دولت اردوغان و انتظارات خوشبینانه درباره ترامپ

به گزارش روزپلاس، دونالد ترامپ رئیس جمهور منتخب آمریکا هنوز به طور رسمی و برای بار دوم، بر کرسی ریاست ننشسته است. اما بسیاری از روزنامه‌های چاپ آنکارا و استانبول و پایگاه‌های خبری اینترنتی، به گمانه زنی درباره تصمیمات ترامپ درباره ترکیه می‌پردازند. 

برخی از تحلیلگران نزدیک به حزب عدالت و توسعه، در مطالب و یادداشت‌های خود، سخنان ترامپ درباره اردوغان را به شکلی اغراق‌آمیز روایت کرده، ادعا می‌کنند که رییس جمهور آمریکا روابط دوستانه و نزدیکی با آنکارا برقرار خواهد کرد.

برخی سخنان دونالد ترامپ درباره نقش منطقه‌ای ترکیه و اشاره به سوابق ارتباط دوستانه او با اردوغان، موجب شده که نهاد ریاست جمهوری ترکیه در بش تپه آنکارا، برای آغاز دوران ترامپ، روزشماری کند.

احمد هاکان سردبیر روزنامه حریت که در اغلب سفرهای خارجی، اردوغان را همراهی می‌کند و از طرفداران دو آتشه او به حساب می‌آید، در تازه‌ترین تحلیل خود نوشته است: «اگر می‌خواهید بدانید که چرا دونالد ترامپ تا این اندازه اردوغان را مورد تحسین و ستایش قرار می‌دهد، باید بدانید که اوضاع دگرگون شده است. این واقعیت را به خاطر بیاورید که جو بایدن رئیس جمهور آمریکا در دوران چهارساله مسئولیت خود، همواره رهبری بود با رویکرد نخبه گرایانه، نگرش خودبرتربینانه و استکباری. از نظر او، طیب اردوغان یک سیاستمدار اسلام گرا، خطرناک و غیر قابل پیش‌بینی است. بایدن همواره معتقد بود که یا باید اردوغان را سرنگون کرد یا اگر امکان سرنگونی وجود ندارد، باید از دوستی و نزدیکی با او اجتناب کرد. اما حالا فردی رییس جمهور شده که با بایدن بسیار متفاوت است. او مداوماً از اردوغان تمجید می‌کند. چرا که به کشورها و رهبران، با عینک ایدئولوژیک نگاه نمی‌کند و هیچ تعصبی ندارد. به گفته ترامپ، اردوغان، یک رهبر قوی، عملگرا و مصمم است که همواره به حرف و قول خود وفادار مانده و آماده دستیابی به توافق از طریق گفتگو و مذاکره است. ترامپ بارها درباره اردوغان گفته: او دوست من است. خیلی مرد باهوشی است. خیلی خیلی دوستش دارم و به او احترام می‌گذارم».

تصمیمات و اقدامات احتمالی ترامپ درباره ترکیه، در شرایطی برای آنکارا و تیم اردوغان اهمیت پیدا کرده که در دوران 4 ساله ریاست جمهوری بایدن، اردوغان حتی یک بار به کاخ سفید دعوت نشد و کلیه دیدارهای بایدن با او، در حاشیه دیدارها و مجالس بین المللی بوده است.

سربازان آمریکایی خواهند رفت یا نه؟

گزارش روزنامه انگلیسی زبان دیلی صباح چاپ آنکارا و از جراید نزدیک به تیم اردوغان، نشان دهنده این است که نگرش ترامپ به تحولات آتی سوریه، برای دولت ترکیه اهمیت حیاتی دارد.

این روزنامه نوشته است: اشاره ترامپ به تصمیمات سیاسی و نظامی واشنگتن درباره سوریه مهم بود. او در پاسخ به سوالاتی مبنی بر احتمال خروج نیروهای آمریکایی از سوریه گفت: من پاسخی به شما نمی دهم. زیرا این بخشی از یک استراتژی نظامی است. اما می توانم بگویم که این به ترکیه مربوط می شود».

این روزنامه طرفدار اردوغان در ارزیابی شخصیتی خود درباره ترامپ نوشته است: «ترامپ سیاستمداری است که دنیا و سیاست را از دریچه های معمول نمی بیند. او هیچ موضع همیشگی و ثابتی ندارد. بنابراین، او رابطه با پ.ک.ک و نهادهای اقماری آن را به طور جدی زیر سوال می برد. مسلم است که در دوره او، رابطه ایالات متحده با پ.ک.ک مانند قبل نخواهد بود. در این میان، اشاره های مکرر ترامپ به رئیس جمهور اردوغان، خالی از معنا نیست. این دو رهبر، شباهت های زیادی دارند. نه تنها در برابر مخالفان سیاسی خود، بلکه در برابر سازوکارهای غیرسیاسی نیز پیروز شدند. هر دو با وجود حمله رسانه ها به قدرت رسیدند. ترامپ و اردوغان با وجود چند نقطه تضاد بین منافع خود، می توانند به طور مستقل برای بهترین شرایط تصمیم بگیرند».

