به چه دلیل باید در نماز حتما "سوره حمد" خوانده شود؟

در خصوص علت خواندن سوره حمد و عدم جایگزینی دیگر سوره های قرآن به چند دلیل عمده می توان اشاره نمود که در متن زیر مشاهده می کنید.

کد خبر: ۶۰۰۳۱

تعداد نظرات: ۱ نظر

تاریخ انتشار:۲۸ آبان ۱۳۹۶ - ۱۸:۰۹ - 19 November 2017

به گزارش روزپلاس، در خصوص علت خواندن سوره حمد و عدم جایگزینی دیگر سوره های قرآن به چند دلیل عمده می توان اشاره نمود؛

جامعیت این سوره

سوره حمد تنها سوره ای است که از زبان بندگان بیان شده و آیات این سوره شامل موضوعات گوناگونی می باشد.

امام رضا علیه السلام در این باره فرموده اند:«( علت این که در نماز سوره حمد خوانده می شود این است که: ) هیچ سوره‌ اى از

سوره ‌هاى قرآن مثل سوره حمد مشتمل بر جوامع خیر و حکمت نیست و شرح آن چنین است:

«الْحَمْدُ لِلَّهِ» با این عبارت بنده آنچه حق تعالى بر او واجب کرده یعنى شکر توفیق یافتنش براى اعمال خیر را اداء مى ‌کند.

«رَبِّ الْعالَمِینَ» این عبارت تمجید حق تعالى و تحمید او بوده و نیز با آن بنده اقرار مى‌ کند که او فقط خالق و مالک است نه دیگرى.

«الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ» با این عبارت بنده عطوفت خالق را نسبت به خود طلب کرده‌ و هم چنین پروردگار و نعمت‌ هایش بر جمیع مخلوقات را متذکّر مى ‌شود.

«مالِکِ یَوْمِ الدِّینِ» اقرار به بعث و زنده شدن مردگان و حساب و مجازات بندگان بوده و نیز با این کلام بنده ملک آخرت را براى حق تعالى اثبات نموده همان طورى که ملک دنیا را برایش ایجاب مى ‌نماید.

«إِیَّاکَ نَعْبُدُ» با این عبارت بنده رغبت و تقرّب خود به خدا را بیان کرده و نیز خبر مى‌ دهد از اخلاص عمل فقط براى خالق نه دیگرى.

«إِیَّاکَ نَسْتَعِینُ» بنده با این عبارت از خدا تقاضا مى ‌کند که توفیق و عبادتش را زیاد کرده و نعمت‌ ها و نصرتش را خالق نسبت به او ادامه دهد.

«اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقِیمَ» بنده با این جمله از خدا تقاضاى ارشاد کرده و نیز بدین وسیله به ریسمان هدایتش چنگ زده و هم چنین از خدا مى‌ خواهد که معرفتش را به او و به عظمت و کبریاییش زیاد نماید.

«صِراطَ الَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ» این جمله تأکید بنده نسبت به هدایت و رغبتش در ارشاد شدن را رسانده و نیز با این عبارت بنده متذکّر نعمت‌ هاى حق تعالى بر اولیائش شده و هم چنین رغبت و میلش به مثل چنین نعمت‌ هایى را مى ‌رساند.

«غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ» بنده با اداء این عبارت پناه به خدا برده و استعاذه مى‌ جوید از این که در زمره معاندین و کافرین و کسانى باشد که پروردگار و امر و نهى او را خفیف و کوچک مى ‌شمرند.

«وَ لَا الضَّالِّینَ» با این کلمه بنده از خدا تقاضا مى‌ کند او را معصوم و محفوظ بدارد از این که در گروه آنان که از طریق مستقیم حق تعالى گمراه بوده و بدون عرفان چنین مى‌ پندارند که اعمال پسندیده و شایسته به جا مى‌ آورند باشد.

و بدین ترتیب در این سوره جوامع خیر و حکمت نسبت به امر آخرت و دنیا جمع بوده به طورى که با هیچ چیز دیگری برابری نکرده و قابل قیاس نیست.»[1]

و بدین ترتیب در این سوره جوامع خیر و حکمت نسبت به امر آخرت و دنیا جمع بوده به طوری که با هیچ چیز دیگری برابری نکرده و قابل قیاس نیست.[2]به دلیل همین ویژگی است که نماز بدون سوره حمد ناقص است.

از امام باقر(علیه السلام) درباره حکم کسى که در نمازش«فاتحة الکتاب» قرائت نکرده بود، سؤال شد؛ حضرت فرمود:« َ لَا صَلَاةَ لَهُ إِلَّا أَنْ یَقْرَأَ بِهَا»؛« نمازش، نماز شمرده نمى شود، مگر این که در آن«فاتحة الکتاب» را قرائت کند.»

در روایت دیگر مى فرمایند:« کُلُّ صَلَاةٍ لَا یُقْرَأُ فِیهَا بِفَاتِحَةِ الْکِتَابِ فَهِیَ خِدَاج»؛« هر نمازى که در آن«فاتحة الکتاب» خوانده نشود، ناقص است.»[3]

فواید سوره حمد

روایات متعددی در خصوص آثار و فوائد این سوره بیان گردیده که در این جا تنها به دو مورد آن اشاره می نماییم:

پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) به جابربن عبدالله انصارى فرمود:« اى جابر! آیا برترین سوره اى که خدا در کتابش نازل فرموده به تو بیاموزم؟ جابر عرض کرد: آرى، پدر و مادرم فداى تو باد! اى رسول خدا! آن را به من بیاموز. پس رسول اکرم(صلى الله علیه وآله) سوره«حمد» (ام الکتاب) را به او تعلیم داد و فرمود: اى جابر! آیا آگاهت سازم از این سوره؟ عرض کرد: چرا، پدر و مادرم فداى تو باد! یا رسول الله! از آن مرا با خبر ساز. فرمود: آن شفاى هر دردى است جز مرگ.»[4]

امام صادق - علیه السلام – فرمودند:« اسْمُ اللَّهِ الْأَعْظَمُ مُقَطَّعٌ فِی أُمِّ الْکِتَاب»[5]؛« اسم اعظم خداوند، در فاتحة الکتاب مندرج است.»

با توجه به دلایل گفته شده معلوم می شود سوره حمد، به سبب ویژگی هاى منحصر به فردى که دارد، بر دیگر سوره ها مقدم است و بر آن ها برترى دارد. از این رو در نماز، سوره حمد را مى خوانیم.

پی نوشت :

[1] - علل الشرائع-ترجمه ذهنى تهرانى، ج‌1، ص 825

[2] - علل الشرایع، ترجمه ذهنی تهرانی، ج1، ص 825

[3] - ر.ک: شیخ حر عاملى، وسائل الشیعه، ج6، باب القرائة فى الصلاة، ص37ـ39.

[4] - بحارالأنوار، ج 89، ص 237

[5] - وسائل‌الشیعة، ج 6، ص 38