به گزارش روزپلاس، کسب رضایت 4 کشور تولیدکننده هواپیمای جنگنده یوروفایتر برای فروش این سلاح استراتژیک به ترکیه، کار سختی بود. این جنگنده، چهار تولیدکننده مشترک دارد و برای صدور مجوز صادرات، باید اجماع نظر هر 4 عضو صورت بگیرد.
ترکیه توانست پس از یک سال چانه زنی، رضایت ایتالیا و اسپانیا را کسب کند. اما دو کشور دیگر یعنی آلمان و انگلیس، به سختی حاضر شدند با این معامله موافقت کنند و حالا مشخص شده که اساساً جنگنده‌های اروپایی موسوم به یوروفایتر به قیمتی بالاتر از حد معمول به ترکیه فروخته شده است. به همین خاطر، تحلیلگران می‌گویند آنکارا ناچار شده برای دریافت سلاح، باج بدهد.
پس از سفر دو مقام اروپایی یعنی استارمر نخست وزیر انگلیس و مرتس صدر اعظم آلمان، ترکیه نهایتاً از بابت خرید یوروفایترها آسوده خاطر شد. آن هم در شرایطی که یک هفته قبل، اردوغان در سفر به قطر و عمان هم، چند فروند دست دوم از همین جنگنده را خریداری کرد اما موضوع خرید اف 16 و اف 35 از آمریکا همچنان در هاله‌ای از ابهام است.
رسانه‌های تحت امر حزب حاکم ترکیه تلاش کردند تا خرید جنگنده اروپایی را به عنوان پیروزی دیپلماتیک و دستاورد ملی دولت اردوغان قلمداد کنند. اما روزنامه سوزجو به عنوان پرتیراژترین روزنامه چاپ آنکارا، در عکس و تیتر صفحه نخست از اردوغان انتقاد و اعلام کرده که او به غرب باج داده و این هواپیما را با قیمتی بالاتر و گرانتر از قیمت اعلام شده، خریداری کرده است.
روزنامه اورنسل از دیگر روزنامه‌های چاپ آنکارا نیز با تیتر کنایی «هم مشتری دست به نقد، هم نگهان بی‌جیره مواجب» به این اشاره کرده که خرید تسلیحات از غرب، صرفاً سود رسانی به کارخانه‌های سلاح‌سازی آنها و تامین امنیت ناتو است و سودی به حال مردم ترکیه ندارد.
البته خبرگزاری رویترز به این اشاره کرده که مبلغ دریافتی، صرفاً برای خرید هواپیمای جنگنده نیست و اردوغان در دیدار با استارمر، بسته تسلیحاتی جامع هواپیما را نیز سفارش داده که مشتمل بر دو نوع موشک است. معامله ترکیه شامل یک بسته تسلیحاتی (MBDA Meteor، Brimstone و سایر ملزومات) و تعهدات گسترده لجستیکی و پشتیبانی است.
رویترز به این مساله نیز اشاره کرده که آلمان شریک و بخشی از کنسرسیوم تولید یوروفایتر است و طبیعتاً، این سلاح را با قیمتی خریده که در مقایسه با قیمت ترکیه، ارزان‌تر است.
مساله دیگر این است که ترکیه، برای خرید جنگنده عجله داشته و تحویل سریع، قیمت را بالاتر برده است. روزنامه گاردین نیز در یک مقاله تحلیلی، به این اشاره کرده که کشورهای اروپایی، در مواجهه با ترکیه، سیاست عملگرایانه خود را به نمایش گذاشتند و به خاطر این قرارداد چرب و نرم، فیتیله انتقاد از مسائل حقوق بشری دولت اردوغان را پایین کشیدند.
چرا گرانتر خریدید؟
گونَی اُترک از تحلیلگران مشهور ترکیه از معامله دفاعی بین ترکیه و 4 تولیدکنده جنگنده یوروفایتر انتقاد کرده و گفته است: «پولی که برای خرید جنگنده اروپایی دادیم، رقمی بالاتر از قیمت واقعی آن است. گزارش رسمی نشان داده که ما 1.6 برابر بیشتر از آلمان برای همان هواپیما هزینه کردیم. نمی‌توان این واقعیت تلخ را انکار کرد که لجاجت اردوغان برای خرید سامانه اس 400 بلایا و پیامدهای بدی برای ترکیه داشت. ما از تولید مشترک اف-35 و خرید آن محروم شدیم و در نهایت مجبور شدیم یوروفایترها را با قیمت‌های گزاف خریداری کنیم. ما با این قرارداد، آینده کارگران انگلیسی را به مدت 10 سال تضمین کردیم! علاوه بر این، میلیاردها دلار هزینه‌ای که برای خرید سامانه موشکی اس 400 پرداخت شد، عملاً یک خسران مالی بود. چرا که این موشک‌ها به خاطر واکنش‌های تند ناتو، به انبار منتقل شدند».
