ترامپ، اردوغان و احتمالِ حمله مجدد ترکیه به سوریه

به گزارش روزپلاس، رجب طیب اردوغان رییس جمهور ترکیه، یکی از نخستین رهبرانی بود که پیروزی دونالد ترامپ در رقابت انتخاباتی اخیر را به او تبریک گفت.

حالا همه می‌دانند که از مدت‌ها قبل، جو بایدن و اردوغان علاقه‌ای به همدیگر نداشتند و سایه هم را با تیر می‌زدند. در طول دوران چهار ساله زمامداری جو بایدن در مقام ریاست جمهوری آمریکا، اردوغان هیچگاه به کاخ سفید دعوت نشد و تمام دیدارهای اردوغان – بایدن در حاشیه نشست‌های دیگر بود. بنابراین طبیعی است که اردوغان حالا پس از پیروزی مجدد ترامپ به یاد خاطرات قدیمی بیفتد و بخواهد با او کار کند.

اردوغان در یکی از تازه‌ترین سخنرانی‌های عمومی خود، به این اشاره کرده که قرار است یک عملیات سیاسی – نظامی گسترده را راه بیندازد. رییس جمهور ترکیه، پیروزی ترامپ را یک رویداد مهم در تحولات سیاسی بین‌المللی دانسته و گفته است: «در جریان تحولات آتی، ما تماشاگر نخواهیم بود و نقش فعالی خواهیم داشت».

چند تن از تحلیلگران سیاسی ترکیه به این اشاره کرده‌اند که مهمترین نکته مورد نظر اردوغان، مسرّت او از پیروزی ترامپ است. چرا که جو بایدن در 4 سال اخیر، با جدیت هر چه تمامتر از نهادهای اقماری پ.ک.ک در شمال و شرق سوریه حمایت کرده و حالا با آمدن ترامپ این حمایت به حداقل خواهد رسید.

ترکیه دوباره حمله می‌کند؟
شامل طیار نام یکی از سیاستمداران و تحلیلگران امنیتی نزدیک به اردوغان و حزب عدالت و توسعه است که با اطمینان اعلام کرده، ترکیه هر چه زودتر در روزهای آتی، در صدد برگزاری یک عملیات نظامی گسترده برای حمله به شمال سوریه خواهد بود. 

طیار نوشته است: «اظهارات رجب طیب اردوغان رئیس جمهور کشورمان، درباره اقدامات آتی، مهم است. او آشکارا اعلام کرد که حلقه‌های مفقوده منطقه امنی که ترکیه در امتداد مرزهای خود ایجاد کرده، در مقطع آتی تکمیل خواهد شد. چنین چیزی به این معنی است که نقشه یک عملیات فرامرزی جدید در حال طراحی است. می‌توانم بگویم که آمادگی جدی در این زمینه وجود دارد، مقدمات و زیرساخت‌های فنی و دیپلماتیک در حال ایجاد است و زمان بندی حمله، صرفاً یک موضوع سیاسی خواهد بود که به موازات تلاش دیپلماتیک ترکیه برای ارتباط با دولت جدید آمریکا در حال انجام است. پیام تبریک و تماس تلفنی رئیس جمهور کشورمان با ترامپ در فضایی دوستانه برگزار شد و احتمال توافق بر سر عملیات، بالا است. این هدف گذاری رییس جمهور، منافاتی با مذاکره با اوجالان و پ.ک.ک ندارد. به این معنی که از یک سو با ترور می‌جنگیم و امنیت مرز خود را تقویت می‌کنیم و از دیگر سو، درها برای گفتگو باز است».

نگاه اردوغان به ترامپ
اردوغان در انتخابات سال 2020 میلادی، آشکارا تمایل داشت که ترامپ پیروز شود. جو بایدن نیز متقابلاً در اثنای کمپین انتخاباتی خود وعده داده بود که با حمایت از مخالفین اردوغان، یک دولت دموکراتیک در ترکیه بر سر کار خواهد آمد.

اما پیش بینی هر دو آنها غلط از آب درآمد! در آمریکا بایدن پیروز شد و با ترکیه و اردوغان بنای ناسازگاری گذاشت و در ترکیه نیز با وجود حمایت گسترده کشورهای غربی از مخالفین، آنها نتوانستند اردوغان را شکست دهند. در نتیجه در شرایط فعلی، تیم مشاورین حلقه نخست اطراف اردوغان، به شدت به دنبال جلب توجه ترامپ است.

