آیا اوجالان انتظارات اردوغان را برآورده می‌کند؟

به گزارش روزپلاس، این روزها در ترکیه و در رسانه‌ها و روزنامه‌های این کشور، همه از دُور جدید مذاکرات صلح حرف می‌زنند. بسیاری از روزنامه‌های چاپ آنکارا، عکس عبدالله اوجالان رهبر زندانی گروه تروریستی پ.ک.ک را در صفحه نخست منتشر و اعلام کردند که دیدار سه ساعته دو تن از نمایندگان کُرد زبان پارلمان ترکیه با اوجالان در زندان جزیره ایمرالی، مثبت و سازنده بوده است.

دولت ترکیه به دنبال شکست سنگین مذاکرات صلح در سال 2013 میلادی، پنجره را به روی هر نوع سازش و گفتگو با اوجالان بست، اما در هفته‌های اخیر، این دولت باغچلی رهبر حزب حرکت ملی و شریک اردوغان در ائتلاف جمهور بود که خواستار اعزام نمایندگان برای ملاقات با اوجالان شد.

باغچلی در سخنرانی‌های اخیرش، بارها درباره برادری ترک‌ها و کردها صحبت کرده است. این در حالی است که این سیاستمدار تندرو، قبلاً بارها مذاکرات اردوغان با اوجالان و پ.ک.ک را به چالش کشیده و خواستار توقف گفتگوها شده بود.

واکنش‌ها به انتشار خبر دیدار دو سیاستمدار کُرد با سرکرده پ.ک.ک در رسانه‌ها و محافل سیاسی ترکیه متفاوت بود. رسانه های نزدیک به احزاب اردوغان و باغچلی، از این اقدام حمایت کردند اما برخی از رسانه‌ها و مطبوعات ملی گرای راست افراطی از جمله روزنامه ینی چاغ این اقدام را شرم‌آور تلقی کردند.

توافق بین دولت ترکیه و اوجالان از این جهت اهمیت دارد که نیروهای «قسد» و دیگر شبه نظامیان کُرد که شمال سوریه را در کنترل دارند، از نهادهای اقماری پ.ک.ک هستند و اردوغان امیدوار است این نیروها به درخواست اوجالان از شمال سوریه خارج شوند.

یک بیانیه که محتوای خاصی نداشت

هدف از اعزام پروین بولدان و سری ثریا اُندر به زندان جزیره ایمرالی و ملاقات با اوجالان، این بود که پیام دولت اردوغان را به او منتقل کنند و از او بخواهند برای استقرار صلح و خلع سلاح شاخه نظامی پ.ک.ک، وارد عمل شود.

بولدان و اُندر با انتشار یک بیانیه، اعلام کردند که دیدار آنها با اوجالان، یک گفتگوی سیاسی مثبت و سازنده بوده و نویدبخش آن است که به زودی صلح برقرار خواهد شد. رهبر پ.ک.ک همچنین اعلام کرده که مشکلات کردها در ترکیه، نباید در میدان جنگ و درگیری، بلکه باید در زیر سقف پارلمان حل شوند.

رهبر پ.ک.ک که از سال 1999 میلادی در زندان ایمرالی محبوس شده، اعلام کرده که برای برقرار صلح، آماده همکاری است.

بولدان اعلام کرده که پس از پایان جشن سال نو میلادی، همراه با اُندر به دیدار سران احزاب سیاسی ترکیه خواهد رفت و از آنان نظر و مشورت طلب خواهد کرد.

اخبار منتشر شده در رسانه‌ها، نشان دهنده این است که نمایندگان کُرد به انتشار یک بیانیه فرمالیته و عاری از پیام‌های مهم بسنده کرده‌اند و دلیل آن نیز به قول پروین بولدان، ترس آنها از نهادهای تندروی است که ممکن است به روند صلح لطمه بزنند. به عبارتی روشن، اوجالان صورتحسابی روی میز گذاشته و دو نماینده مزبور این صورتحساب را به اردوغان منتقل کرده‌اند اما فعلاً نمی‌خواهند درباره محتوای آن چیزی بگویند.

