عرضه بلوکی پرسپولیس؛ آزمون اقبال بخش خصوصی به خصوصی‌سازی فوتبال

به گزارش روزپلاس، واگذاری سهام باشگاه پرسپولیس در فرابورس را می‌توان یکی از نقاط عطف خصوصی‌سازی در ورزش کشور دانست. بر اساس اطلاعیه سازمان خصوصی‌سازی، بیش از 438.6 میلیون سهم این باشگاه معادل 4.6 درصد سرمایه، روز سه‌شنبه 8 مهرماه از طریق کارگزاری بانک ملی در بازار پایه فرابورس (تابلو زرد) عرضه خواهد شد.

قیمت پایه این بلوک معادل قیمت پایانی روز قبل به اضافه 20 درصد تعیین شده است، با این شرط که از 1722 ریال کمتر نباشد. همچنین ارزش کل معامله نمی‌تواند از 83.2 میلیارد تومان پایین‌تر باشد. این مکانیزم قیمت‌گذاری به‌وضوح نشان می‌دهد که سیاست‌گذار قصد دارد واگذاری را به شکل شفاف و با حداقل ریسک کاهش ارزش واقعی دارایی انجام دهد.

البته این بلوک قرمزها که در قالب سهام ترجیحی تعریف شده، پیش‌تر قرار بود با اولویت به پیشکسوتان این باشگاه واگذار شود اما در عمل، استقبالی از سوی آنان صورت نگرفت. اکنون این عرضه به بازار سرمایه منتقل شده تا بخش خصوصی، بخت خود را برای ورود به مالکیت باشگاه بیازماید.

از منظر اقتصادی، این عرضه چند نکته کلیدی دارد:

. "حرکت به‌سمت خصوصی‌سازی واقعی": وزارت ورزش با واگذاری بخشی از سهام پرسپولیس، به‌تدریج نقش خود را در مدیریت مستقیم باشگاه کاهش می‌دهد؛ روندی که سال‌هاست به‌عنوان مطالبه هواداران و کارشناسان مطرح بوده است.

. "آزمون بازار سرمایه": میزان استقبال سرمایه‌گذاران از این عرضه می‌تواند شاخصی مهم برای ارزیابی جذابیت صنعت فوتبال در نگاه بازار سرمایه باشد. اگر تقاضا برای خرید بلوک بالا باشد، راه برای عرضه‌های بعدی و حتی ورود استقلال و پرسپولیس به مراحل جدی‌تر تامین مالی از بورس هموارتر خواهد شد.

. "پیامدهای مدیریتی": فروش بلوک سهام، در کنار مالکیت هواداری، می‌تواند به تدریج ساختار مدیریتی باشگاه را از وابستگی به بودجه‌های دولتی جدا کرده و زمینه را برای حرفه‌ای‌تر شدن مدیریت مالی و ورزشی فراهم سازد.

. "جذابیت برای سرمایه‌گذاران بلندمدت": پرسپولیس به‌عنوان یکی از پرطرفدارترین باشگاه‌های آسیا، پتانسیل‌های درآمدی متعددی از جمله تبلیغات، حق پخش، فروش بلیت و کالاهای هواداری دارد. هرچند این پتانسیل هنوز در ایران بالفعل نشده، اما حضور بخش خصوصی در ترکیب سهام این باشگاه شاید بتواند فشار مثبتی بر مدیریت برای شفاف‌سازی و استفاده بهتر از این ظرفیت‌ها وارد کند.

چالش‌ها خصوصی‌سازی ورزش در ایران:

با وجود موارد مثبتی که برشمرده شد، عرضه این بلوک باشگاه پرسپولیس چالش‌های جدی نیز دارد؛ از جمله ضعف زیرساخت‌های درآمدزایی فوتبال ایران، نامشخص بودن وضعیت حق پخش تلویزیونی و عدم استقلال کامل باشگاه‌ها از مراجع دولتی. این مسائل می‌تواند در نگاه سرمایه‌گذاران ریسک‌های قابل‌توجهی ایجاد کند.

چرا این بلوک جذابیت چندانی ندارد؟

واقعیت آن است که 4.6 درصد سهام پرسپولیس، به لحاظ حقوقی و مدیریتی قدرتی برای خریدار ایجاد نمی‌کند. چنین سهمی حتی امکان تعیین نماینده در هیات‌مدیره را فراهم نمی‌سازد و در بهترین حالت، صرفا یک سرمایه‌گذاری مالی محسوب می‌شود. از سوی دیگر، پرسپولیس همچنان با چالش زیان انباشته، بدهی‌های سنگین و ضعف در شفافیت مالی روبه‌رو است؛ مسائلی که انگیزه ورود سرمایه‌گذاران حرفه‌ای را به شدت کاهش می‌دهد.

تجربه جهانی چه می‌گوید؟

در فوتبال اروپا، تجربه عرضه سهام باشگاه‌ها در بورس سابقه‌ای طولانی دارد. باشگاه‌هایی همچون یوونتوس در ایتالیا، دورتموند در آلمان و منچستر یونایتد در آمریکا بخشی از سهام خود را به بازار عرضه کرده‌اند. اما یک تفاوت مهم وجود دارد: در این کشورها، معمولا سهام مدیریتی یا درصدهای معنادار (10 تا 30 درصد) در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد تا آنان انگیزه لازم برای تزریق سرمایه و اعمال مدیریت داشته باشند. در مقابل، واگذاری‌های خرد و غیرمدیریتی در ایران، به‌ویژه بدون برنامه مشخص درآمدزایی، جذابیتی برای سرمایه‌گذاران حرفه‌ای ایجاد نمی‌کند.

آزمون سیاست‌گذار

با این وصف، عرضه 4.6 درصدی سهام پرسپولیس بیش از آنکه رویدادی برای جذب سرمایه باشد، نوعی آزمون بازار است. سیاست‌گذاران به دنبال آن هستند که واکنش فعالان بازار سرمایه را نسبت به فروش بخشی از دارایی‌های ورزشی کشور بسنجند. اگر این عرضه با استقبال مواجه نشود، پیام روشنی به سازمان خصوصی‌سازی و وزارت ورزش خواهد داد: خصوصی‌سازی باشگاه‌های ورزشی بدون ارائه مشوق‌های واقعی و سهام مدیریتی، موفقیتی در پی نخواهد داشت.

جمع‌بندی

احتمال موفقیت این عرضه، با توجه به شرایط فوق، چندان بالا به نظر نمی‌رسد. مگر آنکه خریداران خاص یا علاقمندان غیرحرفه‌ای بخواهند به انگیزه‌های غیرمالی (مانند پرستیژ یا تعلق خاطر به باشگاه) وارد شوند. در غیر این صورت، این عرضه می‌تواند نمادی از عدم جذابیت خصوصی‌سازی ناقص در ورزش ایران باشد؛ درسی که شاید مسیر آینده واگذاری پرسپولیس و استقلال را دگرگون کند.