ارزش سود سهام عدالت چطور محاسبه می‌شود؟

نحوه محاسبه و ارزش‌گذاری سهام عدالت از ابتدای واگذاری آن به مردم تا اکنون که مدتی است بحث پرداخت سود و آزادسازی آن مطرح است، در حاله‌ای از ابهام است و همچنان از شفافیت برخوردار نیست.

کد خبر: ۱۹۱۴۰۳

تاریخ انتشار:۱۸ اسفند ۱۳۹۹ - ۱۱:۲۷ - 08 March 2021

به گزارش روزپلاس؛ یکی از اقداماتی که در دولت نهم در دستور کار فوری دولتمردان قرار گرفت، تخصیص نوعی از سهام دولتی، تحت عنوان سهام عدالت به مردم بود که در واقع همان توزیع سهام شرکت‌های بزرگ و متوسط دولتی برای بسیاری از افراد جامعه بود. پیش از این، طرح‌های مشابه در لهستان و شوروی و رومانی و چکسلواکی اجرا شد که بدون استثنا با شکست مواجه شدند. محمود جام‌ساز اقتصاددان و استاد دانشگاه در رابطه با ابعاد مختلف این طرح اقتصادی دولت پیشین، به اظهار نظر پرداخته است.

قیمت‌گذاری یکسان برای سهام عدالت عاقلانه نیست

این اقتصاددان در پاسخ به پرسشی در ارتباط با نحوه تعیین ارزش سهام توسط دولت اظهار داشت: در بازار بورس که در واقع محفلی برای سپرده‌گذاری ریسکی سرمایه است، دولت می‌تواند از ناحیه خودش اقدام به ارزش‌گذاری سهام یک شرکت دولتی قابل مبادله کند با این حال، برای سهام دولتی که فقط به شکل بلوکه شده از ناحیه خود دولت عرضه می‌شود، ارزش‌گذاری یک‌طرفه خریداری ندارد و در بازار با کاهش ارزش نهایی و مطلوبیت کلی مواجه می‌شود. سهام عدالت از نیمه دهه هشتاد از سوی دولت تعیین تکلیف شد و بدون حضور در بورس و بدون ارزش‌گذاری بازاری، برای تمامی سهام و تمامی شرکت‌های در کمال ناباوری قیمت یک‌سان تعیین کردند. مثلا برای سهام فولاد مبارکه و سهام شرکت مخابرات، به شکل یکسان ارزش‌گذاری شدند و سال‌ها هم ارزش ثابتی داشتند.

وی در ادامه افزود: در دولت بعد وعده داده شد که این سهام عدالت آزادسازی می‌شود و دولت می‌خواهد که آن‌ها را در بورس کشف قیمت کند و سود معوقه این سال‌ها را به مردم بپردازد. هرچند نمی‌شود درباره ارزش این سهام گمانه‌زنی جدی کرد اما واقعا باید مسئولین را به پرسش کشاند که چگونه ممکن است ارزش یکسانی برای همه سهام فارغ از میزان مبادله و مطلوبیت نزد مردم داشته باشد؟ چگونه ممکن است در شرایطی که بیش از پانزده سال از آغاز این طرح می‌گذرد، همه این شرکت‌های منقسم، سودده بوده باشند؟

ارزش‌گذاری سهام عدالت مبنای علمی و اقتصادی ندارد

محمود جامساز در ادامه یادآور شد: در این سال‌ها اقتصاد ایران با تحریم و مشکلات مرتبط با سرمایه‌گذاری و صادرات مواجه بوده است و آیا امکان دارد با این حال و با وجود افزایش استهلاک در ارزش دارایی‌ها، ارزش سهام عدالت و شکت‌هایی که در ذیل آن سهامشان به مردم داده شده، همه سودده شده باشند؟ در منطق علم اقتصاد چنین چیزی امکان ندارد و دولت در جایگاه تعیین ارزش نیست مگر این که یا خودش از این شرایط منتفع شود یا بخواهد طبق معمول عدم صداقت با مردم را در دستور کار خود قرار دهد. من به شما اطمینان می‌دهم که ارزش این سهام بسیار سیال است و هنوز هیچ کس نمی‌داند که دقیقا باید به چه شکل با این سهام در بازار سرمایه مواجهه داشت. به نظر من خود مردم می‌دانند که باید با این سهام در شرایط اقتصادی فعلی ایران با احتیاط کامل برخورد کنند که خدای نکرده دچار افزایش نقصان انباشته در دارایی‌هایی خود نشوند!

گوشه‌ای از تجارب شکست خورده بلوک شرق

این استاد دانشگاه در پایان خاطرنشان ساخت: دولت اقدام به عرضه سهام صندوق‌های تخفیف‌دار به مردم کرد که در تمامی موارد مردم نه تنها سود، بلکه اصل سرمایه خود را نیز تا حد قابل توجهی از دست دادند و این را شما تعمیم بدهید به سهام عدالت که بیش از یک دهه از عمرش می‌گذرد. بعد از فروپاشی شوروی و بلوک شرق، تعدادی از کشورهای سابقا عضو این بلوک، اقدام به واگذاری سهام شرکت‌های دولتی به مردم کردند و نام آن را کوپن سهام گذاشتند. در ابتدا همه چیز برای مردم خوب پیش می‌رفت ولی در نهایت بازارهای سرمایه این کشورها به رغم جوانی، دچار فروپاشی شد زیرا این نحوه ارزش‌گذاری در سهام با مداخله دولت تعیین می‌شد و این در شرایطی بود که تمامی این شرکت‌های دولتی یاد شده سابقا بیش از نیم قرن زیان انباشته را به دلیل مدیریت دولتی با خود حمل کرده بودند و مگر می‌شود که در اقتصاد دولتی شرکت یا بنگاهی زیان‌ده نباشد؟