رکوردشکنی تاریخی انس جهانی؛ خرید کم‌سابقه بانک‌های مرکزی

به گزارش روزپلاس،  قیمت «انس جهانی طلا» در معاملات 11 شهریور 1404 (2 سپتامبر 2025) به قله‌ای بی‌سابقه در محدوده بالای 3٬500 دلار رسید و عملاً سقف‌های جدیدی را یکی پس از دیگری ثبت می‌کند.

رشد پرشتاب امسال با جهش بیش از 30 درصدی همراه بوده و نشانه‌ها حاکی از آن است که ترکیب «تقاضای امن»، انتظار برای کاهش نرخ بهره آمریکا و به‌طور ویژه ادامه خرید سیستماتیک طلا توسط بانک‌های مرکزی، نقش اصلی را در این صعود ایفا می‌کند. 

چرا «انس جهانی» مدام سقف‌های تازه می‌سازد؟

 طلا در روزهای اخیر چندین بار سقف تاریخی خود را شکست و تا حوالی 3٬547 دلار نیز پیش رفت. هم‌زمان ورود سرمایه به صندوق‌های قابل معامله طلا (ETF) تقویت شده و در کنار افت ارزش دلار، زمینه‌ساز جهش بیشتر شده است. 

 بنا بر داده‌های مرجع، خالص خرید بانک‌های مرکزی از سال 2022 به این‌سو هر سال بالای هزار تُن بوده سطحی بسیار فراتر از میانگین سال‌های قبل و طبق برآوردهای مستقل، حتی اگر سرعت خرید در 2025 اندکی تعدیل شود، همچنان بالای میانگین دهه قبل می‌ماند. این موج خرید پس از مسدود شدن بخشی از ذخایر ارزی روسیه در 2022 تقویت شد و انگیزه «تنوع‌بخشی دور از دلار» را در اقتصادهای نوظهور تشدید کرد. 

 در «نظرسنجی 2025 شورای جهانی طلا»، سهم بی‌سابقه‌ای از مدیران ذخایر گفته‌اند قصد دارند در 12 ماه آینده بر ذخایر طلای خود بیفزایند و 76٪ انتظار دارند سهم طلا در ترکیب ذخایرشان طی پنج سال آینده باز هم بیشتر شود. این یافته‌ها نشان می‌دهد خرید رسمی طلا «مقطعی» نیست و ریشه در ارزیابی ریسک و مدیریت ترازنامه دارد. 

یک «عبور تاریخی» در ترازنامه بانک‌های مرکزی

 برخی گزارش‌ها به «برای اولین بار در دهه‌های اخیر» اشاره می‌کنند؛ اما منظور این نیست که مجموع طلای بانک‌های مرکزی از طلای فیزیکیِ در اختیار دولت آمریکا بیشتر شده چرا که مجموع ذخایر طلای بانک‌های مرکزی جهان همیشه از ذخیره 8٬134 تُنی آمریکا بزرگ‌تر بوده است.

مرادِ آمارهای جدید این است که ارزشِ طلای در ترازنامه بانک‌های مرکزیِ کشور ها، برای نخستین‌بار از 1996، از ارزش اوراق خزانه آمریکا (U.S. Treasuries) که نزد همین بانک‌ها نگهداری می‌شود بیشتر شده است.

این جابه‌جایی وزنی در پرتفوی رسمی کشورها معنای ژئوپلیتیک پررنگی دارد. افزایش حساسیت نسبت به ریسک‌های سیاسی/تحریمیِ دارایی‌های دلاری، نگرانی از نوسانات آینده و میل به دارایی غیرسیاسی. 

ابعاد سیاسی و ژئوپلیتیک جهش

ریسک تحریم و مصادره: تجربه مسدود شدن بخشی از ذخایر ارزی روسیه، رفتار بانک‌های مرکزی به‌ویژه در اقتصادهای غیرغربی را تغییر داده و طلا را به «پادریسکِ ژئوپلیتیک» بدل کرده است. 

ابهام در مسیر سیاست‌گذاری آمریکا: انتظار برای کاهش نرخ بهره فدرال‌رزرو، جدل‌های سیاسی درباره استقلال بانک مرکزی آمریکا، و نوسانات سیاست‌های تجاری، جذابیت «دارایی بدون ریسک اعتباری طرف مقابل» مثل طلا را افزایش داده است. 

پیش‌بینی مؤسسات معتبر تا پایان 2025

 در حالی‌که قیمت‌ها به اوج‌های تازه رسیده، مسیر انتهای سال چگونه دیده می‌شود؟ مهم‌ترین برآوردهای به‌روز عبارت‌اند از:

گلدمن ساکس (Goldman Sachs): افزایش برآورد پایان‌2025؛ هدف 3٬100 دلار (در بهمن/فوریه اعلام شد؛ پس از آن نیز چندین‌بار تأکید شد که تقاضای بانک‌های مرکزی محرک اصلی است). 

سیتی‌گروپ (Citi): در یادداشت‌های اخیر، «بازه تراکمی» 3٬100 تا 3٬500 دلار را برای فصل سوم 2025 مطرح کرده و نسبت به دوام کمبود عرضه محتاط‌تر شده است؛ البته در مقاطع مختلفِ سال اهداف سه‌ماهه بالاتر هم اعلام کرده بود. برای پایان سال، سناریوی پایه‌ی این بانک از امکان عقب‌نشینی موقت هم سخن گفته است. 

اِن‌زد (ANZ): هدف «3٬600 دلار تا پایان 2025». 

میانگین نظرسنجی رویترز (جولای): پیش‌بینی «میانگین قیمت» سال 2025 در حدود 3٬220 دلار 

 لازم به ذکر است، طیف پیش‌بینی‌ها از 3٬000 تا 3٬600 دلار برای پایان 2025 در نوسان است. تفاوت دیدگاه‌ها به سه متغیر کلیدی بسته است: 

1) سرعت و دامنه کاهش نرخ‌های بهره در آمریکا

2) شدت/دوام ریسک‌های ژئوپلیتیک

3) پایداری خرید بانک‌های مرکزی (به‌ویژه چین، ترکیه و هند)

گزارش‌های رسمی نشان می‌دهد حتی با افت‌وخیزهای ماهانه، «خرید رسمی» همچنان بالاتر از میانگین تاریخی است و در کنار ضعف نسبی دلار، کف قیمتی طلا را بالاتر آورده است.