جنجال سیاسی در لندن بر سر واگذاری جزیره چاگوس به موریس

به گزارش روزپلاس، انگلیس اخیرا در اقدامی برای ضمانت حضور نیروهای آمریکایی و انگلیسی در پایگاه هوایی «دیگو گارسیا» حاکمیت جزیره چاگوس را به موریس تحویل داد.

انگلیس و موریس در بیانیه‌ای مشترک اعلام کردند که لندن با انتقال حاکمیت چاگوس به موریس در ازای ادامه یافتن فعالیت پایگاه هوایی دیگو گارسیا و حضور نیروهای انگلیسی و آمریکایی در این جزیره موافقت کرده است.

در بخشی از این بیانیه آمده است: «بر اساس مفاد این معاهده، انگلیس موافقت خواهد کرد که موریس بر مجمع الجزایر چاگوس، از جمله دیگو گارسیا، حاکم باشد. در عین حال، هر 2 کشور در این معاهده موافقت خواهند کرد تا از عملیات طولانی مدت، ایمن و مؤثر پایگاه موجود در دیگو گارسیا که نقشی حیاتی در امنیت منطقه‌ای و جهانی ایفا می‌کند، اطمینان حاصل کنند".

طبق گزارش شبکه روسی «اسپوتنیک» بر اساس این موافقتنامه، انگلیس مجاز خواهد بود از حقوق حاکمیتی و مدیریتی موریس در رابطه با دیگو گارسیا برای یک دوره اولیه 99 ساله استفاده کند.

در بیانیه مذکور همچنین آمده است که انگلیس یک صندوق کمک مالی جدید ایجاد خواهد کرد و بسته‌های کمکی بیشتری در حمایت از ساکنین چاگوس ارائه خواهد کرد.

انگلیس و موریس همچنین اعلام کردند که این معاهده «دوران جدیدی از مشارکت اقتصادی، امنیتی و زیست محیطی» را بین دو کشور ایجاد خواهد کرد.

برای فعال کردن این مشارکت، انگلیس بسته حمایت مالی از جمله "پرداخت سالانه شاخص برای مدت زمان توافق" و "ایجاد یک مشارکت زیرساختی تحول‌آفرین" را به موریس ارائه خواهد کرد.

طبق گزارش خبرگزاری "رویترز"، "دیوید لامی"، وزیر خارجه انگلیس در بیانیه‌ای مدعی شد و اعلام کرد: «توافق امروز فعالیت این پایگاه نظامی حیاتی (پایگاه نظامی انگلیس در دیگو گارسیا) را برای آینده تضمین می‌کند. این امر نقش ما را در حفاظت از امنیت جهانی تقویت، هرگونه امکان استفاده از اقیانوس هند به عنوان یک مسیر خطرناک مهاجرت غیرقانونی به انگلیس را مسدود و همچنین روابط بلندمدت ما با موریس را تضمین می‌کند.

انگلیس که از سال 1814 کنترل منطقه را در دست دارد، در سال 1965 جزایر چاگوس را از موریس، مستعمره سابق انگلیس که در سال 1968 مستقل شد، جدا کرد تا قلمرو اقیانوس هند بریتانیا را ایجاد کند.

در اوایل دهه 1970، حدود 1500 نفر از ساکنان چاگوس را به موریس و سیشل بیرون کرد تا راه را برای راه اندازی پایگاه هوایی در بزرگترین جزیره، دیگو گارسیا، که در سال 1966 در ازای تخفیف 14 میلیون دلاری برای خرید موشک‌های پولاریس به آمریکا اجاره داده بود، باز کند.

از طرفی انگلیس برای جلوگیری از نقض قوانین بین‌المللی، چاگوسی‌ها را که پیوندهای اجدادی آنها با این قلمرو به اواخر قرن هجدهم بازمی‌گردد، به‌عنوان «کارگران گذرا» نامیده بود.

با این حال، برخی از مردم چاگوس، حاکمیت موریس را به چالش می‌کشند و درحال مبارزه برای استقلال خود هستند تا به‌عنوان یک مردم بومی برای تعیین سرنوشت خود تلاش کنند.

اما همواره نظرات ساکنان بومی جزایر چاگوس، به طور مداوم و عمدا نادیده گرفته شده است.

روزنامه اتریشی استاندارد در مطلبی در این باره نوشت: حالا در لندن این بحث ها بالا گرفته است که آیا این یک معامله عادلانه یا کنار گذاشتن خطرناک منافع استراتژیک حیاتی لندن است؟

به این ترتیب از زمانی که انگلیس و جمهوری جزیره کوچک موریس توافق خود را در مورد آینده مجمع الجزایر چاگوس در اقیانوس هند در روز پنجشنبه اعلام کردند، اختلافات سیاسی شدیدی در لندن به وجود آمد.

"دیوید لامی"، وزیر امور خارجه انگلیس در این باره اظهار داشت که تحویل رسمی این قلمرو برون‌دریایی کنونی بریتانیا همچنین وضعیت حقوقی بلامنازع پایگاه نظامی مهم استراتژیک ایالات متحده دیگو گارسیا را تا قرن آینده تضمین می‌کند. همچنین از هرگونه مهاجرت غیرقانونی به بریتانیا جلوگیری می کند.

