به گزارش روزپلاس، مگنوس کارلسن، قهرمان پیشین شطرنج جهان پس از سال‌ها کناره‌گیری از رقابت‌های کلاسیک قهرمانی اکنون بار دیگر آماده بازگشت به صحنه رقابت است. با این حال، این بار نه در قالب سنتی مسابقات قهرمانی جهان، بلکه در چارچوبی کاملاً نو و ابتکاری که پیشتر نیز مورد تأیید او قرار گرفته است؛ تور قهرمانی جهان توتال اما این مسابقات جدید چه ویژگی‌هایی دارد و چرا چنین بحث‌برانگیز شده است؟
یک رقابت نوین برای قهرمانی مطلق جهان
به نظر می‌رسد کارلسن پس از تمام تنش‌ها، اختلاف‌نظرها و رسوایی‌هایی که با فدراسیون جهانی شطرنج (فیده) داشته، اکنون حاضر است دوباره برای عنوان قهرمانی جهان مبارزه کند اما نه در همان قالبی که تاکنون شناخته شده بود. سیستمی تازه و هیجان‌انگیز در قالب تورنمنتی ترکیبی که به همت فیده و فدراسیون شطرنج نروژ راه‌اندازی شده، قرار است تعریف جدیدی از قهرمان شطرنج ارائه دهد. تور قهرمانی جهان توتال به دنبال شناسایی قوی‌ترین شطرنج‌باز دنیا است؛ کسی که در سه نوع کنترل زمانی (کلاسیک سریع، بلیتس و سریع) عملکرد برتری داشته باشد.
در این قالب جدید، استادان بزرگ باید در سه نوع زمان‌بندی مختلف شرکت کنند:
کلاسیک سریع (45 دقیقه + 30 ثانیه از حرکت اول)
بلیتس
سریع
برنده این رقابت‌ها به عنوان قهرمان مطلق جهان در فرمت ترکیبی (که به‌نام «دوبل مختلط» شناخته می‌شود) تاج‌گذاری خواهد شد.
هدف چیست؟ یافتن «بازیکن نهایی شطرنج»
کیل مدلند، مدیر شطرنج نروژ و مسئول اصلی برگزاری این تورنمنت می‌گوید: ما به دنبال یافتن بازیکن نهایی شطرنج هستیم. کسی که هم از نظر تاکتیکی قدرتمند باشد و هم از نظر تکنیکی و توانایی تطبیق‌پذیری با فرمت‌های زمانی گوناگون را داشته باشد. هدف ما خلق یکی از معتبرترین رقابت‌ها در تقویم جهانی شطرنج است.
ساختار رقابت چگونه خواهد بود؟
تور قهرمانی جهان شطرنج کامل از چهار مرحله تشکیل شده که در چهار شهر مختلف طی یک فصل برگزار می‌شود. در سه مرحله نخست، 24 استاد بزرگ حضور خواهند داشت و تنها چهار نفر از آنان به مرحله نهایی راه می‌یابند. مسابقات با سیستم گروهی آغاز می‌شود و سپس به مرحله پلی‌آف (حذفی) منتقل خواهد شد.
مدلند در توضیح سیستم سیدبندی گفت: بازیکنان بر اساس رنکینگ جهانی به چند سبد تقسیم می‌شوند. مثلاً نفرات اول تا چهارم در سبد یک، پنجم تا هشتم در سبد 2 و به همین ترتیب ادامه خواهد داشت. قرعه‌کشی یک روز پیش از آغاز رقابت‌ها انجام می‌شود تا قدرت گروه‌ها نسبتاً برابر باشد. هر بازیکن تعداد مساوی بازی انجام خواهد داد. برنده هر گروه با برنده گروه‌های دیگر مسابقه می‌دهد.
دیدگاه فیده
آرکادی دورکوویچ، رئیس فیده گفت: ما این رقابت را به عنوان یک مکمل عالی برای مسابقات سنتی و رسمی قهرمانی جهان می‌دانیم؛ جایی که قهرمان کلاسیک شطرنج تاج‌گذاری می‌شود. این دو قالب، نه جایگزین که مکمل یکدیگر خواهند بود. این پروژه صرفاً یک آزمایش کوتاه‌مدت نیست، بلکه یک توافق بلندمدت بین فیده و شطرنج نروژ است.
جوایز و عناوین
این رقابت، تنها عنوان قهرمان مطلق جهان و تاج شاه طلایی را به همراه ندارد. بلکه در هر مرحله، جوایز و افتخارات ویژه‌ای نیز به برندگان تعلق می‌گیرد:
شوالیه طلایی برای برندگان مراحل
رخ طلایی برای بازیکنی که بیشترین امتیاز را در کل فصل کسب کند.
