به گزارش روزپلاس، در بخش نخست از مصاحبه روزنامه جمهوریت چاپ آنکارا با حسین کوجابییک مشاور اسبق اردوغان، به موضوعات مهمی اشاره شد. به این مساله پرداخته شد که انتقادات کوجابییک در این مصاحبه، تنها چند ساعت پس از انتشار روزنامه، موجب دستگیری او شده است.
کوجابییک که قبلاً مشاور خانم تانسو چیللر نخست وزیر اسبق ترکیه بوده، به این نیز اشاره کرد که دستگیری اردوغان در سال 1998 میلادی به اتهام قرائت یک شعر دینی در یک سخنرانی، باعث شهرت و محبوبیت او شد. اما اخلاق فروتنانه و دوستانه دوران شهرداری را بعدها کنار نهاد و حالا تبدیل به سیاستمداری شده که دوست سابق اردوغان می‌گوید: «او دنیایی با اردوغان قبلی فاصله گرفته و واقعاً این آدمِ جدید را نمی‌شناسم. قرار نبود او کارش به جایی برسد که از قوه قضاییه استفاده ابزاری کند».
به نظر می‌رسد مهمترین دلیل دستگیری کوجابییک اشارات او به فساد مالی در حزب حاکم ترکیه و به چالش کشیدن دستگیری اکرم امام اوغلو بوده است. آخرین قسمت از این مصاحبه را با هم می خوانیم:
چرا روند اخراج شما در زمانی اتفاق افتاد که از دستگیری اکرم امام اوغلو اظهار نارضایتی کردید؟ آیا این مهمترین اختلاف نظر شما با حزب سابقتان بود؟
خیر. من قبل از آن هم به تندی به دستگیری عثمان کاوالا واکنش نشان دادم. من عثمان کاوالا را نمی‌شناسم و هیچگاه در زندگی‌ام با او چهار قدم راه نرفته‌ام یا در جایی او را ندیده‌ام. ولی می‌دانم که همسر او یک فرد دانشگاهی بسیار محترم است و من از کتاب‌ها و تحقیقات او بسیار بهره برده‌ام.
همچنین پدر زن عثمان کاوالا یعنی استاد طارق بوغرا، رمان‌نویس بزرگی است که به ما که از سنت سیاسی راست‌گرا برخاسته‌ایم، آگاهی داده و الهام بخشیده است. من هرگز خط سیاسی کاوالا را نپذیرفته‌ام، اما به رفتاری که با او انجام شد اعتراض کردم.
پرونده‌اش را خواندم. تمام اتهامات، پوچ و بی‌اساس بود و قاطعانه گفتم، شرم‌آور است این آدم را با چنین بهانه‌هایی زندانی کرده‌اید. شما عثمان کاوالا را مجازات نمی‌کنید، شما دارید قوه قضائیه ترکیه را بی‌آبرو و بی‌اعتبار می‌کنید. به عنوان کسی که تاریخ سیاسی خوانده‌ام، اجازه دهید این را بگویم: کسانی که این تصمیمات غیرقانونی را گرفته‌اند، روزی توسط یک قوه قضائیه مستقل و بی‌طرف محاکمه خواهند شد. اطمینان دارم.
به یاد دارم که طیب بیگ 24 سال پیش در سخنرانی خود در هتل بیلکنت در 14 آگوست 2001، روز تأسیس حزب عدالت و توسعه، گفت: «در دوران اقتدار ما، از قوه قضائیه به عنوان ابزار مجازات استفاده نخواهد شد.»
من در آن سالن بودم که او این سخنرانی را انجام داد و این کلمات را با گوشهای خودم شنیدم. به همین خاطر، روز زندانی شدن کاوالا گفتم: «امروز، کاری انجام می‌شود که اصول، برنامه، اساسنامه و مرامنامه‌های حزب عدالت و توسعه را نقض می‌کند. از قوه قضائیه برای اهداف سیاسی استفاده می‌شود. این کار را نکنید. آقای رئیس جمهور، شما این را متوقف کنید». بعد از این انتقاد، همه از من فاصله گرفتند.
دقیقاً بر چه اساسی از حزب عدالت و توسعه اخراج شدید؟
من به مسخره‌ترین دلیل ممکنی که در تاریخ سیاست ترکیه ذکر شده، از حزب عدالت و توسعه اخراج شدم: به اتهام «اقدام علیه دموکراسی و قانون»! همان روز گفتم، برای یک حزب، اصول، علت وجودی، اساسنامه و برنامه آن از هر چیزی مهمتر است. اگر این معیارها باشند، همه در حزب عدالت و توسعه، از جمله خود اردوغان، باید اخراج شوند و فقط من به تنهایی باید عضو حزب عدالت و توسعه بمانم! آشکارا گفتم که حزب عدالت و توسعه به اصول خود خیانت کرده است.
