صفحه نخست » اجتماعی

رمز و راز عدد هفت در سفره هفت سین!

در تقدس عدد هفت و نماد این شماره بر سر سفره هفت سین سخن بسیار است حضور اسرار آمیزاین عدد در قبل و بعد از اسلام در فرهنگ ایران و حتی غیر ایران جلوه‌ای خاص دارد.

کد خبر: ۷۵۲۶۳

تاریخ انتشار:۲۸ اسفند ۱۳۹۶ - ۱۲:۴۷ - 19 March 2018

به گزارش روزپلاس؛آیین‌ها و برگزاری‌ آنهابرخاسته از باورها، فرهنگ، تاریخ، مکتب، شیوه‌ زندگی، شرایط جغرافیایی، اسطوره‌ها و نیز نشان از خواست و آرزوهای خفته مردم هر سرزمین‌ است،فلسفه زیبای آیین‌های خود را بدانیم چرا که همین آیین‌ها به جامعه سربلندی و به مردم سرزندگی می‌دهند.

ساعاتی پیش از آن که سال نو آغاز شود، ایرانیان سفره‌ای می‌گسترانند و بر این خوان پر شکوه علاوه بر آینه و کتاب آسمانی و تنگ ماهی و تخم مرغ، هفت نماد جاودانه می‌نهند که هر یک با حرف سین آغاز می‌شود.

امروزه نقطه آغازین سال نو در بین بیشتر اقوام ایرانی بر سر سفره هفت سین است. پس شناخت ریشه و ابعاد نماد گرایانه واژگان"سفره"، "هفت"و"سین"خالی از لطف نیست و برای بقای آگاهانه آن الزامی می‌نماید.

عده‌ای معتقدند چیدن سفره هفت سین آن قدر که امروز رواج دارد، در گذشته‌ها رواج نداشته و از سنت‌های آیین نوروز نبوده است و شاید به این علت است که در کتب تاریخی و ادبی کهن اشاره‌ای به هفت سین نشده است و با رجوع به فرهنگ‌ها به نظر می‌رسد پیش از قا آنی نمی‌توان به شاعری اشاره کرد که هفت سین را در شعر خود آورده باشد.

سین ساغر بس بود‌ای ترک ما را روز عید

گو نباشد هفت سین رندان درد آشام را

ابوریحان بیرونی سفره هفت رقمی را از زمان جم می‌داند. چون جمشید بر اهریمن که راه خیر و برکت، بارش باران سبز شدن گیاهان و نعمت‌های فراوان را بسته بود، پیروز شد و دوباره خیر و برکت، نعمت باران و سبز شدن گیاهان شروع شد، به همین جهت مردم گفتند"روزنو" یعنی روزنوین و دوری تازه. پس هر کس از راه تبرک و یادمان در این روز در ظرفی جو کاشت، پس این رسم در ایران پایدار ماند که برای روز نوروز مردم در هفت ظرف هفت نوع از غلات را می‌کاشتند و سبز می‌کردند و از رویش و نمو این غلات، خوبی و بدی محصول و کشت و کار را در سالی که در پیش داشتند. حدس می‌زدند.

در این میان آنچه حائز اهمیت است، این است که اگر چه سفره محدود به ترکیب لغوی"هفت سین"در همه جا رایج نیست، اما اصل گسترش سفره از سفره عقد در آیین عروسی تا سفره شب چله و جشن مهرگان در سرزمین ما وجود داشته و گستردن این سفره برای فراهم آوردن بستری بوده است که متناسب با زمان گستراندن آن سفره بهترین چیز‌ها در آن گرد آوری شوند.

شاید قدیمی‌ترین نشان از این سفره، دوازده یا هفت ستونی بوده است که جمشید بر روی آن حبوبات مختلف را کاشت و میزان رشد بیشتر دانه هر یک از ستون‌ها فالی خیر بر رویش آن دانه در روزگار آینده شد. اما آنچه در تمام این سفره گستردن‌ها حائز اهمیت است تجلی رفتار جامعه‌ای است بر پایه اقتصاد کشاورزی در منطقه‌ای که از نظر جغرافیایی بسیار نا پایدار است و حال نکوی روزگار خود را در قفای این تفال‌ها گونه‌های نکو می‌دانستند.

این سفره گستردن‌ها در منطقه‌ای کم آب که تغییر نزولات جوی در تعیین رفاه زندگی مردم نقش به سزایی دارد می‌تواند بهانه‌ای برای فال نیک زدن و آرزوی خوشبختی باشد، در این میان سفره هفت سین سفره‌ای است که در آن مجموعه‌ای نمادین از بهترین هدایای ایزدی گرد آمده هدایایی که هر کدام به گونه‌ای نمونه‌ای از تمام مطلوبات خرده فرهنگ‌های ایران از کویر‌های خشک تا کوه‌های سر به فلک کشیده است و با اعتقاد بر این که در شروع سال، هر کس به هر کاری مشغول باشد تا آخر سال نو به آن کار مشغول و گرفتار است؛ پس با نگاه به بهترین چیز‌ها در سر این سفره شکر گزار و خواهان دوام آن‌ها تا سال بعد هستیم.

