از جزئیات مذاکرات آتش بس در نوار غزه چه می‌دانیم؟

به گزارش روزپلاس، مرحله جدید مذاکرات بر سر آتش‌بس در نوار غزه در ازای تبادل اسیران اسرائیلی و فلسطینی در هفته‌های اخیر شاهد پیشرفت‌های چشمگیری بوده؛ تا جایی که برخلاف گذشته، طرف‌های مختلف را نسبت به نتیجه‌بخش شدن مذاکرات  خوش‌بین تر کرده است.

پس از تعلیق موقت مذاکرات در دوحه پایتخت قطر، در هفته‌های اخیر این کشور بار میزبان هیئت های مذاکره کننده شده است. به نظر می‌رسد مذاکرات در قالب یک توافق چند مرحله‌ای جلو رفته است و در مرحله اول آن تبادل اسیران اسرائیلی با زندانیان فلسطینی و گام‌هایی برای بازسازی غزه به اجرا درخواهد آمد.

بخش عمده امیدواری به وجود آمده درباره این دور از مذاکرات ناشی از آن است که رژیم صهیونیستی چندین مرتبه شروط خود را در میانه مذاکرات تغییر داده بود. در همین راستا به نظر می‌رسد حماس نیز  پذیرفته است تا توافق با طرف اسرائیلی در چند مرحله تکمیل شود.

دولت بایدن در روزهای اخیر اعلام کرده نسبت به تحقق یک توافق قریب‌الوقوع دارای نوعی «خوش‌بینی محتاطانه» است. سه کشور مصر، قطر و ایالات متحده میانجی‌های این دور مذاکرات به حساب آیند.

در همین راستا یکی از مقامات ارشد حماس دو روز قبل در گفت‌وگو با «فرانس 24» گفت مذاکرات در مرحله نهایی‌سازی جزئیات است و پس از پایان یافتن مذاکرات، دو دولت مصر و قطر پایان مذاکرات را اعلام خواهند کرد. این در حالیست که «دیوید منسر»، سخنگوی کابینه رژیم صهیونیستی، دیروز در یک نشست خبری از اظهار نظر در مورد جزئیات توافق پیشنهادی خودداری کرد و گفت: «هر چه کمتر در این باره اظهار نظر شود بهتر است.»

مراحل توافق

به گفته مقامات حماس قرار است توافق احتمالی سه مرحله داشته باشد؛ در مرحله اول، که شش هفته به طول خواهد انجامید، اسیران غیرنظامی اسرائیلی و نظامیان زن صهیونیست در ازای آزادی «صدها تن از زندانیان فلسطینی» آزاد خواهند شد.

این منبع در ادامه تأکید کرد در این مرحله اسرائیل قرار است نیروهای خود را از غرب گذرگاه رفح و محور فیلادلفیا در مرز مصر، خارج کند. همچنین در این مرحله بخشی از نظامیان صهیونیست از محور نتساریم (که نوار غزه را به دو قسمت تقسیم کرده) خارج خواهند شد. خروج تدریجی از اردوگاه‌های فلسطینی چهارمین اقدام صهیونیست‌ها در مرحله اول توافق است. در نهایت در مرحله اول شاهد بازگشت تدریجی ساکنان غزه به شهر غزه و شمال این باریکه از طریق بزرگ‌راه ساحلی، تحت نظارت ارتش اسرائیل خواهیم بود.

در مرحله دوم، نظامیان مرد اسرائیلی در برابر آزادی شمار بیشتری از زندانیان فلسطینی (از جمله حداقل 100 نفر با محکومیت‌های طولانی مدت از جمله مروان برغوثی و احمد سعدات) از بند صهیونیست‌ها آزاد خواهند شد. خروج نظامی اسرائیل در غزه در این مرحله تکمیل خواهد شد، اما ارتش این رژیم بخشی از نیروهای خود را در مرزهای شرقی و شمال غزه حفظ خواهد کرد و نهایتا در مرحله سوم «پایان رسمی جنگ» اعلام خواهد شد و تلاش برای بازسازی غزه آغاز می‌شود. این در حالی است که آژانس امدادرسانی و کاریابی برای آوارگان فلسطینی (آنروا)  اعلام کرده که 66 درصد از کل ساختمان‌ها در غزه آسیب دیده‌اند.

در گام چهارم، گذرگاه رفح در مرز مصر به طور مشترک توسط تشکیلات خودگردان فلسطینی مستقر در کرانه باختری، با هماهنگی مصر و اتحادیه اروپا اداره خواهد شد.

در حالی که انتظار می‌رفت پس از آتش‌بس 7 روزه پایان سال 2023، دستیابی به آتش‌بس‌های بعدی آسان‌تر شود، اما کارشکنی‌های اسرائیل در این مسیر مانع از حصول یک توافق میان طرفین شد. بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل نیز بارها اعلام کرده است که نمی‌خواهد نیروهای اسرائیلی از محور فیلادلفیا خارج شوند.

به نظر می‌رسد تداوم حضور نظامیان صهیونیست در محور فیلادلفیا یکی از اختلافات اصلی میان طرف‌های مختلف در مراحل بعدی هم باشد. از سوی دیگر اداره غزه پس از جنگ نیز یکی از معماهای بزرگ خواهد بود. اسرائیل با هرگونه بازگشت حماس به قدرت در این باریکه مخالف است، ولی در عین حال از همکاری با تشکیلات خودگردان به رهبری محمود عباس نیز خودداری می‌کند. با این حال به نظر می‌رسد اسرائیل چاره‌ای جز روی آوردن به تشکیلات خودگردان در بلند مدت ندارد.

در نهایت به نظر می‌رسد از حالا باید خود را برای نقض‌های مکرر آتش‌بس توسط نیروهای اسرائیلی آماده کنیم. امری که ممکن است اساساً حرکت به سوی مرحله دوم و سوم توافق را نیز تحت الشعاع خود قرار دهد. عدم بازگشت صهیونیست‌ها به جنگ پس از آزادی همه یا تعدادی از اسیران نیز نکته دیگری است که باید از طریق اخذ تضمین‌های معتبر راستی آزمایی شود.