آیا از دستگیر شدن نمی‌ترسید؟
من در 12 سپتامبر سال 1980 میلادی به دلایل سیاسی به زندان رفتم. 17 ساله بودم. احتمالاً به لطف تانسو چیللر در 28 فوریه از زندان بیرون آمدم. حالا هم رفتن به زندان برای من مشکلی ایجاد نمی‌کند. زندان جای بدی نیست، آنها شما را شکنجه نمی‌کنند. اتفاقاً در آنجا دولت از شما مراقبت می‌کند. برای افراد باهوش، زندان جایی برای تجدید قوا و توانمندسازی است.
همچنین برای خواندن و نوشتن است... من این چیزها را برای تشویق و تحریک نمی‌گویم که فردا همه بروند زندانی شوند! ولی باید این را هم بگویم، بسیار وحشتناک است که مردم به دلایل سیاسی به طور ناعادلانه زندانی می‌شوند.
باور کنید، من هیچ قصدی برای مخالفت با حزب عدالت و توسعه ندارم. من صرفاً وظیفه‌ام را برای هشدار دادن انجام می‌دهم. زیرا حزب عدالت و توسعه در حال فاسد شدن است. این حزب رفته رفته شخصیت دموکراتیک خود را از دست می‌دهد.
آیا نگران انتخابات پیش رو هستید؟
در تاریخ سیاسی اخیر ما هرگز بحثی در مورد اینکه آیا انتخابات برگزار خواهد شد یا خیر، وجود نداشته است. اولین بار است که شاهد چنین اتفاقی هستیم. مطمئنم که آنها صندوق رأی را می‌آورند و آن را به مردم ارائه می‌دهند. نمی‌توانم غیر از این را تصور کنم، اما چنین سوء ظنی در جامعه ایجاد شده است.
دیدگاه شما در مورد رویه‌های فعلی در حزب عدالت و توسعه چیست؟ آیا افراد زیادی هستند که نظرات شما را قبول داشته باشند؟
افراد محترمی در حزب عدالت و توسعه وجود دارند که خروج از حاکمیت قانون و فساد قوه قضائیه را برای ترکیه بسیار مضر می‌دانند. با این حال، آنها بسیار محتاط هستند و انتقادات خود را در گفتگوهای محدود و خصوصی و دور از چشم و گوش مقامات حزب، ابراز می‌کنند.
چرا؟ آنها از چه می‌ترسند؟
ببینید! من نمی‌خواستم این را بگویم، اما متأسفانه سیستم به این شکل تنظیم شده است. همه به نحوی در یک رابطه منفعت‌جویانه با دولت قرار گرفته‌اند. همسران برخی افراد، برخی دختران، برخی پسران، دامادها، نوه‌ها... دنبال رانت هستند. حزب عدالت و توسعه چیزهایی را بین همه آنها توزیع می‌کند تا آنها را راضی نگه دارد. امتیازات فراوانی به خود من هم دادند. اما بعدها همه را پس گرفتند! زیرا من به برخی چیزها اعتراض کردم.
مثلاً به شما چه دادند؟
آنها همسرم را به عنوان استاندار اوشاک منصوب کردند. دو وزیر در آن زمان با من تماس گرفتند و به شوخی گفتند: «کاری کردیم که دیگر صدای اعتراض و انتقاد تو درنیاید!» این ویژگی سیستم است. هر کسی که اعتراض کند، باید از نقطه‌ای تحت فشار قرار بگیرد. مثلاً ببینند چیزی برای از دست دادن دارند. به همین دلیل است که همه ساکت هستند.
یکی نوه‌اش پست عالی گرفته، آن یکی دامادش فلان قرارداد میلیاردی را امضا کرده، دیگری فرزندش را در فلان نهاد مهم با پست عالی استخدام کرده‌اند. خب... آیا باید علیه سیاست حزب اعتراض کند و زندگی آنها را به هم بریزد؟ نه. پس ساکت می‌مانَد.
شما سال‌ها به عنوان مشاور کار کردید. مشاورین در گوشهای کار خودشان را می‌کردند و صحنه گردان نبودند. ولی حالا برخلاف گذشته، می‌بینیم که مشاوران کاخ ریاست جمهوری به طور ویژه‌ای برجسته هستند. دلیل نفوذ آنها بر رئیس جمهور چیست؟
افراد زیادی در کاخ هستند که مشاور نامیده می‌شوند. آنها خدمات مشاوره‌ای مانند آنچه ما ارائه می‌دهیم ارائه نمی‌دهند. ما کاری را انجام می‌دادیم که «مشاوره استراتژیک» نامیده می‌شود و در کارهایی که مسئولیت ما نبود یا فراتر از توان ما بود، دخالت نمی‌کردیم. ما پرونده‌هایی را در مورد مشکلات مهم ترکیه تهیه می‌کردیم و آنها را به رهبران ارائه می‌دادیم.
مشاوره یعنی همین. اکنون، نوع جدیدی از مشاوره اختراع شده است. آنها از زرق و برق، تلفن و وسیله نقلیه کاخ استفاده می‌کنند، حقوق خوبی می‌گیرند، در فعالیت‌های غیرمشاوره‌ای شرکت می‌کنند و رئیس جمهور را تشویق می‌کنند که از ابزارهای استبدادی بیشتری استفاده کند.
