تدابیر روسیه و کره شمالی برای مقابله با تحریم‌ها و تهدیدها

به گزارش روزپلاس، با عنایت به تهدیدات و چالش‌های موجود در عرصه بین الملل و اقدامات قهری از سوی گروه خاصی از کشورها تحت هدایت آمریکا، موضوع مقابله مشترک با تحریم های یکجانبه در روابط بین الملل اهمیت روزافزونی پیدا کرده و کشورهای جهان در تمام نقاط جغرافیایی بدنبال یافتن راهکارهایی جهت خروج از چالش قرن هستند و تلاش می‌کنند در قالب همکاری های دوجانبه یا منطقه ای و از طریق انعقاد موافقتنامه‌های متعدد به این مهم دست یابند.

روسیه به عنوان یکی از قطب‌ها، قدرت جهانی و با هدف مقابله با یکجانبه گرایی آمریکا، در سالهای اخیر تلاش وافری کرد تا از این فرصت برای نزدیکی نظامی و اقتصادی با کشورهای جهان استفاده کند، فلذا پیش از این بیانیه های مربوطه را با نیکاراگوئه و همچنین یادداشت تفاهم با ونزوئلا را امضا کرده بود و همچنین در بیانیه نهایی اجلاس سران بریکس در شهر کازان بر عزم مشترک برای مقابله با اعمال تحریم ها تاکید شده است.

اقدامات مشترک

با عنایت به کمک های کره شمالی در حوزه نظامی به روسیه، در این راستا موافقتنامه استراتژیک بین دو کشور به دلایل و بهانه های مختلف به امضاء رسید.

دو کشور فدراسیون روسیه و کره شمالی در گذر زمان همانند دیگر کشورهای جهان، تفاهمات و موافقتنامه های متعددی به امضاء رساندند که از آن جمله می‌توان به معاهده دوستی، همکاری و کمک متقابل بین اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی و جمهوری دموکراتیک خلق کره در سال 1961 اشاره کرد.

اما بنظر می‌رسد تغییرات منطقه‌ای و جهانی بویژه روی کار آمدن ترامپ در راس قدرت کاخ سفید، رهبران دو کشور را مجاب کرد تا بدنبال یک همکاری استراتژیک در راستای مقابله با تهدیدهای منطقه‌ای و جهانی، مبارزه با تحریم، حملات نظامی احتمالی به خاک دو کشور و مواردی از این دست باشند.

در این راستا معاهده مشارکت راهبردی جامع بین فدراسیون روسیه و کره شمالی که در 19 ژوئن 2024 در پیونگ یانگ امضاء و در 4 دسامبر لازم الاجرا شد، جایگزین موافقتنامه‌های دوجانبه قبلی شد.

این سند متعاقب افزایش مستمر حضور نظامی آمریکا در منطقه آسیا و اقیانوسیه، اقدامات تحریک آمیز متحدان واشنگتن در منطقه و همچنین وضعیت سیاسی داخلی بی ثبات در جمهوری کره جنوبی که به اوج خود رسیده بود، منعقد شد. (پس از آن که رئیس جمهور یون سوک یول در 3 دسامبر، دستور حکومت نظامی با هدف آنچه که ریشه کن کردن نیروهای طرفدار کره شمالی و حفاظت از نظم قانون اساسی آزاد  عنوان کرده بود، را صادر کرد.)

با نگاهی اجمالی به توافقنامه راهبردی دو کشور بویژه ماده 4 آن مبنی بر اینکه "در صورت حمله مسلحانه، بر ارائه کمک های نظامی یا غیر از آن به صورت دوجانبه دلالت می‌کند"، این تردید کاملاً برطرف می‌شود که توافق در خصوص چنین سندی به دلایل فوق است.

تحلیل گران سیاسی و استراتژیک، ماده 16 این معاهده را یکی از ویژگی های مهم آن ارزیابی می‌کنند که بر اساس آن در صورت اعمال اقدامات قهری یکجانبه علیه یکی از دولت‌ها، طرفین برای کاهش خطرات، حذف و یا به حداقل رساندن تأثیر مستقیم و غیرمستقیم چنین اقداماتی بر مواردی همچون روابط اقتصادی متقابل، اشخاص حقیقی یا حقوقی یا دارایی آنها، خدمات، اطلاعات و نتایج فعالیت های فکری از جمله حقوق انحصاری، طرفین تحت صلاحیت ملی اقدامات عملی انجام خواهند داد.