در فرهنگ اسلامی از هفت طبقه آسمان و هفت مرحله سلوک عرفا، ایام هفته و هفت طواف دور خانه خدا گرفته تا هفت عضو بر زمین نهاده به هنگام نماز و هفت گاو چاق و هفت گاو لاغر که هفت سال فراوانی و هفت سال خشکی را خبر دادند. در فرهنگ قبل از اسلام هفت فرشته اهورایی و هفت دریا در ایران نمونه‌های بسیاری دیگر از این دست جلوه‌هایی از تجلی اسرارآمیز این عدد می‌باشد.

چرا هفت؟ و چراسین؟

در پاسخ باید گفت: نزد بیشتر ملل، عدد هفت برگزیده و مقدس است. در سفره نوروزی انتخاب این عدد بسیار قابل توجه است. ایرانیان باستان این عدد را با هفت می‌شاسند، یا هفت جاودانه مقدس ارتباط می‌دادند. در نجوم عدد هفت، خانه آرزوهاست و رسیدن به امید‌ها را در خانه هفت نوید می‌دهند.

علامه مجلسی می‌فرماید؛ آسمان هفت طبقه و زمین هفت طبقه است و هفت ملکه یا فرشته، موکل بر آنند و اگر موقع تحویل سال، هفت آیه از قرآن مجید را که با حرف سین شروع می‌شود بخوانند آنان را ازآفات زمینی و آسمانی محفوظ می‌دارند، این موارد ناشناخته و شگفتی زا که برای گشودن راز و رمز آن باید به لغت، سنن، عرف و تعبیر‌های عامیانه مراجعه کرد و به نیروی تعقل و تخیل راز‌های آن را باز شناخت، مواردی است که غالبا محققان شکل ظاهری آن را دیده اند و از درون آن نا آگاه بوده اند.

علت ماندگاری و توان و شکیب این آداب و رسوم همان راز‌های درونی آنهاست که به تاریخ و فرهنگ و خوی و عادات مردم ایران زمین پیوند دارد؛ مردمانی که به شادی و نشاط و سعادت و فلاح علاقه‌مند بوده اند و برای این پایداری این نشاط، خردمندانه ایام را با جشنی توام با خرد سپری می‌کرده اند.

آشنایی با راز‌های تاریخی هفت سین نوروزی

هفت سین نوروز یک سنت کهن پارسی است. این سنت از زمان باستان تا امروز همچنان جایگاه ویژه خود را نزد پارسیان حفظ کرده است، این سنت کهن دارای معانی ویژه و نیز نشانی از رمز و رازهای هوشمندانه زندگی نیاکان ماست.

متاسفانه، سالهاست که تماشاگر دخل و تصرف‌های نادرست و بی‌معنا یا به نوعی تحریف این سنت باستانی بوده و هستیم.

هفت سین از هفت محصول زمینی گزینه می‌شود تا از نعمت‌های که خداوند به انسان بخشیده است، سپاسگزاری شود.

گزینه‌های هفت سین باید دارای پنج ویژگی باشد:

1. نام آنها پارسی باشد.

2. با واژه " سین" آغاز شوند.

3. دارای ریشه گیاهی باشند.

4. خوردنی باشند

5. نام آنها از واژه‌های ترکیبی (مانند سبزی پلو، سیر ترشی و ...) ساخته نشده باشند.

با توجه به نکات بالا : خوان هفت سین پارسی با سیب، سیر، سماک(سماق به عبارتی سماغ)، سرکه، سمنو، سبزی یا سبزه ("سبزی خوردنی"، چراکه سبز کردن میلیون ها تن گندم یا دیگر حبوبات و بیرون ریختن آن کمی دور از اندیشه مردمان ایران زمین است) چیده می‌شود.

پس می‌توان گفت:

گذاردن سنبل، سکه و سماور که نه خوراکی هستند و نه پارسی، هیچ حقیقت هفت سینی ندارند. و نیز گزینه‌هایی چون؛ سوزن، سنجاق، ساعت و....

ماهی قرمز نیز که سمبل عید کشور چین و چینی‌هاست که به خوان هفت سین نوروزی ایرانی ها وارد شده است. غافل از اینکه در عید چینی ها ماهی قرمز را رها می‌کنند تا زندگی جریان یابد و لی ما ماهی قرمز را اسیر تنگ بلورین کرده و تا رسیدن مرگ آنها نگهداری می‌کنیم.

در صورتیکه، در هفت سین پارسی انار به نشانه باروری و عشق و یا سیب سرخ درون ظرف آب پاک و زلال رها می‌شود تا عشق و باروری همچنان پاینده بماند.با کمی اندیشه پیرامون آنچه گفته شد، خواهید دید که در بیست میلیون واژه‌های پارسی شما نمی‌توانید انتخاب هشتمی برای خوان هفت "سین"‌ نوروزی پیدا کنید، که دارای این پنج ویژگی باشد.

نمادهای هفت سین

سیر: نماد اهورا مزدا است

سبزی یا سبزه: فرشته اردیبهشت و نماد آبهای پاک و بیکران است

سیب: فرشته زن، نماد باروری و پرستاری است

سنجد: فرشته خورداد نماد دلبستگی است

سرکه: فرشته امرداد نماد جاودانگی است

سمنو: فرشته شهریور نماد خواربار است

سماک یاسماغ: فرشته بهمن نماد باران است

همشهری

سایر اخبار

شوخی قاسم‌خانی با نماینده محلس و وزیر راه+عکس

ریاست‌جمهوری ترامپ در حال فروپاشی است/ سقوط ترامپ شمار زیادی قربانی به همراه خواهد داشت