به‌طور طبیعی کار خودشان را ادامه دهند، ولی آنگونه که آژانس یهود به منابع اسرائیلی گفته، دولت روسیه این سازمان‌ها را تحت نظر گرفته است. روز یک شنبه یائیر لاپید، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی به روس‌ها درباره بسته شدن اجباری دفاتر آژانس یهود در روسیه هشدار داد و گفت که این کار تأثیر جدی بر روابط اسرائیل و روسیه خواهد داشت.

او گفت: «روابط با روسیه برای اسرائیل مهم است، اما جامعه یهودی در روسیه بزرگ و مهم است و در هرگونه بحث دیپلماتیک با دولت مسکو، مد نظر خواهد بود.» در مقابل، کانال ۱۳ تلویزیون رژیم صهیونیستی گزارش کرد که روسیه درنامه‌ای به تل‌آویو، گفته که «آژانس یهودی» به طور سیستماتیک قوانین حریم خصوصی و حفاظت از داده‌ها را برای شهروندان روسی که می‌خواهند به اسرائیل مهاجرت کنند، زیر پا می‌گذارد.

بر اساس برخی آمار‌ها بیش از ۱۰۰ هزار اسرائیلی در روسیه زندگی می‌کنند که حدود ۸۰ هزار نفرشان ساکن مسکو هستند. از حدود ۵/۱ میلیون روس‌زبان ساکن سرزمین‌های اشغالی که زبان روسی را بعد از عبری و عربی به سومین زبان رایج تبدیل کرده‌اند، صد‌ها هزار نفر اسرائیلی هستند؛ موضوعی که مناسبات رژیم صهیونیستی را با روسیه به مسئله‌ای پیچیده تبدیل می‌کند.

تحت تأثیر چنین شرایطی، یائیر لاپید، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی روز یک شنبه همین هفته، با «پنینا تامانو شاتا» وزیر مهاجرت و جذب و «زیو الکین»، وزیر مسکن و ساخت و ساز، یک جلسه محرمانه برگزار کرد و یک هیئت اسرائیلی آماده شده تا بلافاصله بعد از تأیید روس‌ها، عازم روسیه شود. یک منبع مطلع که در جلسه لاپید با دو وزیر او حضور داشته، گفته کار‌هایی که روسیه می‌کند «حمله به قلب ماهیت کشور اسرائیل است.» به گفته او «این ترس واقعی وجود دارد که آلیا [مهاجرت یهودیان]از روسیه متوقف شود و بنابراین دولت اسرائیل به اندازه‌ای که لازم باشد (برای جلوگیری از آن) زمان می‌گذارد و تلاش می‌کند.»

فرصت جذب یهودیان برای رژیم صهیونیستی

تنش‌ها بین روسیه با رژیم صهیونیستی به قبل از جنگ اوکراین، به خصوص حملات اسرائیلی‌ها به سوریه برمی گردد. از سال ۲۰۲۰ گفته می‌شد که دو طرف درباره حملات تل‌آویو به سوریه به اختلاف خورده‌اند، ولی حمله ۱۹ جولای سال قبل (۲۰۲۱) به مواضع حزب‌الله در سوریه، تنش‌ها را علنی کرد. دریاسالار وادیم کولیت، معاون رئیس مرکز برای آشتی طرف‌های مخالف در سوریه، همان موقع گفت که سامانه‌های دفاع موشکی سوریه که روس‌ها آن را مدیریت می‌کند، هفت موشک از مجموع هشت موشک اسرائیلی پرتاب شده در نزدیکی حلب را ردگیری و نابود کرده‌اند؛ رویدادی که در ماه‌های بعد چندین بار تکرار شد و نشان داد که روس‌ها به طور جدی در حال رو در رو شدن با اسرائیلی‌ها در سوریه هستند.

جنگ در اوکراین علاوه بر اینکه تنش‌ها را علنی‌تر کرد، موجب تشدید آن هم شد. ۲۴ فوریه ۲۰۲۲ در اولین روز جنگ اوکراین، یائیر لاپید، نخست‌وزیر کنونی که آن زمان وزیر خارجه بود، تهاجم روسیه به اوکراین را به عنوان «نقض نظم جهانی» محکوم کرد، چیزی که موجب شد روس‌ها، سفیر اسرائیل را در مسکو احضار کنند و از او توضیح بخواهند. هر چند تل‌آویو بعداً با حمایت نکردن از قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل در محکومیت تهاجم روسیه، کوشید موضع متوازن‌تری در پیش بگیرد، ولی تحت فشار امریکا به قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل علیه روس‌ها رأی مثبت داد.

