خانه در فرهنگ ایرانی

خانه در فرهنگ ایرانی جایگاه خاصی دارد و شهر حول آن معنا می‎یابد. کومه در پارسی باستان به معنی خانه به شهر امروزی قم گفته می‎شد که در پیش از اسلام نیز شهری مقدس بود.

کد خبر: ۲۸۰۲۰۴

تاریخ انتشار:۲۹ فروردين ۱۴۰۲ - ۱۱:۰۶ - 18 April 2023

به گزارش روزپلاس، خانه در فرهنگ ایرانی جایگاه خاصی دارد و شهر حول آن معنا می‎یابد. کومه در پارسی باستان به معنی خانه به شهر امروزی قم گفته می‎شد که در پیش از اسلام نیز شهری مقدس بود. خانه در این فرهنگ نقطه کانونی است و نیک و بد شهر از آن شکل می‎گیرد؛ همان‎گونه که خانواده به اجتماع شکل می‎دهد. از همین رو هویت جامعه از درون خانه به وجود می‎آید. در فرهنگ اسلامی نیز خانه محل آرامش است و مسکن ناظر بر چنین معنایی است. با چنین نگاهی، خانه تنها سازه فراهم‎آمده از سنگ و آجر و چوب و آهن نیست، بلکه این سازه همچون کالبدی است که روح در آن دمیده می‎شود.

این روح همان هویت ایرانی-اسلامی است که خانه ایرانی را متمایز می‎سازد. پیوند با طبیعت مهم‎ترین شاخصه این هویت است. احترام به طبیعت از شاخصه‎های هویت ایرانی است. به طوری که جشن‎های ایران باستان حول طبیعت و ستایشِ خداوند بابت نعمت‎هایش در طبیعت است. از همین رو در خانه ایرانی فضایی برای گل و گیاه پیش‌بینی می‎شد. در آن روزگار که فضای کافی وجود داشت، باغچه و حوض آب در میانه خانه قرار می‎گرفت. در مرکزیت خانه دو عنصر آب و خاک را می‎شد مشاهده کرد. همچنان‎که اجاق آتش در اتاق چنین وضعیتی داشت. این مرکزیت در نشستن و پهن‎کردن سفره نیز دیده می‎شد. در این گردآمدن، عواطف شکل می‎گرفت و جایگاه بزرگ خانواده نیز مشخص بود. گویی عاطفه و حرمت همنشینی داشتند. همچنین ایوان خانه بر زیبایی حیاط مشرف بود و اهل خانه از آن به تماشا می‎نشستند.

در واقع اهالی خانه حق تماشای درون خانه را از ایوانی داشتند که راه به اندرون داشت. بر این مبنا حیاط همچون گوهری در حلقه خانه بود. چنین خانه‎ای حرم بود که حرمت داشت و اغیار را به حریم آن راه نبود؛ نه به چشم و نه به قدم. این حریم از همان در خانه تعیین می‎شد. چنان‌که بر در خانه دو کلون تعبیه می‎شد؛ یکی، با نشان نرینگی که مردان با آن دق‎الباب می‎کردند و دیگری، با نشان زنانگی برای دق‎الباب بانوان. در حریم خانه آرامش ساکنان اهمیت داشت. در حالی که نور خورشید به عنوان یکی از عناصر طبیعت بر تمامی اجزای خانه می‎تابید، اما این ویژگی با پوشیدگی و امنیت اهل آن در تضاد نبود. معماران ایرانی بنا را به گونه‎ای می‎ساختند که نه مزاحمتی داشت و نه سایه‎ای مزاحم بر آن گسترده می‎شد.

به این ترتیب ساکنان خانه در آن به آرامش و امنیت می‎رسیدند. مدرنیسم اما سبک زندگی متفاوتی را بر جامعه ایران تحمیل کرده است. در سبک جدید زندگی دیگر از خانه‎هایی با مشخصات پیش‎گفته خبری نیست، اما آرامش و امنیت چیزی نیست که از زندگی انسان ایرانی رخت بربندد یا از آن چشم پوشید.

شرکت گروه سرمایه‌گذاری مسکن درصدد است با بهره اعتدالی از سنت، عرف و مدرنیسم حتی خانه‎های جدید و آپارتمان‎ها را به گونه‎ای طراحی کنند که از این دو شاخصه بی‎بهره نباشند. ثمسکن در این باره به اسلاف خود که همانا معماران ایرانی اسلامی هستند تأسی خواهد کرد که در کار خود رضای خالق و خلق را توامان در نظر می‎گرفتند. آن‎گاه می‎توان از زندگی ایرانی در روزگار مدرن سخن گفت؛ در این زندگی خلاقیت و نوآوری به مقتضای زمان تجلی می‎یابد. شرکت گروه سرمایه‌گذاری مسکن رسالت خود را در حوزه شهرسازی همین مهم دنبال می‌کند؛ همانا که باید «جهانی فکر کرد و ایرانی عمل کرد».

* دکتر محمدرضا جعفرآقایی /عضو هیات‌مدیره شرکت سرمایه‌گذاری بانک مسکن