ترکیه، درگیر افزایش بدون وقفه تورم و بیکاری

به گزارش روزپلاس، بحران اقتصادی در ترکیه ادامه دارد و ظاهراً نقطه‌ای برای توقف تورم وجود ندارد. دولت اردوغان به سختی توانسته قیمت هر 1 دلار آمریکا را در حد 34 لیره نگه دارد. این در حالی است که در انتخابات سال 2023 میلادی قیمت هر دلار در حد 21 لیره بود و اردوغان وعده داده بود که اگر پیروز شود، نرخ دلار را به زیر 20 لیره خواهد کشاند. اما این وعده محقق نشد و حالا علاوه بر تورم، بیکاری نیز به سطح نگران کننده‌ای رسیده است. 

تازه‌ترین گزارش سازمان توسعه و همکاری اقتصادی (OECD) نشان می‌دهد که بحران اقتصادی وضعیت تحصیل و اشتغال جوانان ترکیه را متلاطم کرده است. به نحوی که از هر 3 جوان 18 تا 24 ساله این کشور، یکی نه درس می‌خواند و نه کار می‌کند. این نرخ بسیار بالاتر از میانگین کشورهای عضو OECD است.

افزایش آمار ترک تحصیل
اطلاعات انجمن آموزش ترکیه (TED)، نشان می‌دهد که بر اساس داده‌های به دست آمده از گزارش «آموزش در یک نگاه» که توسط سازمان توسعه و همکاری اقتصادی (OECD) تهیه شده، مشکلات مهم در سیستم آموزشی ترکیه، باعث افزایش آمار ترک تحصیل در دبیرستان‌ها و دانشگاه‌ها شده است.

افزایش میزان نابرابری و شکاف طبقاتی بین دانش‌آموزان و دانشجویان، به سطوحی رسیده که تاکنون سابقه نداشته است. بر اساس این گزارش، 33 درصد از جوانان بین 18 تا 24 سال نه تحصیل کرده‌اند و نه شاغل هستند. این در حالی است که چنین رقمی، تقریباً سه برابر میانگین 13.7 درصدی کشور OECD است.

ترکیه در چند سال گذشته، برای تامین بودجه و اعتبارات مورد نیاز وزارت آموزش ملی دچار مشکلات فراوانی شده و کیفیت تحصیلی در مدارس و دانشگاه‌ها، به شکل چشمگیری تحت تاثیر منفی اعتبارات مالی پایین قرار گرفته است.

میانگین هزینه سالانه هر دانش‌آموز از تحصیلات ابتدایی تا آموزش عالی در ترکیه 5 هزار و 425 دلار است، اما میانگین کشورهای OECD در این زمینه 14 هزار و 209 دلار است که نشان دهنده تفاوتی فاحش بین اعتبارات مالی نظام آموزشی ترکیه و اعضای سازمان توسعه و همکاری اقتصادی است. 

استانبول، کانون افزایش فقر
کلانشهر استانبول به عنوان پایتخت اقتصادی ترکیه، اصلی‌ترین مرکز تولید ثروت و درآمد در این کشور است. با این حال، هزینه‌های زندگی در این شهر بزرگ 15 میلیون نفری سر به فلک زده و طبق گزارش ماه آگوست 2024 آژانس برنامه‌ریزی استانبول، 43.8 درصد از استانبولی‌ها برای گذران زندگی با مشکل جدی مواجه هستند و 29.4 درصد از آنان برای امرار معاش، مداوماً بدهی دارند.

در تحقیقات انجام شده توسط آژانس برنامه‌ریزی استانبول (IPA) وابسته به شهرداری کلانشهر استانبول، مشخص شده که سطح استرس در بین شهروندان این شهر برای تامین هزینه‌های زندگی بر اساس معیار از 1 تا 10، نمره 7 را به دست آورده است. این یعنی افزایش بی‌سابقه استرس در شهری که در گذشته، به عنوان کانونی توصیف می‌شد که ممکن نیست کسی در آنجا، بیکار بماند یا برای امرار معاش دچار مشکل شود. 

در تحقیقات مزبور اعلام شده که تنها 17.7 درصد از مردم استانبول اعلام کرده‌اند که می‌توانند هزینه‌های مورد نیاز یک زندگی سطح عادی را تامین کنند.