علاوه بر این، صندوق جایزه‌ای به ارزش 2.7 میلیون دلار برای این تورنمنت در نظر گرفته شده است:
750 هزار دلار برای سه مرحله اول
450 هزار دلار برای فینال
و این همه ماجرا نیست. این رقابت، دو سهمیه برای مسابقات کاندیداتوری نیز به برترین‌ها اختصاص می‌دهد.
استقبال و واکنش‌ها
بلافاصله پس از اعلام رسمی این رقابت‌ها، دنیای شطرنج به دو دسته تقسیم شد. مگنوس کارلسن که یکی از حامیان اصلی این طرح است، گفت: این گامی حساب شده در مسیر توسعه شطرنج است. یکپارچه‌سازی فرمت‌ها در قالب یک تورنمنت واحد درکی کامل‌تر از توانمندی بازیکنان ارائه می‌دهد و برای مخاطبان امروزی جذاب خواهد بود. بی‌صبرانه منتظر آغاز پروژه آزمایشی در سال 2026 و آغاز فصل رسمی در سال 2027 هستم. این ابتکار، موفقیتی چشمگیر برای شطرنج نروژ است.
ویشی آناند، قهرمان پیشین جهان و نایب‌رئیس فیده نیز اظهار داشت: شطرنج دنیایی وسیع از تفکر عمیق و توانایی تغییر سریع است. این قالب جدید سرانجام این تنوع را به رسمیت می‌شناسد. به عنوان یک بازیکن من از این طرح حمایت می‌کنم و به عنوان یک مقام فیده از جذب مخاطبان جدید و ترکیب فرمت‌های مختلف استقبال می‌کنم.
دینگ لیرن، قهرمان حال حاضر جهان نیز گفت: این تورنمنت مشابه رقابت‌های سه‌گانه در دوومیدانی است. فرمتی جامع که توانایی کلی بازیکن را محک می‌زند. امیدوارم بتوانم در این رقابت شرکت کنم و برای قهرمانی جدید بجنگم!
آیا این رقابت برای مگنوس طراحی شده است؟
در سوی مقابل، منتقدان زیادی از جمله استادان بزرگ نسبت به انگیزه واقعی برگزاری این رقابت ابراز تردید کردند. برخی می‌گویند فیده صرفاً برای بازگرداندن مگنوس کارلسن به صحنه این ساختار را طراحی کرده است.
هیکارو ناکامورا اظهار داشت: من واقعاً متوجه هدف این تورنمنت نمی‌شوم. ما در حال حاضر تور بزرگ شطرنج را داریم که شامل کلاسیک، سریع و بلیتس است؛ چرا تور دیگری نیاز داریم؟ این فقط شبیه یک کپی از همان تور است با چهار مرحله. تنها تفاوت اینجاست که فیده در آن حضور دارد و این معمولاً نشانه خوبی نیست. مردم روزبه‌روز بیشتر سردرگم خواهند شد. به جز کاندیداها و مسابقه قهرمانی جهان بقیه تورنمنت‌ها جذابیت چندانی ندارند. من دلیل منطقی برای ایجاد این رقابت نمی‌بینم، جز یک چیز: فشاری آشکار برای بازگرداندن مگنوس. من مطمئن هستم که همه چیز پیش از اعلام با او هماهنگ شده و رضایتش جلب شده است.
آنیش گیری نیز با کنایه در فضای مجازی نوشت: «تور مگنوس برگشته است.»
ولادیمیر کرامنیک، قهرمان پیشین جهان گفت: نامیدن این تور به عنوان قهرمانی جهان ارزش عنوان رسمی را کاهش می‌دهد. پولی که در این رقابت به کارلسن داده می‌شود (و احتمالاً او برنده آن خواهد شد)، ارزش از دست دادن اعتبار مسابقه رسمی را ندارد اما به هرحال، چه کسی اهمیت می‌دهد؟ پول را بردار و برو ...
سوزان پولگار نیز با یک مقایسه گفت: تفاوت قهرمان بلامنازع جهان و کسی که همه فرمت‌ها را برده، مثل تفاوت بین برنده تاج سه‌گانه در تنیس است با قهرمان هر گرنداسلم به تنهایی. تنیس هنوز با حفظ تنوع فرمت‌هایش جذاب است، بدون نیاز به ادغام همه در یک رقابت.
صرفنظر از موافقت یا مخالفت‌ها، تصمیم نهایی گرفته شده است. پاییز 2026، نخستین دوره آزمایشی این رقابت برگزار خواهد شد و در سال 2027، فصل اول رسمی تور قهرمانی جهان شطرنج کامل آغاز خواهد شد و مگنوس کارلسن بی‌تردید دوباره برای عنوانی جهانی خواهد جنگید.