از دیگر مفاد این سند بصورت اجمال می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

- هماهنگی مواضع و اطمینان از همکاری دوجانبه برای از بین بردن تهدید در صورت تجاوز خارجی

- عدم توافق با کشورهای ثالثی که ممکن است خطری برای حاکمیت و امنیت روسیه و کره شمالی داشته باشند،

- ایجاد سیستمی برای انجام اقدامات مشترک به منظور تقویت توان بالقوه دفاعی یکدیگر با هدف جلوگیری از بروز درگیری نظامی و همچنین تضمین صلح و امنیت منطقه ای و بین المللی

- دفاع از یکدیگر در صورت حمله نظامی توسط کشور یا گروهی از کشورها با استفاده از تمام امکاناتی که در اختیار دارند و مطابق با قوانین داخلی فدراسیون روسیه و کره شمالی و منشور سازمان ملل متحد از طریق ارسال کمک های نظامی و غیره

- تعهد بر افزایش حجم مبادلات تجاری، روابط دوجانبه در زمینه فناوری اطلاعات، فضا، انرژی صلح آمیز هسته ای، تقویت عرصه رسانه ای برای مقابله با انتشار اطلاعات نادرست و تحریکات خارجی

- همکاری متقابل در راستای پاسخ به تهدیدات استراتژیک از جمله در زمینه غذا و انرژی

البته، مسکو علاوه بر انعقاد چنین سند مهم و استراتژیک با پیونگ یانگ، اقدامات و تاثیرگذاری های دیگری در سطوح جهانی و از طریق ساختارهای بین المللی بویژه بعنوان یکی از اعضای مهم و تاثیرگذار سازمان ملل متحد در راستای اتحاد بیشتر با کره شمالی به انجام رسانده است.

این اقدامات بیشتر در تقابل با قطعنامه های ضدتحریمی آمریکا و متحدانش علیه این کشور است. به منظور درک بهتر از وضعیت سیاست تحریمی آمریکا و سازمان ملل و مقابله روسیه و چین با آنها، در ادامه در این خصوص نیز به مواردی اشاره می شود.

از سال، 2006 شورای امنیت سازمان ملل 10 قطعنامه تحریمی را در پاسخ به انجام 6 آزمایش هسته‌ای و پرتاب تعدادی موشک بالستیک از سوی کره شمالی تصویب کرده که هم از نظر کمی و هم از نظر محتوا در تاریخ سازمان ملل بی سابقه است.

در عین حال، روسیه با حمایت چین بارها از سازمان ملل متحد به ویژه پس از تشدید تحریم ها در سالهای 2016-2017 خواستار ارزیابی بی طرفانه نسبت به اثربخشی و تأثیر آن بر وضعیت انسانی در کره شمالی شده است.

هیئت کارشناسان کمیته 1718 کره شمالی در مارس 2019 در گزارش خود به شورای امنیت سازمان ملل به نگرانی های تعدادی از دولت ها، آژانس های سازمان ملل متحد و سازمان های بشردوستانه اشاره کرده، مبنی بر اینکه با وجود معافیت ها از رژیم تحریم ها، هنوز مشکلات جدی وجود دارد که اجرای برنامه های بشردوستانه در کره شمالی از جمله موارد ذیل را غیرممکن می سازد.

در این خصوص حتی پیشنهاداتی در راستای اجرای اقداماتی با هدف کاهش اثرات عواقب انسانی تحریم ها بر کره شمالی ارائه کردند که به دلیل مخالفت از جانب آمریکا عملیاتی نشد.

برخی مشکلات از نظر سازمان ملل به این قرار است:

- تأخیر در اخذ معافیت از رژیم تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد؛

- فقدان کانال بانکی؛

- تاخیر در ترخیص کالاهای صادراتی از گمرک؛

-کاهش تعداد تامین کنندگان خارجی علاقه مند؛

-افزایش مخارج کالاهای بشردوستانه و عملیات بشردوستانه؛

- کاهش بودجه برای عملیات؛

رهبر کره شمالی در آستانه چهل و پنجمین نشست دونالد ترامپ رئیس جمهور وقت آمریکا و کیم جونگ اون در ژوئن 2018 در سنگاپور، از تعلیق آزمایش‌های موشکی بالستیک قاره پیما و هسته ای خبر داد. در آن زمان حتی یک درخواست از واشنگتن یا سئول به شورای امنیت سازمان ملل در مورد تصویب قطعنامه جدید تحریمی علیه کره شمالی ارسال نشد.

با روی کار آمدن دولت جو بایدن در ژانویه، 2021 مانورهای نظامی آمریکا و کره جنوبی با مشارکت طرف ژاپنی که عمدتاً با هدف تمرین حملات به اهداف استراتژیک کره شمالی انجام شد، به شدت افزایش یافت.

به این موضوعات می توان بازدیدهای منظم زیردریایی های حامل موشک های بالستیک و ناوهای هواپیمابر هسته ای ایالات متحده از کره جنوبی و همچنین پرواز بمب افکن های استراتژیک آمریکا در امتداد خاک کره شمالی را نیز اضافه کرد.

این مانورها اساساً تصمیمات شورای امنیت سازمان ملل را بی اعتبار می‌کند و این در حالی است که هر قطعنامه، از جمله تعهدات کشورهای عضو سازمان ملل متحد، بر اهمیت تلاش برای کاهش تنش در شبه جزیره کره و فراتر از آن تاکید دارد.