با وجود اظهارات خوشبینانه ماشین تبلیغاتی حزب حاکم ترکیه، روزنامه انگلیسی گاردین نظرات دیگری دارد و نوشته است: «رهبر نیروهای دموکراتیک سوریه هشدار داده و گفته، خروج آمریکا، درها را برای تجدید حیات داعش باز می کند. ژنرال مظلوم عبدی، فرمانده کل نیروهای سوریه دموکراتیک (SDF) از دونالد ترامپ خواسته تا حضور نظامی آمریکا در منطقه را حفظ کند. ترامپ خطرات ناشی از عقب نشینی یا خروج را تشخیص خواهد داد و می داند که حمله تروریستی که در نیواورلئان در روز سال نو روی داد، ممکن است تکرار شود».

اما هاکان فیدان وزیر امور خارجه ترکیه تهدید کرده که ممکن است ترکیه ناچار شود برای مهار نیروهای تحت امر مظلوم عبدی به سوریه حمله کند.

یوسف قاراداش نویسنده و تحلیلگر روزنامه اورنسل چاپ استانبول نیز نوشته است: «با وضعیت عجیبی روبرو هستیم! اردوغان، در سخنرانی‌های خود در کنگره‌های استانی حزبش، بارها از تلاش برای تحمیل شکست بر بازی‌های امپریالیسم  صحبت کرده است! اما سوال اینجاست: اگر اردوغان در مقابل امپریالیست ها می ایستد و بازی های آنها را آن طور که خودش ادعا کرده بر هم ریخته، چرا رهبر بزرگترین قدرت امپریالیستی جهان، از اردوغان تمجید می کند؟ ترامپ گفته: من از اردوغان خواستم به کردها حمله نکند و او هم به حرف من گوش داد! اما واقعیت این است که حرف ترامپ، به همین اندازه محترمانه نبوده و در واقع یک نامه تهدیدآمیز و بی ادبانه برای اردوغان فرستاد و در توییت خود نیز نوشت: اگر حمله کنی، اقتصاد ترکیه را نابود می کنم! او نگفت لطفاً به کردها حمله نکنید. دقیقاً نوشت: احمق نباش، بیا معامله کنیم! سپس توافقنامه 13 ماده‌ای بین ترکیه و آمریکا برای توقف این عملیات امضا شد. به عبارت دیگر، اردوغان توسط ترامپ مورد تمجید قرار می گیرد زیرا او در خدمت منافع امپریالیسم آمریکا در منطقه است! ترکیه یکی از معدود کشورهای ناتو است که به اوکراین تسلیحات و تجهیزات می دهد، اهمیت ترکیه را برای ایالات متحده و ناتو در زمانی که تنش ها بین قدرت های امپریالیستی در حال افزایش است، بیشتر نمایان می کند.»

اختلافات اصلی کدامند؟

یکی از مهمترین اختلافات فکری و سیاسی بین ترکیه و آمریکا، مربوط به وضعیت شبه نظامیان کُرد در مناطق شمال و شرق سوریه است. این شبه نظامیان که خود را «قسد» یا نیروهای سوریه دموکراتیک (SDF) می‌نامند، در واقع از نهادهای اقماری پ.ک.ک به شمار می‌آیند و از دید آنکارا، باید در لیست بین‌المللی ترور و تروریسم قرار بگیرند. اما آمریکا در دوران همه روسای جمهور دموکرات و جمهوریخواه، از آنان حمایت مالی، اطلاعاتی و تسلیحاتی کرده و حاضر به پذیرش نظرات ترکیه نیست. لذا این موضوع را باید به عنوان مهمترین نقطه چالش و اختلاف تلقی کرد.

موضوع بعدی در لیست اختلافات آمریکا و ترکیه، ابهام در خصوص تحویل 40 فروند جنگنده اف 16 به ترکیه و احتمال بازگشت یا عدم بازگشت ترکیه به لیست خریداران جنگنده اف 35 است.

برخی از سناتورهای آمریکایی معتقدند که ترکیه، هم به خاطر دوستی و نزدیکی با روسیه و هم به دلیل اعلام تهدیدات مداوم علیه یونان، نباید صاحب چنین سلاح‌هایی شود.

نکته بعدی این است که با وجود درخواست مکرر ترکیه، آمریکا حاضر نشده فعالیت کانون‌های فرهنگی و آموزشی تحت امر شاگردان فتح الله گولن را تعطیل کند. با آن که چند ماه از مرگ گولن سپری شده، دست کم در 7 ایالت آمریکا، هنوز هم مدارس و نهادهای فرهنگی گولنی‌ها در حال فعالیت هستند و این نیز یکی از نقاط تنش بین آنکارا و واشنگتن است.

در پایان باید گفت، با وجود بسیاری از اظهارات، مواضع و گفته‌های خوشبینانه مقامات دولت اردوغان درباره سیاست‌ها و اهداف آتی رئیس جمهور آمریکا، باید این واقعیت را به خاطر بیاوریم که اولاً دونالد ترامپ، یک سیاستمدار غیرقابل پیشبینی و عملگرا است. دوم این که گذشته از برخی رویکردها و نگرش‌های شخصی و فردی، اختلافات عمیقی بین آمریکا و ترکیه وجود دارد و نباید انتظار داشت که در کوتاه مدت، مشکلات بین آنکارا و واشنگتن به صفر برسد.