در مقابل منتقدانی مانند تام استیمهات، کارشناس محافظه‌کار سیاست خارجی لندن از خروج شرم‌آوری که امنیت کشور را تضعیف می‌کند صحبت کرد.

پایگاه دیگو گارسیا، که به طور رسمی به عنوان یک مشارکت انگلیسی و آمریکایی اداره می شود، به توافقی بین دو متحد در دهه 1960 باز می گردد. بریتانیا قبل از اینکه مستعمره استقلال خود را در سال 1968 به دست آورد، جزایر چاگوس را به عنوان "منطقه اقیانوس هند بریتانیا" (BIOT) از موریس جدا کرد. این مجمع الجزایر که تقریباً در نیمه راه بین قاره آفریقا و اندونزی واقع شده است، از آن زمان به نیروی دریایی ایالات متحده و نیروی هوایی آمریکا به عنوان پایگاه مهمی برای درگیری های مختلف خدمت کرده است. اخیراً هواپیماهای بمب افکن استراتژیک در جنگ افغانستان و عراق از آنجا بلند شدند.

پیتر لمب، نماینده محلی حزب کارگر هم در انتقاد از این توافق گفت: این تحویل به موریس "بسیار ناامید کننده" بود.

سیاستمداران خارجی و امنیتی انگلیس هم با انتخاب کلمات بسیار هشدار دهنده تر از معامله ای که توسط دولت نخست وزیر کایر استارمر انجام شده شکایت کردند. آلن وست، از نمایندگان حزب کارگر یک سال پیش، این تحویل احتمالی را به عنوان یک "اشتباه بزرگ" توصیف کرد. به گفته وی علاوه بر این، موریس خود را به چین گره زده است. حتی بدبینان دیرینه رژیم ملی کمونیستی در پکن، مانند لرد راس کمپسل محافظه کار، معتقدند این تصمیم اشتباه است.

ایین دانکن اسمیت، نماینده مجلس عوام، هم در این باره گفت: "ما با یک تهدید واقعی از جانب چین روبرو هستیم. برای من مشخص نیست که اگر چین در آنجا جای پای خود را به دست آورد، آمریکایی‌ها چگونه به استفاده از این پایگاه ادامه خواهند داد."

مذاکراتی که اکنون به پایان رسیده است در سال 2022 از طرف دولت نخست وزیر بوریس جانسون و وزیر امور خارجه لیز تراس که بعداً نخست وزیر کوتاه مدتی برای این کشور شد آغاز شد و در زمان تراس با قدرت ادامه یافت.

خارجه انگلیس در مقابل خود را به خاطر تضمین دیگو گارسیا برای منافع استراتژیک انگلیس و آمریکا در بلندمدت در سایه این توافق شستود. بر اساس اطلاعات این وزارتخانه پس از مدت اجاره که محدود به 99 سال است، امکان تمدید 40 سال نیز وجود دارد. کارشناسان همچنین خاطرنشان می کنند که موریس در کنار اسواتینی (سوازیلند)، تنها مستعمره سابق بریتانیا است که بخشی از شبکه چینی "ابتکار کمربند و جاده" نیست. با این حال، چندین ده پروژه تامین مالی چینی در موریس و توافقنامه تجارت آزاد بین دو کشور از سال 2021 وجود دارد.

سال گذشته، سازمان دیده بان حقوق بشر از یک "جنایت وحشتناک استعماری" صحبت کرد. پرداخت غرامت و کمک مالی برای اسکان مجدد ظاهراً بخشی از قرارداد جدید بریتانیا با موریس خواهد شد. ساکنان جزایر چاگوس و فرزندانشان که می خواهند به این جزایر بازگردند، برای اولین بار در آینده این اجازه را خواهند داشت. تنها استثنا دیگو گارسیا است، جایی که بریتانیا و ایالات متحده باید همچنان بتوانند در آنجا از پایگاه نظامی خود در ابتدا برای 99 سال استفاده کنند.

تعدادی از افراد آسیب دیده از این شرایط روز پنجشنبه شکایت کردند که در مذاکرات شرکت نکرده اند. برخی نیز از اینکه دیگو گارسیا برای آنها منطقه ممنوعه باقی مانده بود، خشمگین بودند.

چند تن از سیاستمداران محافظه کار که در حال حاضر برای رهبری حزب محافظه کار رقابت می کنند هم توافق چاگوس را به شدت محکوم کردند، و این در حالی است که مذاکرات در این باره توسط دولت های محافظه کار در سال های گذشته آغاز شده بود.

تام استیمهات، وزیر سابق امنیت انگلیس آزادی جزایر چاگوس با مذاکره را "عقب نشینی شرم آور" و اقدامی "علیه منافع بریتانیا" خواند که دولت های قبلی محافظه کار هرگز نباید آن را آغاز می کردند. وی در این باره گفت: اکنون باید ترسید که چین به زودی یک پایگاه نظامی در چاگوس باز خواهد کرد. جیمز کلورلی، وزیر امور خارجه سابق انگلیس هم کل ماجرا را «توافق ضعیف» توصیف کرد.