این "بازی تشدید اقدامات" واکنش پیونگ یانگ را برانگیخت که نهایتاً در مارس، 2022 پس از وقفه ای پنج ساله، موشک بالستیک قاره پیما به نام -18Hwasong که با سوخت جامد ساخته شده و به اذعان رهبر کره شمالی، کیم جونگ یک "وسیله حمله استراتژیک قدرتمند" با برد مفید 10 هزار کیلومتر است را پرتاب کرد که قادر به رسیدن به هر هدفی در ایالات متحده است.

با این حال، در حالی که قبلاً پرتابهای موشک از سوی کره شمالی با تشدید محدودیت ها، مجازات می شد، مسکو و پکن در ماه مه 2022 از وتوی خود علیه تصویب پیشنویس قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد که توسط ایالات متحده در مخالفت با پیشنهاد کاهش تحریم ها علیه کره شمالی از سوی دو کشور مذکور آغاز شده بود، استفاده کردند.

روسیه در مارس 2024 قطعنامه پیشنهادی ایالات متحده در شورای امنیت برای تمدید مأموریت هیئت کارشناسان 1718 در مورد کره شمالی را وتو کرد. این امر به این دلیل بود که مسکو اعتقاد داشت که هیئت های غربی برای تعیین ضرب الاجل های مشخص برای اقدامات محدودکننده علیه پیونگ یانگ و انجام بررسی موضوعات با هدف استفاده از آنها در تصمیم گیری های بعدی، هیچ آمادگی از خود نشان ندادند.

به گفته ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه، هیئت کارشناسان کمیته 1718 شورای امنیت سازمان ملل متحد، تمام معیارهای عینیت و بی طرفی را که باید از ویژگی های اصلی مأموریت آنها باشد از دست داده و به یک سازمان مطیع بعنوان ابزار مخالفان ژئوپلیتیکی کره شمالی تبدیل شده است.

در پی مذاکرات روسیه و کره شمالی در 19 ژوئن ،2024 ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه بر لزوم مقابله با تحریم ها به عنوان ابزاری که غرب به استفاده از آن برای حفظ هژمونی خود در سیاست، اقتصاد و سایر حوزه ها عادت کرده است، اشاره کرد.

به گفته رئیس جمهور روسیه، رژیم تحریمی نامحدود شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه کره شمالی، الهام گرفته از ایالات متحده و متحدانش، "باید بازنگری شود".

ماریا زاخارووا در 26 ژوئن 2024 خاطرنشان کرد که قطعنامه های موسوم به "تحریم" شورای امنیت سازمان ملل علیه کره شمالی در سال های 2016-2017 در میان یک وضعیت ژئوپلیتیک کاملاً متفاوت به تصویب رسیده است.

هدف آنها تنبیه پیونگ یانگ نبود، بلکه تشویق آن به برداشتن گام‌های متقابل با کاهش اقدامات محدودکننده بود که به تنش زدایی و پیشبرد روند سیاسی و دیپلماتیک حل و فصل کره با مشارکت همه کشورهای درگیر کمک کرد.

به گفته زاخارووا از آن زمان در منطقه، وضعیت به طور چشمگیری تغییر کرده است. ایالات متحده که اساساً باعث ایجاد انشعاب در شورا شده است، بر اساس قطعنامه های فوق به جای حرکت به سمت تنش زدایی ، فعالانه در تلاش است تا از آنها برای تشدید رژیم کاملاً ورشکسته تحریم ها برای تضعیف ساختار اقتصادی-اجتماعی کره شمالی و ایجاد یک فاجعه انسانی جدی در آنجا استفاده کند.

نتیجه گیری

بنظر می رسد طی سال های گذشته بویژه در دوران ریاست جمهوری بایدن، اصول اساسی نظام روابط بین الملل در حال تبدیل شدن به مانعی نامناسب برای آمریکا و متحدان آن است و کشورهایی همچون روسیه درصدد استفاده از فرصت بدست آمده و ایجاد اتحادهای نظامی، اقتصادی و راهبردی با کشورهای خاص بویژه در محیط پیرامونی خود هستند و انعقاد چنین سند مهمی با پیونگ یانگ در این راستا ارزیابی می شود.

بخش مهمی از چنین رهیافتی در سیاست خارجی روسیه با هدف کاهش تحریم های آمریکا و غرب بویژه پس از آغاز جنگ با اوکراین پیگیری می شود و کرملین درصدد است همچنان از ابزارهای خود در ساختارهای بین المللی از جمله سازمان ملل، در رسیدن به این هدف بهره گیرد تا از این طریق همچنان حضور خود بعنوان یک کشور قدرتمند در هژمونی جهانی را به رخ رقبای خود بکشد.