دو رویداد در ما‌ه‌های بعد، مناسبات دو طرف را به طور ویژه تحت تأثیر قرار داد. اول بحث یهودیان اوکراین که آمار‌ها نشان می‌دهد چیزی بین ۳۶۰ هزار تا ۴۰۰ هزار یهودی ساکن اوکراین هستند که آن را به یکی از بزرگ‌ترین جوامع یهودی دنیا با ریشه‌های تاریخی عمیق تبدیل می‌کند. نفتالی بنت، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی تنها مقام خارجی بود که در کشاکش جنگ در اوکراین در اواسط اسفند ۱۴۰۰، به مسکو رفت و بعداً مشخص شد که اسرائیلی‌ها از فرصت جنگ، برای جذب یهودیان استفاده می‌کنند.

همان موقع، «آیلت شاکد» وزیر امور داخلی اسرائیل گفت که تل‌آویو تا الان تعداد زیادی از اوکراینی‌ها را پذیرفته و تعداد بیشتری از آوارگان اوکراینی یهودی را هم به عنوان مهاجر خواهد پذیرفت. یورونیوز هم به نقل از رسانه‌های اسرائیلی نوشت که مقام‌های اسرائیلی معتقدند تهاجم روسیه به اوکراین برایشان «فرصتی واقعی» برای افزایش جمعیت از طریق انتقال شهروندان اوکراین و روسیه که تبار یهودی دارند، ایجاد کرده است.

چیزی که به اختلافات دامن زد، موضع‌گیری‌های ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین بود، کسی که خود یک یهودی است و در مصاحبه‌ای در سال‌۲۰۲۰ گفته بود که دولت او امیدوار است یک «اورشلیم کوچک» را در یومان، مهم‌ترین شهر یهودی‌نشین اوکراین بسازد. زلنسکی این طور وانمود کرد که روس‌ها در حال استفاده از جنگ اوکراین برای کشتار یهودیان هستند. سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه در واکنش به این ادعا گفت: «اینکه زلنسکی یهودی است مهم نیست؛ این واقعیت، نافی وجود عناصر نازی در اوکراین نیست؛ من معتقدم که هیتلر خون یهودی داشت و برخی از بد‌ترین یهودستیزها، خودشان یهودی هستند.»

انتخاب تل‌آویو بین غرب و شرق

جنگ در اوکراین روس‌ها را مجبور کرد حضور در سوریه ر ا تعدیل کنند. اواسط اردیبهشت ۱۴۰۱ برخی منابع گزارش کردند که روس‌ها پایگاه‌های نظامی خود را تخلیه و تحویل حزب‌الله داده‌اند. هرچند روس‌ها این خبر را هیچ‌گاه رسماً تأیید نکردند و کم کردن نیرو در سوریه را نیز تکذیب کردند، ولی طرح چنین بحث‌هایی، اسرائیلی‌ها را حساس کرد، رویدادی که حملات تل‌آویو به سوریه را تشدید کرد و تنش‌ها بین دو طرف را افزایش داد. انتشار گزارش‌هایی درباره کمک نظامی رژیم صهیونیستی به اوکراین در جنگ علیه روسیه، عصبانیت روس‌ها را تشدید کرد.

هرچند بنی گانتس، وزیر جنگ رژیم صهیونیستی گفته که تل‌آویو همچنان به تعامل با روسیه در خاک سوریه ادامه می‌دهد، ولی رویداد‌های اخیر، به خصوص انحلال بزرگ‌ترین سازمان یهودی در روسیه که یائیر لاپید آن را «حمله به قلب هویت اسرائیل» خوانده، نشان‌دهنده تغییرات ماهوی در مناسبات دو طرف است.

سفر هفته قبل پوتین به تهران برای شرکت در نشست کشور‌های «ضامن روند آستانه»، این روند را تشدید کرد، نشستی که در انتهای آن، پوتین و اردوغان در کنار ابراهیم رئیسی، پای بیانیه‌ای را امضا کردند که در آن حملات اسرائیل به سوریه محکوم شده است. جایگزینی یائیر لاپید با نفتالی بنت در مقام نخست‌وزیری، کسی که به عنوان یک چهره ضد روس شناخته می‌شود، مثل یک کاتالیزور تشدید‌کننده در مناسبات عمل کرد.

