«انس خطاب» از مرد در سایه تحریرالشام تا رئیس اطلاعات سوریه

به گزارش روزپلاس، تشکیلات موسوم به «اداره عملیات نظامی» به سرکردگی «ابومحمد الجولانی»، روز گذشته «انس حسن خطاب»، ملقب به «ابو احمد حدود» را به عنوان رئیس دستگاه اطلاعات عمومی سوریه منصوب کرد. خطاب به عنوان مرد پشت پرده در تحریر الشام و کنترل کننده‌ اصلی امور امنیتی و سیاسی این گروهک شناخته می‌شود.

اطلاعیه اداره عملیات نظامی، همزمان با حضور انس خطاب در نشست میان احمد الشرع (ابو محمد الجولانی) و حمید الشاطری، رئیس دستگاه اطلاعات عراق، منتشر شد؛ در نشستی که «اسعد الشیبانی»، وزیر امور خارجه‌ دولت موقت سوریه نیز در آن حضور داشت.

انس حسن خطاب کیست؟

خطاب اهل شهر جرود در حومه‌ شمالی دمشق، از منطقه‌ قلمون غربی است. دولت سابق سوریه او را در سال 2003، زمانی که افسر امنیتی نظامی بود، به عراق فرستاد. از آنجا داستان ارتباط خطاب با گروه‌های سلفی با پیوستن به «دولت اسلامی در عراق» پس از سقوط صدام حسین آغاز می‌شود.

گزارش‌ها حاکی از آن است که ارتباط نزدیک بین خطاب و الشرع، زمانی که هر دو در همان گروه در عراق بودند، پیش از آغاز جنگ داخلی سوریه در سال 2011 و تشکیل «جبهه النصره اهل شام» توسط الشرع، شکل گرفت. این گروه در سال 2012 به طور رسمی در جنگ علیه نیروهای دولتی سوریه شرکت کرد.

گزارش‌ها نشان می‌دهند که لقب ابواحمد حدود به دلیل تصدی «امیر مرزها» در «دولت اسلامی در عراق»، پیش از پیوستن به الشرع در «النصره» به او داده شده است. خطاب چندین بار از تلاش‌های آمریکا برای ترور و دستگیری جان سالم به در برده است؛ مشهورترین مورد، تلاش برای دستگیری او در منطقه‌ی البوکمال در حومه‌ی شرقی دیرالزور در سال 2014 است.

او در سال 2014 به عنوان امیر اداری در «النصره» منصوب شد و در همان سال به دلیل ارتباط با القاعده در فهرست‌های تروریستی قرار گرفت. این موضوع در گزارش کمیته‌ تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل نیز ذکر شده است. این گزارش اشاره می‌کند که خطاب به طور مرتب با رهبری القاعده در عراق در ارتباط بود تا کمک‌های مالی و لجستیکی دریافت کند که به تأمین مالی و تسلیحات جبهه النصره کمک می‌کرد. ایالات متحده آمریکا نیز او را در سال 2012 در فهرست‌های تروریستی خود قرار داد.

سابقه‌ خطاب در تحریر الشام

انس خطاب به دلیل مسئولیتش در تشکیل و مدیریت «دستگاه امنیت عمومی» در تشکیلات موسوم به «دولت نجات» در ادلب و مناطق اطراف آن، و زندان «عقاب» که مخالفان سرسخت و منتقدان سیاست‌های الشرع، از جمله آنچه که به «شاهین‌ها» در تحریر الشام معروفند، از جمله «ابومالک التلی»، در آن زندانی بودند، شهرت بدی در زمینه امور امنیتی در مناطق تحت کنترل تحریر الشام دارد.

خطاب همچنین نقش اصلی را در پایان دادن به پرونده‌ مشهور «جاسوسی» ایفا کرد که در ژوئن 2023 علنی شد و پس از حدود 8 ماه خاتمه یافت.

«پرونده‌ی جاسوسی» بزرگترین تهدیدی بود که حاکمیت الشرع بر تحریر الشام را تهدید می‌کرد. در آن زمان، دستگاه امنیتی تحت مدیریت خطاب، ده‌ها فرمانده، از جمله «رفیق راه الشرع» و «ابوماریا القحطانی»، را دستگیر کرد. ابوماریا چند روز پس از آزادی از زندان و تبرئه شدن از اتهام، در اثر انفجاری در محل اقامتش کشته شد.

در پی وقایع پس از دستگیری فرماندهان این گروه، چندین نفر از جمله «ابواحمد زکور»، مدیر بخش مالی تحریر الشام و فردی بسیار نزدیک به الشرع، از این گروه جدا شدند. او و القحطانی در جریانی مخالف و رقیب جریان انس خطاب در این گروه بودند.

گزارش‌ها تأیید می‌کنند که خطاب و جریان او در این گروه، با کشتن یکی و حذف دیگری، بر جریان زکور و القحطانی پیروز شدند. پیش از این، این دو نفر و شخصیت‌های دیگری مانند «ابومالک التلی» سعی داشتند با کنار گذاشتن خطاب و جریان او، بر تحریر الشام مسلط شوند، اما ناکام ماندند. این امر تنها به دلیل حمایت و ترجیح الجولانی از انس خطاب و جریان او به دلیل اعتماد زیاد به او محقق شد.

همکاری با آمریکا

انس خطاب همچنین به ارتباط و هماهنگی با ایالات متحده آمریکا در مورد ترور و دستگیری فرماندهان دیگر گروه‌های تکفیری تندرو مانند «جندالاقصی»، «حراس الدین» و «داعش» شناخته می‌شود. خطاب تعداد زیادی از این افراد را در زندان عقاب زندانی کرد و برخی از آن‌ها به دلیل مخالفت با سیاست‌های تحریر الشام در ادلب، همچنان در زندان هستند.