مراد یتکین از تحلیلگران مشهور ترکیه نوشته است: «رئیس جمهور ترکیه، در دو سخنرانی مهم، اعلام کرد که به یک عملیات مهم سیاسی- نظامی فکر می‌کند. او هم در هشتاد و ششمین سالگرد درگذشت مصطفی کمال آتاتورک، بنیانگذار جمهوری ترکیه و هم در نشست چانکایا، نشان داد که با توجه به پیروزی ترامپ، تغییراتی در سیاست خارجی خود ایجاد کرده و اهداف جدیدی دارد».

یتکین در ادامه نوشته است: «اردوغان از این می‌ترسد که پس از وقایع مهم لبنان، غزه و اوکراین، مهمترین هدف غربی ها، تاسیس یک دولت کُردی در شمال سوریه باشد و می‌خواهد هر جوری شده به کمک ترامپ، مانع از تحقق این هدف شود. حالا نگاه کشورها به تاثیر ترامپ بر وقایع آتی است و در شرایطی که قطر خود را از ایفای نقش میانجیگری بین اسراییل و حماس عقب کشیده، ترکیه نیز می‌خواهد قبل از روی کار آمدن ترامپ در 20 ژانویه 2025 میلادی، اقدامی انجام دهد که عملاً ترامپ را با شرایط جدیدی مواجه کند. معنای چنین هدفی این است که اردوغان به دنبال تحرک نظامی در مرزهای سوریه و عراق است. یعنی همان چیزی که در دوران بایدن برای ترکیه قابل دسترس نبود. اردوغان در سال 2019 میلادی در تل ابیض سوریه عملیاتی انجام داد که به دنبال آن، ترامپ ناچار شد معاون خود یعنی مایک پنس را به آنکارا بفرستد. چنین شد که توافقاتی روی داد و پیشروی نیروهای ترکیه به سمت کوبانی و قامیشلو متوقف شد. اما حالا فرصت تازه‌ای برای حمله به وجود آمده و اردوغان امیدوار است در چانه زنی با ترامپ، امتیازات بیشتری بگیرد.

باز هم دوران دامادها فرا می‌رسد؟
مراد یتکین در بخش دیگری از تحلیل خود، به این اشاره کرده که حالا بسیاری از تحلیلگران سیاسی ترکیه یک بار دیگر در مورد برات آلبایراک داماد ارشد اردوغان صحبت می‌کنند. چرا که به باور آنها، در دوران اول ریاست جمهوری ترامپ، رفاقت دو داماد مهم ترکیه و آمریکا یعنی برات آلبایراک و جراد کوشنر داماد ترامپ، بر روابط آنکارا – واشنگتن تاثیر گذاشت. در نتیجه بعید نیست که اردوغان بخواهد یک بار دیگر داماد را به کابینه بیاورد و اجازه دهد که او این بار در مقام معاون رییس جمهور، رابطه با آمریکا را پیش ببرد. باور کنید قصد شوخی ندارم در پشت صحنه محافل سیاسی در آنکارا و استانبول، همه دارند درباره داماد حرف می‌زنند!»

یکی دیگر از موضوعات مهمی که مورد توجه تحلیلگران ترکیه قرار گرفته این است که اردوغان در شرایط کنونی، انگیزه بیشتری برای تغییر قانون اساسی دارد و می‌خواهد هر جوری شده، زمینه آن را فراهم بیاورد که برای چهارمین بار نامزد انتخابات ریاست جمهوری شود و تا زمانی که دونالد ترامپ بر سر کار است، در این مقام بماند و رابطه ترکیه و آمریکا را به جای بهتری برساند!

همه اینها در حالی است که در طول دوران 4 ساله ریاست جمهوری جو بایدن، مساله فروش جنگنده‌های اف 16 به ترکیه نهایی نشد و حالا انتظار می‌رود که در نخستین ماه‌های استقرار دولت ترامپ در آمریکا، نشانه‌های اولیه‌ای از احتمال تغییر در روابط واشنگتن – آنکارا مشاهده شود.