روزپلاس- اکرم سادات حسینی؛ فضای مجازی و انبوه محتوای چند رسانه‌ای و کاربران نجومی آن، بستری است تا هر کسی نغمه خود خواند و گاهی در صحنه بماند اما برای بقاء عده‌ای شیوه‌های منحصر به فرد و کم هزینه‌ای را طی می‌کنند که شاید در کوتاه مدت منافعی زودگذر و گذرا نصیبشان می‌شود اما از آنجا که واقعیت را به شکل مورد نظر خود جلوه می‌دهند یعنی مجعول و دستکاری شده، دیر یا زود حقیقت آشکار شده و رونق کارشان هم از سکه می‌افتد و اما این چرخه باطل تا مشتری دارد همچنان در دور تسلسل ادامه دارد!
هر از چند گاهی شاهد پخش گسترده یک ویدئو کوتاه که مشخص است بخشی از یک ویدئو با زمان بالاست، هستیم! اغلب یک مصاحبه و یا گفت‌وگوی تلویزیونی و یا برش و تقطیع قسمت کوتاهی از یک سخنرانی و این تکه چنان توسط کاربران در شبکه‌های اجتماعی بازتاب گسترده پیدا می‌کند که گاهی موجب التهاب اجتماعی و بعضاً بسته به محتوای آن تاثیرگذاری بر اقتصاد و حتی سیاست را دارد!
فرض کنیم در شب انتخابات یک ویدئو دست به دست می‌شود و افکار عموم جامعه را به سمت مورد نظر هدایت می‌کند! برخی مواقع هم صرفاً هدف نشر دهنده شهرت و یا افشاگری نیست بلکه برای افزایش بازدید و جذب مخاطب اقدام به انتشار و ایجاد حاشیه می‌کند.
امیر عباس تقی پور کارشناس ارتباطات شیوع چنین شیوه‌ای یعنی بازنشر ویدیوهای تقطیع شده از سخنان مسئولین در فضای مجازی را عامل نگرانی گروه‌های کثیری از مردم و دستگاه‌های رسمی عنوان می‌کند و در گفت‌وگو با روز پلاس، می‌گوید: سواد رسانه‌ای در این موقعیت‌ها حائز اهمیت است و مردم باید بدانند یک ویدئو کوتاه ممکن است برشی از یک بخش از صحبت‌های آن فرد و یا مسئول باشد که در فضای مجازی بازنشر داده شده و نمی‌تواند همه اهداف و پیام‌های مورد نظر آن مسئول و یا آن فرد را منتقل کند و بهترین راه ارتقاء سواد رسانه است؛ به این معنی که اگر با دیدن یک پیام ویدئویی در ذهن ما علامت سوال و یا علامت تعجب بزرگی ایجاد شد، حتماً در باره اصالت آن فیلم و یا کلیپ بیشتر تامل کنیم.
توجه به منبع اخبار و اصالت رسانه
این کارشناس ارتباطات با طرح این مهم که نباید به بازنشر هر محتوایی در فضای مجازی که از صحت آن و واقعیت آن آگاه نیستم، دامن بزنیم، ادامه می‌دهد: اگر با گفت‌وگو و سخنرانی تقطیع شده از چهره شناخته شده‌ای مواجه شدیم که در یکی از عرصه‌های سیاست، فرهنگ، اجتماع و ورزش مطرح است و این بخش از پیام تقطیع شده با روندهایی که قبلاً از پیام‌های صادر شده توسط آن فرد، تفاوت دارد باید تأمل کنیم و فکر کنیم این سخنان آیا تقطیع شده است یا نه؟ -اصل پیام هم همین مفهوم و محتوا را مخابره می‌کند یا این نمایش و القاء هدفمند است؟- و نکته مهم این است که توجه کنیم چه رسانه‌ای با چه سابقه و تاریخچه و الگوهای تعیین شده و مرامنامه‌ای این سخنان را بازنشر کرده و می‌تواند به ما کمک کند که از اصالت و درستی یک پیام بعضاً ویدئویی مطمئن شویم که آیا کامل است و یا ناقص و نادرست.
