ابولفضل ظهره وند، سفیر پیشین ایران در افغانستان در گفتوگو با
روزپلاس، در پاسخ به این سوال، دلیل اصلی که افغانستان به این سرعت به دست طالبان افتاد چه بود؟ گفت: مهم ترین دلیل این امر خروج غیرمسئولانه امریکایی ها بدون پیش بینی و تمهیدات لازم برای نیروهای نظامی افغانستان که وابسته به پشتیبانی هوایی و زمینی لجستیک امریکایی ها بودند، است.
وی ادامه داد: نکته مهم تر، ساختار سیاسی فاسد است که مدیریت این ساختار با اشرف غنی بود که ماموریت برای واگذار کردن کشور به دست طالبان به نحوی که جنگ داخلی رخ دهد داشت. فساد این فرد امروز آشکارتر می شود و نقشی که در منفعل کردن نیروهای نظامی، تغییر فرماندهان نظامی و حتی دستور به اینکه مقاومت نکنند و تحت عنوان عقب نشینی تاکتیکی مواضع خود را تحویل طالبان دهند برعهده داشت.
بخش دیگری از این فساد سیاسی در مسئولین ولایتها و استان ها بود که بسیاری از اینها معامله کردند یا با انگیزه های مادی یا با انگیزه های قومی، حتی با وعده گرفتن پست در آینده موضع و مرکز ولایت خود را تحویل طالبان دادند.
او براین باور است که انفعال مردم و قطع امید از اقدام مناسب از طرف دولت بود که باعث شد مردم بدون اینکه مقاومتی در کنار نیروهای امنیتی و جنبش های مردمی کنند در خانه های خود نشستند. بنابراین، یک بستر مساعدی فراهم شد تا طالبان در جاده هموار به سمت کابل برود و کابل هم بدون کوچک ترین مقاومت در اختیار طالبان قرار گرفت و شاهد بودیم رئیس جمهور، معاون اول و عناصر کلیدی قبل از اینکه طالبان به کابل وارد شود با کیسه های پول از کاخ ریاست جمهوری فرار کردند.
ظهرهوند در خصوص فرار اشرف غنی از افغانستان گفت: اشرف غنی در انتخاباتی وارد شد که 13 میلیون افغانی واجدین رای بودند و ایشان با یک و نیم میلیون رای توانست انتخابات را برگزار کند و از این تعداد 900 هزار نفر به او رای دادند که بعد از 6 ماه حمایت طالبان و بازی که تحت عنوان شمارش آرا درآوردند و با تقلب در ساختمان ارگ ریاست جمهوری نشست.
در واقع اشرف غنی چهره واقعی سیاست و ماهیت رفتاری امریکا در افغانستان است. بنابراین، ما اشرف غنی را نباید جدای از امریکا تحلیل کنیم و امریکاییها یک فرد آموزش دیده و مطیع را در اختیار داشتند که الان با آغوش باز او را از منطقه فراری دادند و از عمان راهی امریکا می شود.
سفیر پیشین ایران در افغانستان در پاسخ به این پرسش که ارتش 300هزار نفری افغانستان چگونه نتوانست جلوی نیروهای 70هزار نفری طالبان مقاومت کند عنوان کرد: 300هزار نیرو توسط امریکایی ها آموزش و مسلح شده بود و مدیریت می شد. 300هزار نیرو که هیچ بلکه اگر سه میلیون نیروی نظامی با این شکل از مدیریت و فرماندهی در یک کشوری باشد قطعاً در مقابل 70هزار نفر از طالبان شکست می خورد چرا که وحدت فرماندهی و انگیزه کاری وجود ندارد.
سرانی که در این ارتش قرار دارند با هماهنگی امریکاییان است و امریکایی ها خواستند که این مناطق سقوط کند و در اختیار طالبان قرار گیرد منتهی یک نکته ای امریکایی ها را شوکه و غافل گیر کرده است، امریکایی ها فکر نمی کردند این روند با این سرعت جلو برود یا تا این حد ارتش ناکارآمد باشد، تصور می کردند بخش هایی از افغانستان بتوانند مقاومت کند و باقی بمانند و جنگ داخلی اتفاق افتد که این اتفاق رقم نخورد و سرعت فروپاشی بیش از آن چیزی بود که امریکایی ها فکر می کردند.
ظهرهوند با اشاره به اینکه آیا قدرت گرفتن طالبان برای ایران تبعاتی دارد پاسخ داد: تا این مقطع طالبان سعی کردند حساسیت های ایران را رعایت کنند و به نظر می رسد نوع رفتار آنها با الهام از شکست قبلی در افغانستان وارد یک دوره جدیدی از رفتار سیاسی شده است. نکته مهم تر این است که مشاور و پشتیبان طالبان که پاکستان باشد امروز عقلانی تر عمل می کند. فراموش نکنیم که احتمال این که اوضاع به ضرر طالبان تغییر کند هنوز وجود دارد یعنی طالبان وارد اول راه شده است و الان در شرایطی هستند که آسیب پذیری آنها بالاست. وارد شهرها شدند و نیروهای آنها توزیع شده است و باید دید در ادامه چه اتفاقی خواهد افتاد.