گفته می‌شود در تحولات اخیر مربوط به بسته شدن سازمان‌های یهودی در روسیه، لاپید به وزارت خارجه اسرائیل دستور داده که یک «بسته اقدامات» مقابل بسته شدن سازمان‌های یهودی تهیه کند و بحث‌هایی هم درباره بستن مرکز فرهنگی روسیه در تل‌آویو مطرح است. یک منبع اسرائیلی به کانال ۱۱ تلویزیون رژیم صهیونیستی گفته که «یکی از اقداماتی که احتمالاً در نظر گرفته می‌شود، بسته شدن یا کوچک کردن مرکز روسیه در تل‌آویو است.»

الکساندر باونوف، تحلیلگر سیاسی روسی که قبلاً به عنوان دیپلمات و کارشناس ارشد در اندیشکده مرکز کارنگی مسکو مشغول بوده، معتقد است که روند فعلی احتمالاً به تغییر در مناسبات روسیه و اسرائیل منجر می‌شود.

در حالی که به نظر می‌رسد طی ماه‌های اخیر، امریکا برای انتخاب بین روسیه و خودش در اوکراین بر اسرائیلی‌ها فشار آورده. باونوف می‌گوید: «رهبری [در مسکو]خود را به عنوان پیشتاز غیرغربی که علیه غرب به جنگ می‌پردازد، محسوب می‌کند. اسرائیل قطعاً بخشی از دنیای غرب است و زمانی که مجبور به انتخاب شود، غرب را انتخاب خواهد کرد.»‌

او به جروزالم پست می‌گوید: «ایرانی‌ها و برخی اعراب وابسته به غرب نیستند. این دوگانگی واضح است و به همین دلیل است که روسیه ممکن است اکنون بیشتر به سمت این بازیگران غیرغربی متمایل شود تا اسرائیل.

در تل‌آویو، نوعی سردرگمی در این باره وجود دارد که کسی نمی‌داند پوتین از بستن سازمان‌های یهودی در پی چیست. یک مقام اسرائیلی دیروز با اشاره به نشست روز یک شنبه نخست‌وزیر اسرائیل با اعضای کابینه‌اش که به طور غیر معمول ۳۰ نفر در آن حضور داشتند گفته که جلسه روز یک شنبه بیشتر «هویج» (تشویق) بود تا چماق (تنبیه)، و البته «هیچ‌کس واقعاً نمی‌داند پوتین از ما چه می‌خواهد». با این حال، کسانی هم هستند که بیشتر از رویکرد چماق حمایت می‌کنند، چیزی که به تنش‌ها دامن خواهد زد. منابع صهیونیستی گفته‌اند آویگدور لیبرمن، وزیر دارایی و زئیو الکین، وزیر ساخت و ساز که هر دو جزو مهاجران روس‌تبار حاضر در جلسه بودند، خواستار رویکرد سفت و محکم هستند به طوری که الکین پیشنهاد کرده که اقدامات تلافی‌جویانه‌ای علیه مرکز فرهنگی روسیه در تل‌آویو انجام شود.

روزنامه جوان

سایر اخبار

آیا غرب در آستانه مداخله مستقیم نظامی در جنگ اوکراین است؟/ آیا اروپا توان مقاومت در برابر ضربات سنگین اقتصادی و اجتماعی روسیه و متحدانش را دارد؟

تمرکز فضای سیاسی و رسانه‌ای غرب بر دوسالگی جنگ اوکراین/ لشکر‌کشی‌های دیپلماتیک به کی‌یف و سوالاتی که هنوز بی‌پاسخ است!

قمار رئیس جمهور آمریکا؛ جو بایدن در سفر به خاورمیانه حیثیت خود را وسط گذاشت؛ آیا این کار منافع واشنگتن را تامین کرد؟/ ایالات متحده درگیر یک بازی بزرگ برای یافتن جای پایی بزرگتر در منطقه

بازخوانی بیانات رهبر انقلاب درباره حجاب/ مایه‌ تشخص و آزادی زن چیست؟

عکس/ تاکسی تمام الکتریکی چینی

درباره‌ی جشنواره تابستانی کیش چه می‌دانید؟

جشنواره تابستانی ۱۴۰۱ کیش، بهترین فرصت برای دیدن کیش!

مهدی سالم از روابط عمومی وزارت ارتباطات عزل و برکنار شد/ متزلزل

یک بوشهری نماینده ایران در سازمان ملل در ژنو شد+ عکس

آیا جعفری دولت‌آبادی ممنوع الخروج است؟ +عکس