این تحلیلگر ترکیه در ادامه می‌گوید: «نیاز ترکیه به پدافند هوایی در سال‌های اخیر افزایش یافته است. به گفته یاشار گولر وزیر دفاع کابینه اردوغان، 1.4 میلیارد دلار پیش پرداخت برای خرید 40 فروند اف-16 پرداخت شد. 79 فروند اف-16 قدیمی هم نیاز به نوسازی فوری داشتند. ما همچنین تمایل خود را برای خرید 40 فروند اف-35 به طرف آمریکایی اطلاع دادیم. این درخواست در دیدار اردوغان با ترامپ در کاخ سفید در 25 سپتامبر هم یک بار دیگر مطرح شد. با این حال، یک ماه است که هیچ سیگنال مثبتی از کنگره دریافت نشده است».
گزارش روزنامه سوزجو چاپ آنکارا حاکی از این است که قرارداد بین ترکیه و انگلیس برای خرید 20 فروند یوروفایتر، مبلغی در حد 10.7 میلیارد دلار است. این در حالی است که در سال 2005 میلادی، کنسرسیوم یوروفایتر سه بسته جداگانه 40، 80 و 120 فروندی را به ترکیه پیشنهاد داد. قرار بود 40 فروند هواپیما به قیمت 3.2 میلیارد دلار، 80 فروند به قیمت 6 میلیارد دلار و 120 فروند به قیمت 9 میلیارد دلار تحویل داده شود. به عبارت دیگر با پولی که می‌شد آن روز برای 120 هواپیما پرداخت کرد، حالا صرف خرید 20 هواپیما شده است!
نگهبان بی‌جیره مواجب
یکی دیگر از تحلیلگران ترکیه که از خرید یوروفایتر انتقاد کرده، یوجل اُزدمیر است. او در روزنامه اورنسل در انتقاد از این اقدام اردوغان نوشته است: «ترکیه که با حمایت قابل توجه اروپا در حال نوسازی نیروی هوایی است، تبدیل به یک بازار کلیدی برای انحصارات تسلیحاتی غرب شده است. ما مبلغی بالاتر از 2.5 میلیارد دلار برای سامانه‌های اس-400 روسی پرداخت کردیم و هزینه دارند و در حال حاضر در آشیانه‌ها خاک می‌خورند. با این حال، دنبال تسلیحات دیگر هستیم و علاوه بر یوروفایتر، می‌خواهیم اف 16 و اف 35 هم بخریم و هواپیماهای دست دوم قطر و عمان را نیز خریدیم! این یعنی افزایش اغراق‌آمیز بودجه دفاعی کشور. اردوغان و دولتش که بودجه‌ای برای نیازهای عمومی، به ویژه آموزش و مراقبت‌های بهداشتی اختصاص نمی‌دهند و علاوه بر این، دائماً با مالیات‌های جدید از جیب مردم پول می‌گیرند، از خزانه ما فقط برای خرید سلاح استفاده می‌کنند. به عبارت دیگر، پولی که از کارگران، دانشجویان و بازنشستگان گرفته می‌شود، برای تأمین بودجه انحصارهای تسلیحاتی انگلیس، آلمان، ایتالیا، اسپانیا و آمریکا استفاده می‌شود».
یوجل اُزدمیر در ادامه می‌گوید: «کشورهای اروپایی، صرفاً به خاطر پول، کشور ما را مسلح نمی‌کنند. آنها همچنین به دنبال یک نگهبان منطقه‌ای هستند و می‌خواهند از ترکیه به عنوان پایگاهی برای جنگ‌ها و درگیری‌های جدید در منطقه استفاده کنند. یادتان هست کی‌یر استارمر نخست‌وزیر انگلیس چه گفت؟ او درباره ما چنین نظری دارد: ترکیه برای جبهه جنوب شرقی ناتو حیاتی است و پیام محکمی به پوتین می‌فرستد که ناتو از همیشه قوی‌تر است. نخست‌وزیر انگلیس، با افتخار به بلومبرگ گفته است: با فروش 20 فروند یوروفایتر به ترکیه، 20 هزار شغل در کشورمان ایجاد کردیم».
اردوغان امیدوار است در ازای خرید تسلیحات از اروپا و توسعه همکاری دفاعی با آنها، به عنوان یک شریک اصلی به برنامه اقدام امنیتی اروپا (SAFE) بپیوندد. با این حال، هنوز سیگنال مثبتی از سوی کشورهای اروپایی مشاهده نشده است.