جهاد علمی امام هادی(ع) برای مقابله با فرقه های انحرافی/ «جامعه کبیره» میراث ماندگار شیعه است

به گزارش روزپلاس، امروز سالروز شهادت امام علی بن محمد الهادی (ع) است. ایشان دومین امامی هستند که در سن کودکی به امامت رسیدند. امام علی النقی علیه السلام در سال ۲۱۲ هجری قمری در اطراف مدینه چشم به جهان گشودند و در پی شهادت پدر بزرگوارشان حضرت امام جواد (ع) در سال ۲۲۰ هجری به امامت رسیدند. دوران امامت آن امام همام با بخشی از دوران حاکمیت عباسیان مصادف شده بود که بیش از هر دوره دیگری از تاریخ خلافت فشارهای همه جانبه به اهل بیت علیهم السلام و شیعیان وجود داشت. برای واکاوی تدابیر امام هادی علیه السلام برای هدایت امت اسلامی در این دوره با یکی از کارشناسان مذهبی به گفتگو نشستیم که در ادامه حاصل آن را می‌خوانید:

حجت الاسلام یاوری پژوهشگر تاریخ اسلام اظهار داشت: امامان معصوم (ع) هر یک دریایی از فضائل اخلاقی بودند و در زمان خویش سعی بر ترویج معارف اسلام ناب و تبیین باورهای شیعه داشتند. امام هادی (ع) نیز در دوران امامت خویش با توجه به شرایط حاکم و هجمه‌هایی که علیه تفکر شیعی صورت می‌گرفت تلاش کردند تا جایگاه امامت و ولایت که اندیشه محوری تشیع است را برای مردم تبیین کنند.

وی افزود: بنابراین حضرت از فرصتِ سکونت در مدینه بهره گرفت و برخی از شاگردان ایشان به املاء حدیث و شکافتن علوم دینی پرداختند. تلاش امام آنقدر گسترده بود که کارگزار عباسی به متوکل نوشت: «اگر احتیاج به حرم مکه و مدینه داری، می‌بایست علی بن محمد را از آن جدا سازی؛ زیرا او مردم را به سوی خود فرامی‏خواند و عده زیادی به او گرویده‏اند.» فعالیت‌های گسترده امام هادی (ع) در مدینه و سامرا موجب گردید تا یحیی بن اَکثم از متوکل بخواهد که از این پس دوست ندارد از امام هادی چیزی پرسیده شود؛ زیرا وقتی دانش وی آشکار گردد، رافضیان تقویت خواهند شد.

یاوری گفت: متوکل یکی از خلفای عباسی بود که عناد زیادی با امام و شیعیان داشت و در همین دوران بود که فرقه‌های انحرافی چون غلات، مفوضه و مشبهه رشد قابل توجهی داشتند. عباسیان نیز از جریان اهل حدیث، عقاید و جلسات درس آنان در شهر بغداد که محل سکونت شیعیان بود، حمایت کردند و غالیان نیز در ایران و عراق اقدام به تبلیغ باورهای خویش و تخریب شیعیان می‌کردند. به همین منظور امام برای مقابله با این جریانات انحرافی اقدام به آگاهی بخشی به شیعیان کردند.

این پژوهشگر تاریخ اسلام ادامه داد: حکومت عباسیان با گسترش فرقه‌های انحرافی به منظور تخریب و به چالش کشیدن شخصیت علمی امام هادی (ع) همواره اقدام به برگزاری مناظره‌های علمی با مروجان سایر فرقه‌ها می‌کردند این در حالی بود که همین مناظرات سبب رسوایی معاندان و ترویج معارف ناب اسلامی توسط حضرت می‌شد.

وی به یکی از مناظرات معروف امام هادی (ع) اشاره کرد و گفت: یکی از مناظره‌های معروف امام هادی (ع) مناظره با یحیی بن اکثم بود در این مناظره یحیی بن اکثم از محضر امام سوالات پیچیده و سختی پرسید، ولی با شنیدن پاسخ‌های امام به شخصیت والای علمی ایشان اعتراف کرد. برای مثال یحیی بن اکثم درباره آصف بن برخیا، چرایی سجده یعقوب بر یوسف، دریاهای هفت‌گانه و کلمات‌الله، خوردن آدم از شجره ممنوعه، شهادت قابله و … از امام سوال پرسید.

یاوری با بیان اینکه زیارت جامعه کبیره و غدیریه از یادگارهای علمی آن امام است ابراز کرد: محورهای اصلی اعتقادی شیعه در زیارت جامعه کبیره و غدیریه تبیین شده است. بنابراین یکی از اقدامات اساسی امام هادی (ع) در جهت ترویج مکتب اهل بیت نقل معارف ناب شیعه در قالب ادعیه و زیارت بود و زیارت جامعه کبیره از میراث‌های ماندگار شیعه به شمار می‌رود.

این کارشناس تاریخ اسلام با بیان اینکه در زبارت جامعه کبیره جایگاه و مقام امام و ولایت به خوبی تبیین شده است اظهار داشت: همچنین ضرورت ایمان به رجعت ائمه (ع) و اهمیت زیارت قبور ایشان در زیارت جامعه بیان شده است. علامه مجلسی نیز درباره این زیارت می‌گوید از نظر سند صحیح‌ترین زیارات است و فصیح‌ترین الفاظ در این زیارت به کار رفته است.