پیامهای هسته ای ایران و آمریکا/ چرا «باقری کنی» فقط به احیای برجام فکر می کند؟

به گزارش روزپلاس، علی باقری کنی سرپرست وزارت خارجه ایران از تمایل برای از سرگیری مذاکرات با واشنگتن برای بازگشت به توافق هسته‌ای سخن گفته است.

 باقری کنی این اظهارات را در گفتگو با نشریه نیوزویک بیان کرد. باقری کنی در این مصاحبه گفت که تهران در جبهه سیاست خارجی برای ازسرگیری مذاکرات با واشنگتن به منظور احیای مشارکت متقابل در توافق هسته ای رویکردی «باز» را دنبال می‌کند.
 با این حال، به گفته او، ایران همزمان قصد دارد روابط خود را با چین، روسیه و کشورهای همسایه تقویت کند.

این سخنان در حالی بود که  دولت جو بایدن اعلام کرده است که ایالات متحده آماده از سرگیری مذاکرات هسته‌ای با ایران تحت ریاست‌جمهوری جدید نیست.

با وجود این تونی بلینکن وزیر خارجه امریکا اخیرا اعلام کرده است که خروج از برجام یکی از بزرگ‌ترین اشتباه‌های ما بود.

وزیر امور خارجه آمریکا درباره نظر این کشور نسبت به رئیس جمهوری جدید ایران ادعا کرد که دنبال آن هستیم تا ببینیم ایران چه سیاست‌هایی را دنبال می‌کند،اما واقعیت این است که رهبری ایران حرف اصلی را می‌زند. از این رو نمی‌توانم بگویم که توقع زیادی داریم، اما باید صبر کرد و دید که او و تیمش وقتی که اداره دولت را در دست گرفتند عملا چه کاری خواهند کرد.

بلینکن با توجیه سیاست دولت بایدن درباره ایران اعلام کرد که تلاش داشته دیپلماسی هسته‌ای با ایران را پیگیری کند چرا که می‌شد حداقل یکی از مشکلات موجود یعنی احتمال ایران هسته‌ای را برطرف کرد.

وزیر امور خارجه آمریکا بیان کرد که توافقی که در دولت اوباما درباره برنامه هسته ای ایران بسته شده بود، این برنامه را تحت کنترل گرفته بود و یکی از بزرگترین اشتباهات آمریکا در سال‌های اخیر این بود که این توافق را کنار گذاشت و به ایران امکان داد که از این محدودیتی که آمریکا بر آن قرار داده بود، خارج شود.

وی در ادامه بار دیگر بر اتهامات تکراری آمریکا علیه برنامه هسته‌ای ایران تاکید کرد و مدعی شد که ایران ظرفیتی دارد که شاید یک یا دو هفته برای تولید مواد لازم برای تولید سلاح هسته‌ای زمان نیاز داشته باشد. بنابراین اولین چیزی که باید ببینیم این است که آیا ایران در مورد تعامل جدی است و در واقع از کاری که در برنامه خود انجام می‌دهد عقب نشینی می‌کند.

در این راستا «آکسیوس» اعلام کرده بود که آمریکا پیامی به ایران داده و در خصوص تداوم برنامه هسته ای ایران ابراز نگرانی کرده است و در خصوص آن به تهران هشدار داده است.

اظهارات بلینکن در حالی مطرح شده است که جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا در اظهارات خود در نشست امنیتی آسپن در کلرادو گفته است ایالات متحده از نزدیک به دنبال هرگونه نشانه‌ای مبنی بر تصمیم ایران برای دستیابی به تسلیحات در برنامه هسته‌ای خود است.

وی افزود: با این حال، من تصمیمی از سوی ایران برای حرکت در این مسیر ندیده‌ام که به نحوی نشان دهد این کشور تصمیم دارد در حال حاضر بمب هسته‌ای تولید کند.

سالیوان در ادامه صحبت‌های خود در این نشست که هر ساله سیاستگذاران آمریکایی، روزنامه‌نگاران و افراد دیگری را به خود جلب می‌کند، تصریح کرد: اگر آنها شروع به حرکت در این مسیر کنند، یک مشکل واقعی با ایالات متحده پیدا خواهند کرد.

