جولان فرقه‌ها در زمانه حضرت جوادالائمه (ع)/ تلاش امام در برخورد با آن‌ها چه بود؟

به گزارش روزپلاس، نهمین امام شیعیان امام محمد تقی (ع) فرزند امام رضا (ع) است که ایشان را به القابی چون جواد، تقی، زکی، قانع، رضی، مختار، متوکل، مرتضی و منتجب نیز می‌شناسند. از آنجا که وی به جود و سخاوت شناخته می‌شد، به او «جواد» می‌گویند. او همچنین جوان‌ترین امام در هنگام شهادت بود و تنها ۲۵ سال سن داشت. بسیاری از شیعیان امام جواد (ع) را باب الحوائج می‌خوانند و در امور مادی به امام جواد (ع) توسل می‌جویند.

امام جواد (ع) در دوره و برهه خاصی از تاریخ زندگی می‌کردند که با پیچیدگی‌ها و مسائلی رو به رو شد که این موارد در زندگانی سایر امامان شیعه (ع) کمتر وجود داشت. امام (ع) در دوران حکومت «مأمون» و «معتصم» عباسی زندگی کردند. در این دوران حکومت عباسیان در افولی قرار گرفته بود که با مرگ مأمون عباسی و قدرت گرفتن معتصم، رو به نزول بیشتر گرایید. زمانی که یک حاکم قدرتمند در در جامعه زندگی می‌کند بر روی تمام مسائل آن زمان تأثیر دارد؛ مانند وقتی که «یزید» به حکومت رسید و امام حسین (ع) در برابر او قیام کرد و آن حادثه مهم اتفاق افتاد و نقطه اوجی شد که در زمان سایر ائمه و امامان معصوم (ع) وجود ندارد.

سید محمدباقر علوی تهرانی در سخنرانی‌ای به ویژگی‌های زمانه حضرت جواد (ع) پرداخته‌اند که در ادامه می‌خوانید.

مواجهه حضرت جواد الائمه با فرقه‌های دوران

حضرت امام محمدتقی که به لقب جواد نیز شناخته می‌شوند، نهمین امام شیعیان دوازده امامی است. ایشان پس از شهادت پدرشان، حضرت امام رضا، به امامت رسیدند. دوران امامت ایشان هم‌زمان با خلافت دو خلیفه عباسی، مأمون و معتصم، بود. این دوران با حوادث سیاسی و اجتماعی متعددی همراه بود.

در زمان امام جواد چندین فرقه و گروه مختلف وجود داشتند که برخی از آنها به انحرافات اعتقادی دچار شده بودند. بررسی کامل این فرقه‌ها و عقائدشان، فرصتی مجزا می‌طلبد؛ در ذیل به برخی از آنها اشاراتی می‌شود:

غُلات؛ این گروه که سابقه حضور در زمان اکثر ائمه معصومین را دارند؛ به شدت مورد خطاب و عتاب اهل بیت قرار داشتند. زیرا با جعل حدیث و انتساب عقاید نادرست به ائمه معصومین، سعی در انحراف شیعیان داشتند. امام جواد نیز به‌سان سایر ائمه معصومین با آنها مقابله کردند. حضرت آنها را مورد لعن قرار دادند. امام جواد از یاران خود خواسته بودند تا برخی از سران غلات را که باعث فساد در جامعه می‌شدند، مجازات کنند.

واقفه یا واقفیه؛ گروهی که پس از شهادت امام موسی کاظم بر امامت ایشان توقف کردند و به امامت امام رضا اعتقاد نداشتند. برخی از افراد این گروه پس از شهادت امام رضا نیز سن کم امام جواد را بهانه کردند و بر امامت حضرت امام رضا متوقف شدند و از پذیرش امامت امام جواد امتناع کردند. وجود واقفیه در دوران ایشان چالشی جدی برای جامعه شیعه ایجاد کردند. این فرقه سعی داشت با ترویج عقاید خود، پیروان را از خط امامت منحرف کند. امام به شدت با این فرقه مقابله کردند و شیعیان را از اقتدا به آنها در نماز نیز نهی کردند.

زیدیه؛ گروهی که به امامت زید بن علی، پسر امام سجاد اعتقاد داشتند و با شیعیان دوازده امامی اختلاف نظر داشتند. در دوران امام، زیدیه به عنوان یک گروه مستقل با اعتقادات خاص خود، چالش‌هایی برای جامعه شیعه ایجاد کردند. آنها به دلیل تفکرات خود در مورد امامت و قیام، برخی از پیروان را از خط اصلی شیعه منحرف کردند. امام جواد با این فرقه برخورد کردند و آنها را در ردیف ناصبی‌ها (افرادی که با اهل بیت یا دوستداران آنها دشمنی دارند) قرار دادند.

اهل حدیث یا مجسّمه؛ این فرقه قائل به جسمانیت خداوند بودند. امام جواد درباره این فرقه گفتند: «شیعیان اجازه ندارند پشت هر کسی‌که خدا را جسم می‌داند نماز گزارده و به او زکات بپردازند»

حضور این فرقه‌ها نشان‌دهنده تنوع و اختلافات فکری در میان پیروان اسلام در دوران امام بود که هر یک تأثیرات خاصی بر جامعه شیعه داشتند. تلاش‌های امام در مقابله با این فرقه‌ها، برگرفته از رسالت امامت و ولایت است که همان حفظ اصول اسلام و هدایت جامعه شیعه به سعادت و رشد است.