آیا مشاوران، اردوغان را راهنمایی می‌کنند؟
کسانی که طیب اردوغان را به خوبی می‌شناسند، می‌دانند که او کسی نیست که به راحتی تحت تأثیر مشاور، تغییر جهت دهد. دنیای ذهنی و منطق خودش تعیین‌کننده است. بنابراین، اردوغان همیشه حرف آخر را می‌زند. مشاوران به آن اندازه که وانمود می‌شود، نفوذ ندارند.
ظاهراً دولت باغچلی رهبر حزب حرکت ملی گرا و شریک اردوغان در ائتلاف جمهور، نفوذ فراوانی دارد. آیا ممکن است او در آینده نزدیک خواستار انتخابات زودهنگام خواهد شد؟
بله. من دولت بیگ را از نزدیک می‌شناسم. اصولاً او آدمی است که می‌تواند همواره آدم را سورپرایز و غافلگیر کند! ممکن است دولت باغچلی هر زمان خواستار انتخابات زودهنگام شود. او می‌تواند در هر موضوعی با دولت اختلاف نظر جدی داشته باشد و بگوید: «ترکیه باید نوسازی شود، اراده ملی باید نوسازی شود»، مطمئن باشید.
ما مرتباً شاهد بحث‌های عمومی در مورد آنچه پس از اردوغان اتفاق خواهد افتاد هستیم. نام‌های هاکان فیدان، پسرش بلال اردوغان و دامادش سلجوق بیرقدار را به عنوان مهمترین نامزدهای احتمالی می‌شنویم. البته کسانی هم هستند که می‌گویند: «خود اردوغان دوباره نامزد خواهد شد.» نظر شما چیست؟
کسانی که این بحث‌ها را مطرح می‌کنند، اردوغان را نمی‌شناسند. آقای اردوغان رهبری است که به بهترین شکل از روش‌های اندازه‌گیری و ارزیابی در جهان استفاده می‌کند. هیچ رهبر دیگری در جهان به اندازه او نظرسنجی انجام نمی‌دهد.
در صورت لزوم، او می‌تواند 50 نظرسنجی انجام دهد و تعیین کند که «چه کسی در انتخابات پیروز خواهد شد؟» من این را با فرض اینکه او دوباره نامزد نشود، می‌گویم. او هر کسی را که در نظرسنجی‌ها ظاهر شود، نامزد خواهد کرد.
اردوغان برای باخت بازی نخواهد کرد. ولی در مجموع، انتخاباتی که بدون آزادی امام اوغلو از زندان برگزار شود، مشروع نخواهد بود. شما حق ندارید یک نامزد قدرتمند با میلیون‌ها طرفدار را زندانی کنید و با استفاده ابزاری از قوه قضائیه او را پاکسازی کنید.
در یک دموکراسی، اگر رقیب شما به طور ناعادلانه و غیرقانونی با مانع مواجه شود، شما نیز با مانع مواجه خواهید شد. دنیز بایکال، با آن که رهبر حزب مخالف اردوغان بود، ولی در سال 2002 میلادی با لغو ممنوعیت فعالیت سیاسی اردوغان، موافقت کرد. چرا؟ چون او دانشیار علوم سیاسی بود و می‌دانست که سیستم بدون اردوغان مشروعیت نخواهد داشت.
ممکن است منصور یواش شهردار آنکارا هم زندانی شود؟
من حزب عدالت و توسعه را درک نمی‌کنم. هر حرکت غلطی که آنها انجام می‌دهند، حزب جمهوری خلق را تقویت می‌کند. حتی در یک نظرسنجی که توسط اعضای حزب عدالت و توسعه انجام شده، حزب جمهوری خلق با فاصله 4 امتیازی پیشتاز است. واضح بود که اردوغان پس از آزادی از زندان، نخست وزیر خواهد شد. همان داستان یک بار دیگر تکرار می‌شود.
بزرگترین مشکل پیش روی ترکیه در حال حاضر چیست؟
ترکیه مشکلات زیادی دارد، از اقتصاد گرفته تا سیاست خارجی. اما بزرگترین مشکل امروز ترکیه آسیب‌ها و نقض‌هایی در دموکراسی و حاکمیت قانون ماست. زیرا آسیب‌ها و روند نادرست وقایع در اینجا مانع از حل همه مشکلات دیگر می‌شود.
اوزگور اوزل گفت که زندانی شدن امام اوغلو 150 میلیارد دلار هزینه داشته است و هیچ کس اعتراضی نکرد. اگر امام‌اوغلو آزاد نشود، اگر در انتخابات شرکت نکند، اگر صلاح‌الدین دمیرتاش آزاد نشود، اگر چرندیات پیرامون عثمان کاوالا، فاتح آلتایلی و عایشه بریم پایان نیابد، به معنای آن است که «ترکیه در مسیر دموکراسی واقعی و حاکمیت قانون گام برنخواهد داشت».
این کاملاً واضح است. تا زمانی که ترکیه در مسیر دموکراسی و حاکمیت قانون گام برندارد، نه تورم کنترل می‌شود، نه سرمایه‌گذاری خارجی می‌آید، نه صلح داخلی محقق می‌شود.