چه کسانی نایبان امام زمان (عج) هستند؟

عصر غیبت با نبود امام زمان(عج)پیچیدگی های خودش را دارد، اما ایشان برای در آمدن شیعیان از حیرت، آن ها را به راویان حدیث، یعنی عالمان دینی رهنمون می کنند.

کد خبر: ۷۱۱۸۵

تاریخ انتشار:۲۷ بهمن ۱۳۹۶ - ۱۹:۰۸ - 16 February 2018

به گزارش روزپلاس، وجود امام معصوم در هر دوره ای الزامی است. هم از این جهت که امامان واسطه فیض خداوندند؛ فیضی که اگر لحظه ای قطع شود « لساخت الارض باهلها» یعنی زمین و زمان به هم خواهد ریخت، و همچنین از این جهت که وجود امام برای هدایتگری ضرورت دارد و اگر معصوم نباشد مردم با اتکاء به کدام منبع حقیقت را درک کنند و مسیر درست را از نادرست تشخیص دهند؟

در زمان معصومین این مشکل وجود نداشت، اما در زمان غیبت که مردم از ارتباط مستقیم با امام زمان محرومند چه کار باید کرد؟

مردم چگونه در حوادثی که از جهات مختلف حقوقی، اجتماعی و سیاسی رخ می دهد مسیر درست را انتخاب کنند و به گمراهی نیفتند؟

راهکار هدایت در غیبت

در زمان غیبت صغری مردم با امام زمان خود به شکل غیر مستقیم ارتباط داشتند. امام چهار نفر که مورد اعتمادشان بود را به ترتیب نائب خود و وسیله ای برای پاسخگویی به سوالات مردم قرار داده بودند. اما بعد از نایب چهارم دیگر نایبی از طرف حضرت تعیین نشد و مردم همان ارتباط غیر مستقیم را هم از دست دادند.

حالا سوالی مهم در اینجا به وجود می آید. آیا امام قبل از غیبت کبری راهکاری برای برون رفت شیعیان و پیروانشان از تحیرات دینی و مذهبی ارائه کردند ؟

اگر شک و شبهه اعتقادی در جامعه به وجود آمد فیلسوف و متکلم باید پاسخگو باشند، اگر مسائل حقوقی و فقهی پیش آمد فقیه باید پاسخگو باشد و عده ای از علما نیز متکفل ارتقای سطح اخلاق جامعه دینی هستند.

از لحاظ عقلی بر امام واجب است که در غیاب خود نائب یا نائبانی قرار دهد، تا شیعیان گمراه نشوند، و اگر غیر از این عمل کنند، کاری خلاف لطف و قاعده انجام داده و موجبات گمراهی را فراهم می کنند.

پس سوال را دوباره تکرار می کنیم آیا امام عصر راهکاری برای حل معضلات دینی ارائه کرده اند؟

رهنمود امام عصر(عج) برای زمان غیبت

از محمد بن عثمان نائب دوم امام زمان نقل شده است که حضرت در پاسخ به یکی از شیعیان به نام اسحاق بن یعقوب که ظاهرا از تکلیف شیعیان در نبود امام سوال کرده بود، می فرمایند: « و اما الحوادث الواقعه فارجعوا فيها الي رواة حديثنا فانهم حجتي عليكم و انا حجة الله عليهم » [1]؛ و اما در رخدادهايي كه پيش مي آيد به راويان حديث ما مراجعه كنيد؛ زيرا آنان حجت من بر شمايند و من حجت خدا بر آنان هستم.

حضرت ما را به راویان حدیث ارجاع می دهند، اما راویان حدیث چه کسانی هستند؟

آیا راویان حدیث فقها هستند؟

راویان حدیث یک معنای لفظی دارد، به معنای کسی که حدیث نقل می کند. ما می دانیم که دین مجموعه ای از گزاره های فلسفی و کلامی و همچنین مسائل حقوقی، فقهی و اخلاقی می باشد. امام کاظم (علیه السلام) فرمودند: « إِنَّمَا الْعِلْمُ ثَلَاثَةٌ آيَةٌ مُحْكَمَةٌ أَوْ فَرِيضَةٌ عَادِلَةٌ أَوْ سُنَّةٌ قَائِمَةٌ وَ مَا خَلَاهُنَّ هُوَ فَضْل‏ ؛ علم فقط بر سه قسم است ؛ آیه ی محکمه(اعتقادات)، فریضه ی عادله(مسائل فقهی)، و سنّت قائمه(اخلاق) و آنچه غیر از اینهاست زیادت و فضل است. »

حوادثی هم که در روایت ذکر شده می تواند هر حادثه ای باشد، اعم از شبهات اعتقادی و یا سوال درباره حلال و حرام اشیاء و حتی ملاک های ارزشی و اخلاقی هم می توانند مورد سوال قرار بگیرند.

پس روات احادیث باید کسی باشد که نسبت به مسائل دینی فهم داشته باشد. از طرفی مسائل دینی منحصر در فقه نیست که بگوییم جانشین امام زمان(عج) صرفا فقها هستند، بلکه فلاسفه اسلامی و عالمان علم اخلاق هم می توانند مد نظر امام بوده باشند.

در روايتی از امام صادق (عليه السلام) نقل شده كه فرمودند: «... من كان منكم قد روي حديثنا و نظر في حلالنا و حرامنا و عرف احكامنا فليرضوا به حكماً فاني قد جعلته عليكم حاكماً ...»؛ « ... هر كس از شما كه راوی حديث ما باشد و در حلال و حرام ما بنگرد و احكام ما را بشناسد او را به عنوان حكم بپذيريد، همانا من او را حاكم بر شما قرار دادم ...»

فقها می فرمایند چون در اینجا راوی حدیث در کنار عالم به حلال و حرام قرار گرفته پس راوی حدیث در توقیع امام عصر(عج) منحصر در فقها می شود.اما در مقبوله عمر بن حنظله راوی از مشکلات فقهی و مسئله قضاوت سوال می کند و نه همه مسائل دینی و یا اجتماعی و سیاسی در صورتی که از قرائن بر می آید که حوادث در حدیث امام عصر(عج) هر مسئله ای که به دین ربط پیدا کند، است.

نتیجه

عصر غیبت با نبود امام پیچیدگی های خودش را دارد، اما امام زمان(عج) برای در آمدن شیعیان از حیرت و ضلالت آن ها را به راویان حدیث، یعنی عالمان دینی رهنمون می کنند و در یافتیم که مراد از عالمان دین در هر حوزه ای متفاوت است و هیچ انحصاری وجود ندارد.

پس همه علما باید در کنار هم و با همکاری و هم اندیشی هم به حل معضلات مردم بپردازند و مردم نیز برای آنکه به گمراهی و ضلالت نیفتند باید با علما مانوس باشند و از رهنمودهای آنان بهره مند شوند.

پی نوشت ها:

[1] وسائل الشیعه، ج ۲۷، ص ۱۴۰

[2] بحارالأنوار ، ج‏1 ،ص211

[3] وسائل الشيعه ،ج18، ص 99

تبیان