فرصت‌ها و چالش‌های جنگ اوکراین برای روابط چین و روسیه

به گزارش روزپلاس، جنگ اوکراین تأثیرات زیادی بر روابط روسیه و چین داشته است. از یک سو چین به عنوان یک شریک استراتژیک به روسیه نزدیک‌تر شده و همکاری‌های اقتصادی را به ویژه در زمینه انرژی افزایش داده، از سوی دیگر، این جنگ به چین این فرصت را داده تا موقعیت خود را در عرصه جهانی تقویت کند. با این حال، چین باید محتاط باشد تا از تحریم‌های بین‌المللی و تنش‌های ژئوپلیتیکی دور بماند.

این وضعیت می‌تواند بر توازن قدرت در منطقه آسیا و اقیانوسیه نیز تأثیر بگذارد.

همکاری های استراتژیک

روسیه و چین در زمینه‌های مختلفی همکاری می‌کنند، از جمله این روابط می توان به موارد اشاره کرد:

اقتصادی: دو کشور تبادل کالاهای زیادی دارند، به ویژه در زمینه انرژی، نفت و گاز. پروژه‌هایی مانند خط لوله "قدرت سیبری" نماد این همکاری است.‌  

نظامی: روسیه و چین تمرینات نظامی مشترک برگزار می‌کنند و در زمینه‌های تسلیحاتی همکاری دارند.

سیاسی: هر دو کشور در سازمان‌هایی مانند شانگهای و بریکس فعالیت می‌کنند و در مسائل بین‌المللی، نظیر امنیت و توسعه، مواضع مشترکی اتخاذ می‌کنند.

فناوری: همکاری در زمینه فناوری‌های نوین، مانند فناوری اطلاعات و ارتباطات، نیز در حال گسترش است.

این همکاری‌ها به هر دو کشور کمک می‌کند تا نفوذ خود را در عرصه جهانی افزایش دهند.

مواضع چین در جنگ اوکراین

چین در جنگ اوکراین موضعی نسبتاً بی‌طرف اتخاذ کرده است. برخی از نکات کلیدی موضع چین عبارتند از:

حفظ صلح: چین از طرفین خواسته تا از راه‌های دیپلماتیک برای حل مناقشات استفاده کنند و بر اهمیت حفظ صلح تأکید کرده است.

عدم حمایت از تحریم‌ها: چین به طور عمومی از تحریم‌های غرب علیه روسیه انتقاد کرده و خود را متعهد به ادامه همکاری‌های اقتصادی با مسکو می‌داند.

انتقاد از یکجانبه‌گرایی: چین به سیاست‌های یکجانبه‌گرایانه غرب انتقاد کرده و بر لزوم احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی کشورها تأکید می‌کند.

تعامل با روسیه: چین روابط خود را با روسیه تقویت کرده و به دنبال استفاده از این شرایط برای افزایش نفوذ خود در منطقه و جهان است. چین تلاش می‌کند تا با حفظ تعادل بین منافع اقتصادی و سیاسی خود، از درگیری‌های بین‌المللی دور بماند. چین به‌ طور مستقیم از روسیه در جبهه جنگ با اوکراین حمایت نظامی نمی‌کند، اما به روسیه در زمینه‌های اقتصادی و سیاسی کمک می‌کند. چین موضع بی‌طرفی را اتخاذ کرده و بر ضرورت حل و فصل دیپلماتیک مناقشه تأکید دارد، در حالی که روابط اقتصادی خود را با روسیه تقویت کرده است. این رویکرد به چین اجازه می‌دهد تا از پیامدهای منفی جنگ دور بماند.

چین در سازمان ملل معمولاً موضعی حامی چندجانبه‌گرایی و اصول حاکمیت ملی دارد. نکات کلیدی موضع چین در سازمان ملل شامل: 

حفظ حاکمیت: چین بر لزوم احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی کشورها تأکید می‌کند و مخالف هرگونه مداخله خارجی در امور داخلی کشورهاست.

تحقیق و بررسی بی‌طرفانه: در مورد بحران‌ها، چین خواستار تحقیق و بررسی بی‌طرفانه و دیپلماتیک است.