مشاور امنیت ملی کاخ سفید همچنین گفت: در همین حال، ایالات متحده از زمان حملات بین ایران و اسرائیل و متحدانش به افزایش اظهارنظرهای مقامات ایرانی در مورد این احتمال توجه کرده است. این مساله، چیزی بود که توجه ما را به خود جلب کرد.

آنتونی بلینکن، وزیر امورخارجه آمریکا نیز در اظهار نظری جدید مدعی شده است: در حال حاضر زمان گریز هسته‌ای ایران به یک یا ۲ هفته کاهش پیدا کرده است. ایران تا بدین لحظه هیچ سلاح هسته‌ای توسعه نداده است.

او تاکید کرد واشنگتن به جلوگیری از دستیابی ایران به تسلیحات هسته‌ای متعهد است و افزود: آنچه در هفته‌ها و ماه‌های اخیر دیده‌ایم، این است که ایران واقعاً با برنامه هسته‌ای خود به جلو حرکت می‌کند.

بلینکن در ادامه گفت: ایران به جای اینکه به تدریج یک سال از داشتن ظرفیت لازم جهت تولید مواد شکاف‌پذیر برای یک سلاح هسته‌ای دور باشد، اکنون احتمالاً یک یا ۲ هفته از انجام این کار فاصله دارد.

در خصوص اظهارات مقامات ایرانی و آمریکایی چند نکته حائز اهمیت است:

1.وضعیت هسته ای ایران در حال حاضر مبتنی بر تفاهم ماه می 2023 میان ایران و آمریکاست که بر اساس آن ایران غنی سازی فراتر 60 درصد انجام نمی دهد.

2.امریکا با اظهار نگرانی در خصوص برنامه هسته ای ایران مسیری را هموار می کند تا با تحت فشار قرار دادن ایران، مانع از توسعه برنامه هسته ای ایران شود.

3.قطعنامه اخیر آژانس علیه برنامه هسته ای ایران نشان می دهد تروئیکای اروپایی و امریکا درصدد اعمال فشار بر تهران به منظور همکاری بر اساس توافق ماه مارس میان ایران و آژانس باشد. اگر انتظارات ادعایی آنها فراهم نشود احتمال فعال کردن مکانیسم ماشه (اسنپ بک) فراهم شود. البته اروپا خارج از این مسیر می تواند مکانیسم ماشه را فعال کند. ولی گزارش آژانس می تواند عامل فشار باشد.

4.تروئیکای اروپایی و آمریکا احتمالا از مسیر آژانس نخواهند توانست پرونده هسته ای را در شورای امنیت به پیش ببرند. مخالفت چین و روسیه در آژانس با قطعنامه اخیر علیه ایران و تنشهای موجود میان غیر با مسکو و پکن این مسیر را نامحتمل ساخته است.

5.مسیر بردن اعمال تحریمهای شورای امنیت علیه برنامه هسته ای ایران همان مسیر مکانیشم ماشه است. با وجود این دنبال کردن این مسیر می تواند باعث خروج ایران از NPT شود. این مسیر تا اکتبر 2025 باز است و بعد از آن این مکانیسم غیر فعال می شود.

6.برای ایران احیای برجام به این منظور است تا رفع تحریمها به سطح سال 2015 باز گردد و ایران بتواند از مزایای رفع آن بهره ببرد.

7.به نظر می رسد تفاهم ماه می 2023، خواسته های ایران را برآورده نکرده است. ایران درصدد توافقی است که در بحث تحریم تغییری قابل توجهی در اقتصادش را شاهد باشد. توافق ماه مارس با آژانس از منظر ایران تعهدات فراپادمانی است که عمل به آن مستلزم تغییر در تحریمهای امریکاست.

8.دولت بایدن در حال حاضر خواستار گفتگوی جدی با ایران نیست. ایران نیز خواهان تفاهمی که تاثیری بر تحریمها نداشته باشد، نیست. چالش دولت جدید بایدن (در صورت پیروزی) این است که چگونه با توافقی با ایران قبل از سر رسید اکتبر 2025 دست یابد.