معمای اصلی چیست؟

تونجای باقرخان رهبر حزب برابری و دموکراسی (دمپارتی)، یکی از سیاستمدارانی است که چشمان خبرنگاران ترکیه به او دوخته شده است. چرا که حزب او، در واقع یک نهاد اقماری پ.ک.ک به شمار می‌آید و دستورات سیاسی این حزب، مستقیماً از سران پ.ک.ک در کوهستان قندیل صادر می‌شود و حتی تهیه لیست انتخاباتی نامزدها نیز در قندیل صورت می‌گیرد. در نتیجه برای رسانه‌ها و افکار عمومی ترکیه، مهم است که بدانند باقرخان در این مقطع چه دیدگاهی دارد.

رهبر دمپارتی گفته است که حزب متبوع او از «آتش بس شرافتمندانه» حمایت می‌کند. این سخن به این معنی است که موضوع خلع سلاح پ.ک.ک و پایان دادن به فعالیت مسلحانه بدون دریافت هیچ نوع امتیازی، چندان آسان نیست و سران پ.ک.ک در کوهستان قندیل، با چنین گزینه‌ای همراهی نخواهند کرد.

در نتیجه مهمترین معما این است که اولاً اوجالان چه امتیازاتی از اردوغان می‌خواهد و در ثانی، آیا حاضر است فراخوان خلع سلاح را صادر کند؟ از این مهمتر، آیا پ.ک.ک حاضر است از این دستور اوجالان پیروی کند.

آیا اوجالان آزاد خواهد شد؟

عبدالله اوجالان در سال 1999 میلادی در پایتخت کنیا دستگیر و به ترکیه تحویل داده شد. یکی از شروط مهم آمریکا برای دستگیری اوجالان و انتقال او به ترکیه، این بود که از دولت ائتلافی اجویت – ییلماز – باغچلی، تعهد گرفت تا او را اعدام نکنند.

پس از انتقال اوجالان به ترکیه، این کشور برای پیوستن به اتحادیه اروپا، جزای اعدام را از قوانین کیفری خود کنار نهاد و برای اوجالان حکم حبس ابد صادر شد. اما بر اساس رویه قانونی جاری در ترکیه، حتی محکومین حبس ابد نیز، نهایتاً فقط 25 سال از دوران حبس را می‌گذرانند و پس از آن آزاد می‌شوند. حالا اوجالان نیز عملاً این 25 سال را پشت سر نهاده و زمینه برای آزادی او فراهم شده است.

در پایان باید گفت، از سال 1984 میلادی که گروه تروریستی پ.ک.ک، حملات مسلحانه خود را ترکیه آغاز کرده، تاکنون دست کم سه بار به طور جدی، برای آتش بس و صلح، مذاکرات جدی صورت گرفته است.

در سال 1993 میلادی، جلال طالبانی رییس جمهور اسبق عراق نیز به عنوان یک سیاستمدار کُرد و میانجی منطقه‌ای، به درخواست تورگوت اوزال نخست وزیر وقت ترکیه همراه با چند سیاستمدار دیگر، برای دیدار با اوجالان به سوریه و لبنان رفت. اما پس از مدتی کوتاه، به دستور معاون رزمی اوجالان، اتوبوس حامل سربازان بدون سلاح ارتش ترکیه که در حال اعزام به مرخصی بودند، مورد رگبار قرار گرفتند و مذاکرات صلح به بن بست رسید.

آخرین دوره مذاکرات نیز در سال 2014 میلادی، به شکست انجامید و حالا اردوغان در شرایطی باز هم از ضرورت توافق و گفتگو حرف می‌زند که پ.ک.ک، نه تنها در سوریه و عراق، بلکه در ترکیه نیز، اثرگذاری خود را تا حد زیادی از دست داده و بعید است که در جریان مذاکرات، بتواند امتیازی کسب کند.