مقابله با تحریم‌ها: چین به طور کلی از تحریم‌های یکجانبه‌ای که از سوی کشورهای غربی اعمال می‌شود، انتقاد کرده و آن‌ها را غیرمنصفانه می‌داند.

توسعه پایدار: چین در زمینه توسعه پایدار و همکاری‌های اقتصادی بین‌المللی فعال است و پروژه‌های مختلفی را از طریق ابتکار «کمربند و جاده» ترویج می‌کند. چین با این مواضع سعی دارد نفوذ خود را در سازمان ملل و عرصه‌های بین‌المللی افزایش دهد.

اثرات فرسایشی شدن جنگ اوکراین بر روابط مسکو- پکن

طولانی شدن و فرسایشی شدن جنگ در اوکراین می‌تواند چندین تأثیر بر روابط روسیه و چین داشته باشد. چین ممکن است به عنوان یک حامی اقتصادی و سیاسی، روابط خود را با روسیه تقویت کند تا از انزوای روسیه در صحنه بین‌المللی بهره‌برداری کند؛ همچنین چین با در نظر گرفتن تنش‌های جهانی، ممکن است در حمایت‌های نظامی از روسیه محتاط‌تر عمل کند تا خود را از تحریم‌های بین‌المللی دور نگه دارد.

جنگ می‌تواند فرصت‌های جدیدی برای سرمایه‌گذاری چین در روسیه، به ویژه در بخش‌های انرژی و زیرساخت فراهم کند. اگر جنگ ادامه یابد، چین ممکن است با چالش‌هایی در سیاست‌های داخلی و بین‌المللی خود مواجه شود، به ویژه از سوی کشورهای غربی.

روابط دو کشور احتمالاً به سمت همکاری‌های نزدیک‌تر سوق خواهد یافت، اما چین باید با احتیاط عمل کند. در راستای فرسایشی شدن و طولانی شدن جنگ در اوکراین تحریم‌های غرب علیه روسیه تأثیرات چندگانه‌ای بر چین خواهد داشت.

چین می‌تواند با افزایش واردات انرژی از روسیه، منابع ارزان‌تری دریافت کند و به این ترتیب نیازهای خود را تأمین کند. این کشور در تلاش است تا از تحریم‌ها دوری کرده و ممکن است با چالش‌هایی در تجارت با کشورهای غربی مواجه شود.

این امر می‌تواند به کاهش همکاری‌های بین‌المللی منجر شود. چین به دنبال انزوای روسیه، به عنوان یک همکار استراتژیک به روسیه نزدیک شده و همکاری‌های نظامی و فناوری را تقویت خواهد کرد. اما آنچه حائز اهمیت است چین باید احتیاط کند تا به تحریم‌های غربی دچار نشود و این ممکن است به تصمیم‌گیری‌های محتاطانه‌تر در سیاست‌های خارجی‌اش منجر شود.

در مجموع، تحریم‌ها به چین این فرصت را می‌دهند که نفوذ خود را در بازارهای جدید افزایش دهد، اما همچنین چالش‌هایی نیز به همراه دارند.

از جمله دلایل احتیاط چین در روابط استراتژیک خود با مسکو را می توان در مولفه هایی چون، حمایت محتاطانه از روسیه دانست زیرا حمایت مستقیم از روسیه ممکن است چین را به تحریم‌های غربی دچار کند که می‌تواند اقتصادش را تحت تأثیر قرار دهد.

چین نگران است که حمایت افراطی از روسیه بتواند به تنش‌های بیشتر با کشورهای غربی و تغییر در نظم جهانی منجر شود. چین می‌داند که جنگ‌های طولانی ممکن است به بی‌ثباتی در منطقه و تبعات اقتصادی برای خود چین منجر شود و چون نمی‌خواهد روابطش با کشورهای دیگر، به ویژه در اروپا و آمریکا، آسیب ببیند و به همین دلیل تلاش می‌کند تا خود را به عنوان یک بازیگر مسئول نشان دهد.

این عوامل چین را به اتخاذ رویکردی محتاطانه در قبال جنگ اوکراین و حمایت از روسیه وا داشته است.

نویسنده: معصومه محمدی کارشناس مسائل روسیه