به گزارش روزپلاس، سهم خودروهای الکتریکی در قزاقستان با وجود علاقه فزاینده به حملونقل دوستدار محیط زیست، همچنان ناچیز است. این امر ناشی از ورود نسبتاً دیر هنگام آنها به بازار داخلی، تردید عمومی مداوم و زیرساختهای شارژ توسعهنیافته است. با این حال، تحرک الکتریکی در حال حاضر به عنوان یک مؤلفه حیاتی در استراتژی حملونقل آینده قزاقستان و دستور کار توسعه پایدار گستردهتر آن در نظر گرفته میشود.
این موارد از جمله نتایج مطالعه جدیدی است که وضعیت ناوگان خودروهای برقی در قزاقستان را تحلیل کرده و اقداماتی را برای توسعه زیرساختهای حملونقل الکتریکی شهری پیشنهاد میکند. بر اساس دادههای رسمی، بیش از 19,000 خودرو و موتورسیکلت برقی در نیمه اول سال 2025 در قزاقستان ثبت شدهاند؛ رقمی که نشاندهنده علاقه رو به رشد به پذیرش خودروهای برقی است.
خودروهای بیشتر، ایستگاههای شارژ کمتر
«سیدالله عبداللهیف»، دکترای علوم فنی و رئیس دانشکده مهندسی حملونقل و لجستیک در دانشگاه فنی ملی تحقیقاتی ساتبایف قزاقستان، میگوید اگر روندهای فعلی ادامه یابد، ناوگان خودروهای برقی در قزاقستان میتواند تا سال 2030 بیش از 10 برابر شود. با این حال، سرعت توسعه زیرساختهای شارژ همچنان عقب است.
عبداللهیف به «تایمز آسیای مرکزی» گفت: «حتی با نسبت فعلیِ 25 خودروی برقی به ازای هر ایستگاه شارژ، قزاقستان تا سال 2030 به بین 4000 تا 8000 نقطه شارژ نیاز خواهد داشت. این امر مستلزم سرمایهگذاری قابل توجه، چارچوب نظارتی بهروزرسانی شده و مشارکت فعالتر بخش خصوصی است.»
برای مقایسه، در چین که رهبر جهانی در تولید خودروهای برقی و زیرساختهای شارژ است، هر ایستگاه به طور متوسط به 10 خودروی برقی خدمات میدهد. در اروپا، ایستگاههای شارژ در امتداد بزرگراهها با فواصل تقریبی 50 کیلومتر نصب شدهاند. در مقابل، در حال حاضر تنها 23 ایستگاه از این دست در بزرگراههای قزاقستان فعال هستند.
در قزاقستان، نقشهراهی که در سال 2023 تصویب شد، ایجاد زیرساختهای لازم برای خودروهای برقی در تمام شهرهای بزرگ تا سال 2029 را الزامی میکند. با این حال، پیشرفت کند بوده است. در آلماتی، که حدود 60 درصد از ناوگان خودروهای برقی کشور را در خود جای داده، تنها 23 مورد از 40 ایستگاه شارژ برنامهریزی شده تا سال 2024 تکمیل شدهاند.
سلطه چین و خطر حذف مشوقها
بازار خودروهای برقی قزاقستان به طور فزایندهای با روندهای جهانی، به ویژه تسلط تولیدکنندگان چینی، همسو شده است. امروز، حدود 70 درصد از خودروهای برقی در این کشور ساخت چین هستند و پس از آن حدود 20 درصد از آمریکا و بقیه از آلمان، بلژیک، اتریش و ژاپن تأمین میشوند.
ناوگان جهانی خودروهای برقی که در سال 2020 حدود 58 میلیون دستگاه بود، تا پایان سال 2024 تقریباً پنج برابر شده است. دو سوم این وسایل نقلیه، تمامبرقی هستند و هیبریدیها بقیه را تشکیل میدهند.
با این حال، در قزاقستان، قانون تنها خودروهای تمامبرقی باتریدار را به عنوان خودروی الکتریکی طبقهبندی میکند و هیبریدیها تحت قانون «ترافیک جادهای» مستثنی شدهاند.
پژوهشگران هشدار میدهند که لغو امتیازات وارداتی میتواند به پذیرش خودروهای برقی آسیب برساند. معافیت فعلی از حقوق گمرکی محدود به 15,000 خودرو بود؛ سهمیهای که قبلاً پر شده است. از اول ژانویه 2026، خریداران فردی ملزم به پرداخت 16 درصد مالیات بر ارزش افزوده خواهند بود، اگرچه نرخ صفر برای مالیات حملونقل و اسقاط باقی خواهد ماند. انتظار میرود این امر قیمت خودروهای برقی را 30 تا 40 درصد افزایش دهد.
عبور از خط لوله به پنل خورشیدی؛ سرمایهگذاری چین در نیروگاههای سبز قرقیزستان
سناریوهای آینده و خلأهای قانونی
این مطالعه سه سناریوی توسعه برای تحرک برقی در قزاقستان تا سال 2030 را مدلسازی کرده است:
سناریوی خوشبینانه: با تداوم حمایت دولت، ناوگان میتواند به 120,000 دستگاه برسد.
سناریوی واقعبینانه: این رقم را 78,000 دستگاه (تقریباً 12 درصد از ناوگان خودروی ملی) پیشبینی میکند.
سناریوی اینرسی (بدون تغییر): با فرض حمایت محدود سیاسی، رشد تنها به 42,000 دستگاه خواهد رسید.
قزاقستان هنوز یک قانون اختصاصی «درباره حملونقل با وسایل نقلیه الکتریکی» که تمام مقررات پراکنده را ادغام کند، ندارد و همچنین فاقد یک نهاد دولتی واحد مسئول هماهنگی سیاستهای خودروهای برقی است.
چالش ایمنی باتریها
یکی از چالشهای حلنشده، دفع باتریها است. با طول عمر متوسط 5 تا 7 سال، تعداد فزاینده باتریها به زودی به یک نگرانی زیستمحیطی تبدیل خواهد شد. ایمنی نیز مسئله دیگری است: باتریهای لیتیوم-یون میتوانند دچار «فرار حرارتی» (thermal runaway) شوند که منجر به آتشسوزی یا انفجار میشود.
اگرچه این فناوری هنوز نوظهور است، چندین کشور در حال آزمایش سیستمهای مهار سریع حرارت هستند. خدمات آتشنشانی قزاقستان نیز در حال بررسی تکنیکهای جدید اطفای حریق باتری هستند. طبق اعلام گروه تحقیق، قزاقستان در چهار سال گذشته سه مورد آتشسوزی مربوط به خودروهای برقی را ثبت کرده است.
کارشناسان توافق دارند که بدون دخالت فعال دولت، توسعه بیشتر بخش خودروهای برقی قزاقستان بعید است. رقابت با رهبران جهانی مانند چین و آمریکا که از مزایای تولید انبوه و فناوری برخوردارند، یک چالش خواهد بود. بنابراین، محققان استدلال میکنند که قزاقستان باید ضمن بهرهبرداری از پایگاه منابع داخلی خود، از فناوریهای پیشرفته و سوختهای جایگزین استفاده کند.