رکوردشکنی ترکیه در تاثیر نگرش دینی بر انتخاب سیاستمداران

به گزارش روزپلاس، این روزها در ترکیه و در شرایطی که بحران اقتصادی مردم را به ستوه آورده، انتقاد از رهبران سیاسی نیز بیشتر شده است.

حالا علاوه بر رجب طیب اردوغان رییس جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه، سیاستمداران دیگر نیز مورد انتقاد قرار می‌گیرند. به عنوان مثال، مصطفی دستیجی سیاستمدار اسلامگرا و ملی گرا و رهبر حزب وحدت بزرگ، به تندی از جانب افکار عمومی ترکیه مورد انتقاد قرار گرفت. چرا که او ترتیباتی اتخاذ کرده که دخترش، بدون داشتن هیچ نوع تخصص و مدرک تحصیلی، به عنوان کارمند عالیرتبه در پارلمان استخدام شود.

در همین حال، پروفسور علی ارباش مفتی اعظم و رییس تشکیلات دینی و اوقاف ترکیه، به تندی مورد انتقاد رسانه‌ها قرار گرفت. چرا که او در دوران چند ساله مسئولیت خود، هر سال همسرش را به حج تمتع فرستاده و برای او و برخی از بستگان و افراد فامیل، سهمیه اختصاصی حج در نظر گرفته است.

اینها موضوعاتی هستند که با خلق و خوی فرهنگی و اجتماعی مردم ترکیه، ارتباط مستقیمی دارند و شواهد نشان می‌دهد که در مجموع، بخش قابل توجهی از مردم ترکیه، خواهان آن هستند که رهبر و مسئولین آنها، از منظر عقاید دینی و مذهبی، درست مانند رای دهندگان باشند.

نتایج نظرسنجی یک اندیشکده آمریکایی، می‌تواند ما را یاری دهد تا یکی از دلایل شکست کلیچدار اوغلو در انتخابات سال 2023 میلادی را به شکل روشن‌تری درک کنیم. چرا که او به عنوان یک سیاستمدار علوی، در برابر اردوغان 48 درصد آرای کشور را به دست آورد و بر اساس نتایج تحقیقی که در ادامه به آن اشاره خواهد شد، به آسانی می‌توان نتیجه گرفت که بخشی از رای 52 درصدی اردوغان، دقیقاً با فاکتور دین و مذهب ارتباط داشته است.

رکوردشکنی ترکیه در تاثیر فاکتور نگرش دینی
اندیشکده Pew Research Center مستقر در آمریکا، در یک تحقیق وسیع میدانی در 35 کشور جهان، به دنبال پاسخی برای این پرسش رفته است: از دید رای دهندگان، گرایش دینی و مذهبی رهبر و سیاستمداری که در انتخابات پیروز می‌شود، تا چه اندازه برای مردم مهم است؟ مردمان کدام کشورها، این مساله برایشان مهم است که حتماً به کسی رای دهند که با آنها در یک گفتمان دینی و مذهبی جای بگیرد؟

از بین 35 کشوری که در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفته، بین اروپای شرقی و غربی از نظر تأثیر مذهب بر ترجیحات رأی‌دهی شهروندان، یک تمایز جدی و آشکار وجود دارد.

از بین 35 کشور مزبور، ترکیه همان کشوری است که در صدر بخش اروپایی لیست قرار گرفته و از حیث میزان اهمیت فاکتور گرایش دینی و سیاسی رهبران با رای دهنده، عملاً دارای بالاترین رکورد است.

69 درصد از شهروندان ترکیه که در نظرسنجی میدانی موسسه مزبور شرکت کرده‌اند، از چنین گزاره‌ای حمایت می‌کنند: بله. برایم مهم است به کسانی رای دهم که با من، اعتقادات دینی - مذهبی مشابهی داشته باشند.

ترکیه با جمعیت 85 میلیون نفری، یک کشور اسلامی است که اکثریت شهروندان آن را ترک‌های اهل سنت حنفی مذهب تشکیل می‌دهند، بخشی از کردهای جنوب و جنوب شرقی سنّی شافعی و بخش دیگری از ترک‌ها و کردها نیز علوی هستند. ضمن این که در دو استان استانبول و ایغدیر نیز، درصد قابل توجهی از مسلمانان شیعه جعفری زندگی می‌کنند.

علاوه بر اکثریت مسلمان، اقلیت کم شماری از ارامنه و آشوریان مسیحی و شمار اندکی از یهودیان نیز در ترکیه زندگی می‌کنند. ذکر این نکته نیز لازم است که بخش مهمی از سیاستمداران عضو حزب جمهوری خلق (بزرگترین حزب مخالف اردوغان) سکولار هستند. اما در چند سال گذشته، آنان نیز احترام کامل به مناسک دینی و مذهبی را به نمایش گذاشته‌اند. 

تابلوی بالا به ما می‌گوید که «رای دادن به مسئول و سیاستمداری که با رای دهنده شباهت مذهبی داشته باشد» برای مردم ترکیه اهمیت زیادی دارد.
تحقیقات مزبور نشان داده که لهستان با فاصله جدی از ترکیه، در ردیف دوم قرار گرفته و در این کشور اروپایی، 52 درصد از مردم، برایشان مهم است به کسی رای دهند که هم دین و هم مذهب آنها باشد. این درصد در یونان به 42 درصد و در مجارستان به 40 درصد می‌رسد.

با آن که ترکیه در مقایسه با کشورهای اروپایی، در صدر لیست میزان اهمیت گرایش دینی مذهبی سیاستمداران برای مردم قرار گرفته، در آسیا چنین موقعیتی ندارد. چرا که اهمیت این فاکتور برای شهروندان اندونزی 90 درصد است و در بنگلادش نیز به 91 درصد می‌رسد. ولی در غرب و شمال اروپا شاهد چنین وضعیتی نیستیم. 

تنها 15 درصد از مردم هلند به نوع گرایش دینی و مذهبی سیاستمداران اهمیت می‌دهند و این میزان در فرانسه 17 درصد، در اسپانیا 18 درصد، در انگلیس 22 درصد و در آلمان 23 درصد است. اما در آن سو در ایتالیا، باز هم نمودار تغییر کرده و بر روی عدد 30 درصد ایستاده است. 

در پایان باید گفت، اهمیت رویکرد دینی و مذهبی رهبران و سیاستمداران برای مردم ترکیه در حدی است که تغییر کاربری موزه ایاصوفیای استانبول به مسجد جامع، یکی از مهمترین دلایل پیروزی او در انتخابات سال 2023 میلادی بود. با آن که اردوغان با تصمیمات غلط در حوزه اقتصاد، مردم را با مشکلات بزرگ روبرو کرد اما توانست با جلب احساسات دینی و مذهبی مردم، در دست گرفتن قرآن در سخنرانی میدانی، تلاوت قرآن در مساجد و رفتارهایی از این دست، باز هم از مردم رای بگیرد.