گسترش رسانه‌های حزبی بستر آلودگی ذهنی مخاطب را ایجاد کرد
تقی پور مسئولیت سواد رسانه را در مرحله اول بر عهده افراد و مخاطبان می‌داند و این مهم را مستند به نظریه پردازی عالمان حوزه ارتباطات و رسانه مطرح می‌کند: به این معنی که هر فرد موظف است در کنار سایر سوادهایی که مانند خواندن و نوشتن، سواد کامپیوتر، سواد اقتصادی و انواع دیگر سوادها، سواد رسانه‌ای را بیاموزد و البته توسعه و ترویج سواد رسانه بر عهده نهادهایی چون خانواده، آموزش و پرورش و جامعه نیز هست که باید به آن توجه شود. اگر ارتقاء سواد رسانه داشته باشیم شاهد خواهیم بود که خود را به اندازه لازم و مورد نیاز در معرض اخبار رسانه‌ها قرار می‌دهیم.
وی ادامه داد: در حاضر به دلیل تعدد رسانه‌های رسمی و غیر رسمی در کنار کارکردهای ناقص و جهت‌دار بسیاری از رسانه‌های رسمی کشور خودمان که بازتاب دهنده نظرات اکثریت جامعه و همچنین منعکس کننده نیازها و درخواست‌های کل جامعه نیستند و به شکل حزبی و گروهی عمل می‌کنند شاهد یک نوع آلودگی ذهنی در بخش قابل توجهی از جمعیت کشور در مواجهه با اخبار و پیام‌های صادره از طرف رسانه‌ها هستیم.
جامعه از گسترش اخبار بی‌کیفیت آزرده است
وی در ادامه بر اهمیت سواد رسانه تأکید می‌کند و می‌گوید: با تکیه بر سواد رسانه می‌توانیم آگاهانه از سپردن روح و روانمان به رسانه‌ها و انبوه بی‌سابقه پیام‌های بی‌کیفیتی که منتشر می‌کنند، جلوگیری کنیم؛ محتوای بی‌کیفیتی که جامعه را آزرده خاطر می‌کند.
سواد رسانه به ایجاد تعادل در این رابطه کمک خواهد کرد و البته انتظار هست رسانه‌های رسمی اصالت اخبار را تشخیص دهند و اگر قرار باشد آنها هم به شیوه رسانه‌های غیر رسمی عمل کنند حتماً آبرو و اعتبار خود را به خطر می‌اندازند و از این جهت مجبور هستند مرتباً اصلاحیه بزنند و عذر خواهی کنند که این خبر یا این فیلمی که از رسانه ما منتشر شد، تقطیع شده بود! آنها حتماً باید نظارت کافی داشته باشند تا از صحت آنچه در خروجی رسانه آنها قرار می‌گیرد مطمئن باشند.
رسانه‌ها منابع سواد رسانه را منتشر کنند
این کارشناس ارتباطات سواد رسانه را نیاز جامعه عنوان می‌کند: خوشبختانه منابع خوبی توسط اساتید حوزه ارتباطات و رسانه تألیف و ترجمه شده و امیدوارم رسانه‌ها به معرفی این محتواها بپردازند و از این آلودگی ذهنی کم سابقه که روان مردم را تحت تاثیر منفی قرار می‌دهد فاصله بگیریم در عصر و زمانه‌ای زندگی می‌کنیم که حتما همه ما به اخبار و اطلاعات نیاز داریم و باید این توانایی در تشخیص اخبار درست از نادرست را داشته باشیم و بتوانیم یک پازل از نیازهای ارتباطی خودمان را با رسانه‌های رسمی کامل کنیم به وسیله رسانه‌هایی که سابقه و مرامنامه آنها در حوزه اطلاع رسانی مشخص است، اعتماد کنیم.
*ضرورت آینده پژوهی در ترویج سواد رسانه*
رشد و تغییرات شتابنده شکل و شیوه‌های اطلاع رسانی که در ارتباط تنگاتنگ با ابزارهای تکنولوژیک و تحولات سریع بازار فناوری اطلاعات است این مهم را یادآور می‌کند که لازم است بر اساس پژوهشهای مبتنی بر فناوری‌های آینده، مسیر تحولات و حرکت رسانه‌های نوظهور و آینده ترسیم و پیش بینی شود و فرستنده‌ها و گیرندگان پیام‌ها به عنوان رسانه‌ها و مخاطبین خود را برای جهان پیش رو تجهیز و آماده کنند و لازم است مبتنی بر آینده پژوهی چالش و مشکلات پیش رو را کم کرد و از مخاطرات گسترده احتمالی کاست و در حد امکان آنها از از بین برده و یا خنثی کرد!