علاوه بر معضل افزایش بیکاری جوانان، در حوزه مطالعات فقر کودکان نیز، آمارهای نگران کننده‌ای در ترکیه ثبت شده است. به نحوی که بر اساس آخرین تحقیقات، تقریباً یک سوم کودکان تا 17 ساله کشور در خط فقر زندگی می‌کنند.

نرخ فقر به ویژه در میان کودکان 0-8 ساله بالاست. طبق مطالعه هاکان ییلماز اقتصاددان، در حالی که نرخ فقر بزرگسالان حدود 17-18 درصد است، نرخ فقر کودکان به 33 درصد می‌رسد و تعداد کودکان فقیر بین 8-0 سال 3.5 میلیون نفر است. 

قبلاً در مطالعه اکرم جوندی اوغلو و یاغمور اوزونیرمک در TEPAV با داده‌های سال 2022، نرخ فقر کودکان در ترکیه در حد 21 درصد برآورد شده بود. فقر 33 درصدی کودکان در ترکیه در مقایسه با کشورهای اتحادیه اروپا، فاصله‌ای جدی دارد. چرا که میانگین نرخ فقر کودکان در اتحادیه اروپا 19.4 درصد و نابرابری در فقر بزرگسالان نسبتاً کمتر است. 

تنها در عرض یک ماه، قیمت نان مشهور سیمیت در آنکارا و استانبول، از 10 لیره به 15 لیره افزایش یافت. ساواش دلیباش رییس اتاق رئیس اتاق بازرگانان آنکارا اعلام کرده که هزینه‌های تولید در همه بخش‌ها بالا رفته و در هر دو بخش مالیات و حمل و نقل، به جایی رسیدیم که مجبور شدیم قیمت را در حد 50 درصد بالا ببریم. متاسفانه همه کسبه قربانی افزایش هزینه‌ها هستند و مشکل واقعی ما کاهش قدرت خرید شهروندان است.

افزایش 100 درصدی بدهی
گزارش اقتصادی روزنامه سوزجو چاپ آنکارا نشان دهنده این است که میلیون‌ها خانوار ترکیه، برای خرید مایحتاج روزانه و کالاهای اساسی، به استفاده از کارت‌های اعتباری پناه آورده‌اند اما هیچ چشم‌انداز روشنی برای پرداخت بدهی کارت اعتباری ندارند. آن هم در شرایطی که بر اساس قوانین بانکداری ترکیه، خرید کالا با کارت اعتباری، سود و کارمزد قابل توجهی دارد. 

بر اساس داده‌های آژانس مقررات و نظارت بانکی ترکیه (BDDK) حجم بدهی معوق با ریسک عدم پرداخت در حد 42.6 میلیارد لیره است. اما میزان کل بدهی‌های کارت اعتباری فردی از 1.6 تریلیون لیره تجاوز کرده است. این رقمی است که در دو دهه اخیر در ترکیه سابقه نداشته است.

ترکیه برای گذار از بحران اقتصادی، به دنبال جذب سرمایه‌های خارجی است اما در یک سال گذشته در این حوزه، توفیق چندانی به دست نیاورده است. تیم اقتصادی کابینه اردوغان، در این یک سال به دنبال جذب دلار از کشورهایی همچون عربستان سعودی، کویت، قطر و امارات متحده عربی بود، اما حالا قرار است که اردوغان در دیدار با سرمایه داران آمریکایی، آنها را مجاب کند که بخشی از سرمایه خود را به بازار ترکیه منتقل کنند. 

روزنامه انگلیسی فایننشال تایمز اعلام کرده که قرار است رئیس جمهور ترکیه در 23 سپتامبر با بیست نفر از مدیران شرکت‌های آمریکایی گروه Fortune 100 دیدار کند. لیست شرکت کنندگان شامل مدیران ارشد بانک‌های وال استریت جی پی مورگان و گلدمن ساکس خواهد بود.

آنان گروهی از رهبران برجسته تجاری نیویورک هستند و اردوغان می‌خواهد پایشان را به بورس استانبول باز کند. به گفته شورای بازرگانی ترکیه و آمریکا (TAIK) اردوغان و هیئت همراهش همزمان با مجمع عمومی سازمان ملل، حداقل در چهار نشست، با سرمایه گذاران و مدیران شرکت‌های آمریکایی دیدار خواهند کرد.